Şerê Kanyelinca 1983

Şerê Kanyelinca di 21ê Mijdara 1983an de pêk hat, dema hêzên Pêşmergeyên Barzan êrişî bingeh û baregehên artêşa Iraqê li nêzîkî gundê Kanyelinca yê devera Barzan kirin, di demeke kin de karîbûn bigrin û ziyaneke mezin bide wan.


Kanyelinca gundekî grêdayî herêma Barzan e ku dikeve rojhilatê Şêrwan Mezinê, 2 km dûrî rêya sereke a Mêrgasor-Şêrwan Mezinê ye, ligel gundên Helaniye û Bêroxê yên Bakurê Kurdistanê hevsînorê, di warê rêveberiyê de girêdayî navçeya Goretû ya navçeya Mêrgasorê ye([1]), ev gund jî weke hemû gundên kurdistanê, di sala 1979an de ji aliyê hikûmeta Be'sê ve hat wêrankirin û şêniyên wê di civakên neçarî yên Diyana, Herîr, Behrke û Quştepe hatin bicihkirin, di warê şoreş û berxwedanê de gundî bi awayekî aktîf beşdarî şoreşên Kurdistanê yên li pey hev bûne û şoreşgerên navdar ên wekî Ehmed Mistê, Salih Elî Mihemed, ku bi navê Sako Kanyelincî jî tê naskirin û gelek kesên din derxistine holê([2]).

Piştî destpêkirina Şoreşa Gulanê û lidarxistina Kongreya nehê ya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) di 10ê Mijdara 1979an de li Rojhilatê Kurdistanê ([3]), yek ji biryarên kongireya 9emîn ya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) şandina hêzên pêşmerge bo Kurdistanê bû ku li navçeyên cuda dest bi rêkxistin û pêkanîna çalakiyên Pêşmerge bikin, Herêma Barzanî yek ji wan deveran bû ku girêdayî baskê rastê yê liqa duyem a Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) bû, ji ber ku sînorên liqa duyem li ser du baskên sereke yên rast û çep hatibûn dabeşkirin, baskê rastê erka wî li herêma Barzan û derdora wê bû, bi çavdêriya Dr.Seîd Barzanî bi alîkariya komîteyeke ku ji Hacî Mîrxan Dolemerî, Mela Omer, Milazim Nîhad û Tariq Mewlûd pêk dihat, hat erkdarkirin, ev hêza Pêşmerge destpêka hatina wan bo herêmê li Çiyayên Biradostê di şikeftekê de navendek ava kirin û hinek xwarin û pêdivî depo kirin, destpêkê dest bi berhevkirina agahiyan li ser baregehên leşkerî, nuqteyên kontrolê û bendên kontrolê yên li herêmê kirin, ku ji bo parastina rêyên sereke bi awayekî zigzag hatine birêxistinkirin û hatine mayinkirin ([4]).

Yek ji rêze çalakiyên Pêşmergeyên Hêza Barzan êrîşa li ser Rebaya û baregehên leşkerî yên hikûmetê li Kanyelinca bû, piştî xêzkirina nexşe û plana êrîşa li ser baregehên leşkerî yên li deverê di 21'ê Mijdara 1983'an de ev plan hat bicihanîn, piştî ku Pêşmerge di dema diyarkirî de êrişî bingeh û baregehên wan kirin, karîn di demek kim de wan bigrin û ziyaneke mezin bidin wan. Ji bilî ziyanên ku gihiştine hêzên hikûmetê, tirsa wan jî hebû ku Pêşmerge li wê deverê hene û êrîşên li ser bingeh, navend û baregehên leşkerî yên Be'sê didomin û çalakiyê li herêmê deng veda, lê belê di wê dastanê de ziyan gihîştin hêzên Pêşmerge û di wî şerî de 3 pêşmergeyên bi navên Salih Omer, Enwer Xerdinî û Zubêr Haris Mamîskî şehîd bûn ([5]).


Çavkanî:

  1. Haşim Şêrwanî, Herêma Barzan, Erdnîgarî, Dîrok û Çandî, Çapa 1, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, Hewlêr, 2008.

  2. Hacî Mîrxan Dolemerî, Lêgerîna Dadperweriyê, Berg 2, Çapa Duyem, Kurdistan – 2021.

  3. Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd, Berg 4, 1975-1990 Şoreşa Gulanê, Beş 2, Çapa 1, Çapxaneya Ruksana, 2021.

