Jiyanname

Salih Ebdullah Necmedîn Taha li bajarê Duhokê ji dayîk bûye, bapîrê wî yek ji şopdarê rêya Neqşbendî yê Mewlana Xalid Neqşbendî (1779-1827) li bajarokê Zaxo yê parêzgeha Mûsilê, Salih Yûsfî di sala 1938an de xendina amadeyî li Bexdayê qedand û di heman demê de dest bi nivîsandina helbestan bi zimanê kurdî û zaravaya kurmanciya jorîn kir, di sala 1939an de li Koleja Xaneya Zanistî li Bexdayê tê qebûlkirin, hevkarê kovara Hawar bû ku bi kurdî li Şamê derdiket, di sala 1941an de dest bi nivîsandina helbestê kir, di sala 1942an de Koleja Xaneya Zanistî li Bexdayê beşa Şerîetê bi pileya herî baş qedandiye, di sala 1942an de li dibistana seretayî ya bajarokê Herîrê yê ser bi rêveberiya perwerdehiya Hewlêrê de wek mamoste hat damezrandin, di sala 1943an de wek nivîskar li dadgeha Mûsilê hat damezrandin, di sala 1947'an de ji ber helwesta xwe ya siyasî hate girtin û du salan bo bajarê Hille yê li navenda Iraqê hat dûrxistin, piştre hate efûkirin û vegeriya Kurdistanê, di sala 1949an de wek nivîskarê yekem ê dadgeha Şingalê li parêzgeha Mûsilê hat damezrandin, di sala 1952’an de dîsa ji ber xebatên siyasî ji aliyê desthilatdarên Padîşahiya Iraqê ve tê girtin, Di sala 1954an de ji bo Dadgeha Zaxoyê hat veguhestin. Zimanên kurdî û erebî baş dizanibû.

Xebatname

Salih Ebdullah Necmeddîn Taha di sala 1939an de yek ji damezrînerên Komela Birûsk bû li bajarê Mûsilê, paşê tevlî Partiya Hîwa ya Kurdî bû û li Bexdayê li ser belavkirina hestên netewî çalak bû, di sala 1943an de ji Partiya Hîwa ya Kurd derket û Komeleya Xurtên Walatî damezrand, di sala 1945an de tevlî refên Partiya Rizgariya Kurd bû, di salên 1943-1945an de piştgiriya Şoreşa Barzanî ya Duyem kiriye, di sala 1945an de name û pêşniyara Partiya Hîwa ya Kurd ji Serok Mistefa Barzanî re (1903-1979) re birine, di sala 1946'an de di kongreya yekemîn de ji aliyê nûnerên kongreyê ve weke endamê Komîteya Rêveberiya Navendî ya Partiya Dêmokrat a Kurd (PDK) hate hilbijartin û di heman salê de bû berpirsê komîteya navçeya Mûsilê ya Partiya Dêmokrat a Kurd, di sala 1957an de endamê Komîteya navçeya Zaxo ya Partiya Dêmokrat a Yekgirtû ya Kurdistanê bû, ji 1’ê Sibata 1957’an heta 5’ê Îlona 1959’an berpirsê komîteya navçeya Zaxo ya Komîteya Liqa Yekem a Partiya Dêmokrat a Yekgirtû ya Kurdistanê bû.

Di sala 1959an de, piştî Konferansa Duyem a Bexdayê û rawestandina koma parêzer Hemze Ebdullah Omer (1915-1998), wek berpirsê komîteya navçeya Zaxo ya liqa yekem a Partiya Dêmokrata Kurdistanê – Iraq hat hilbijartin, di sala 1959 de, wî serpereştiya îmzekirina tomara 602 kesên ji Zaxoyê ji bo daxwaza perwerdeya kurdî li navçeyên Kurdî yên parêzgeha Mûsilê ji Wezareta Perwerde ya Komara Iraqê re kir, di 8ê Adara 1959an de li dijî serhildana Kolonel Ebdulwehab Şewaf (1916-1959) di xwepêşandanekê de li bajarê Zaxoyê rêberî û alîkariya komkirina hêzên çekdar ji alîgirên Partiya Dêmokrat a Yekgirtû ya Kurdistanê kir bo êrîşkirina ser Mûsilê, ku paytexta wê serhildanê bû, di sala 1959an de di bin çavdêriya hewalgiriya (îstixbarata) artêşa Iraqê de bû, sala 1960, berpirsê komîteya Liqa yekem bû, di sala 1960 de, di Kongreya Pêncemîn de ji aliyê nûnerên kongreyê ve wek endamê Komîteya Navendî ya Partiya Dêmokrata Kurdistanê (PDK) hate hilbijartin, di sala 1960ê de piştî kongreya pêncemîn a Partiya Dêmokrata Kurdistanê wek berpirsê komîta Liqê yekem hat destnîşankirin, di 15ê Cotmeha sala 1960ê de, ew yekem endamê serkirdayetiya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû ku ji aliyê Ebdulkerîm Qasim (1914-1963) ve li Mûsil, Bexda û Nasiriyê hat zîndanîkirin, di sala 1961ê de ji bo Nasiriye li başûrê Iraqê hat dûrxistin, di sala 1962an de ji zindana Mûsilê hat azadkirin, di sala 1962an de piştî serbestberdana wî biryara girtina wî hat dayîn û xwe veşart, di salên 1962-1963an de berpirsiyarê komîteya Liqa pêncan bû.

Di sala 1963 de, ew bi Elî Salih El-Saadî (1928-1977) sekreterê giştî yê serkirdayetiya Partiya Beis a Sosyalîst a Erebî re derbarê kodetaya 8ê Sibata 1963ê li dijî serokwezîrê iraqî Ferîq Rukin Ebdulkerîm Qasim gotûbêj kir û di berdêla mafê otonomiyê ji bo Kurdistanê de divê serkirdatiya Partiya Dêmokrata Kurdistanê piştgiriya wan bike û ferman da Yekîtiya Quyabiyên (Xwendekarên) Kurdistanê ku tevlî gireva xwendekarên Partiya