  4. Desteya Insîklopediya Partiya Demokrat a Kurdistanê, Dîroka Partiya Demokrat a Kurdistanê – Kongre û Konferans (Bername û Rêziknameya Navxweyî) Berg 1, çapa yekem, çapxaneya Rojhelat, 2021.

[1]- Haşim Şêrwanî, Herêma Barzan, Erdnîgarî, Dîrok û Çandî, Çapa 1, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, Hewlêr, 2008, r 26.

[2]- Haşim Şêrwanî, Heman Çavkanî, r 246.

[3]- Desteya Insîklopediya Partiya Demokrat a Kurdistanê, Dîroka Partiya Demokrat a Kurdistanê – Kongre û Konferans (Bername û Rêziknameya Navxweyî) Berg 1, çapa yekem, çapxaneya Rojhelat, 2021, r 369.

[4]- Hacî Mîrxan Dolemerî, Lêgerîna Dadperweriyê, Berg 2, Çapa Duyem, Kurdistan – 2021, r 252.

[5]- Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd, Berg 4, 1975-1990 Şoreşa Gulanê, Beş 2, Çapa 1, Çapxaneya Ruksana, 2021, r 61.


Gotarên Têkildar

Şerê Geliyê Sengeser

Şerê geliyê Sengeser di payîza sala 1974’an de pêk hat dema ku artêşa Iraqê hewl da êrîşî bajarê Qeladizê bike û bi dest bixe, Hêzên Pêşmerge çeperên xwe li geliyê Sengeser bi cih kirin û şer nêzîkî deh rojan berdewam kir, piştre artêşê karîbû berbesta Pêşmerge bişkîne û di 19ê Tebaxê de derbasî bajarê Qeladizê bû û bajar bi dest xist.

Agahiyên bêtir

Şerê Şîwe Sûrê 1974

Şerê Şîwe Sûrê ligel destpêkirina êrîşa artêşa Iraqê li dijî Kurdistanê di 25ê Nîsana 1974an de rû da, bi armanca bidestxistina hemû herêmên di bin kontrola şoreşê de û di dawiyê de Şoreşa Îlonê têk bibe, lê artêşa Iraqê di şerê Şîwe Sûrê de şikesteke mezin li pêşberî Hêzên Pêşmerge xwar û derbên giran xwarin, nekarî xewna xwe ya kevnar pêk bîne ku dagirkirina devera Sengaw bû.

Agahiyên bêtir

Şerê Susê 1974

Şerê serbazgeha Sûsê di Gulana 1974an de pêk hat piştî ku hikûmeta Iraqê li dijî şoreşa Kurdistanê şer ragehandî, Pêşmerge wek bertek ew baregeha leşkerî dorpêç kir, artêşa Iraqê ji bo şikandina dorpêça Pêşmerge û rizgarkirina leşkeran ji Silêmanî û Dukanê dest bi êrîşê kir û şerekî çend rojan di navbera wan de derket.

Agahiyên bêtir

Dastana Ezmer 1974

Ev Dastane di 19ê Hezîrana 1974an de li Çiyayê Ezmer qewimî, wê demê Silêmanî di bin kontrola artêşa Iraqê de bû, lê hêza wî tunebû ku bi heza xwe tevgerên xwe yên leşkerî pêk bîne, ji ber wê jî plana êrişa li ser Çiyayê Ezmer amade kir ku Hêzên Pêşmerge li wir cihê berevaniyê ava kiribûn, her çendî karîbû çiya bigre jî, derbeyên giran ên canî û madî xwarin.

Agahiyên bêtir

Dastana Çiyayê Reş li Duhokê 1974

Dastana Çiyayê Reş di destpêka Mijdara 1974an de li Çiyayê Reş yê rojavayê bajarê Duhokê pêk hat, ji ber ku dever di bin kontrola şoreşê de bû, çalakiyên Pêşmerge berdewam bûn, bi taybetî topbarankirina karwanên leşkerî, Artêşa Iraqê ji bo têkbirina deng û rengê şoreşê li wê deverê dest bi êrîşeke berfireh kir, lê bi ser neket û derbeyên giran ên canî û malî xwarin.

Agahiyên bêtir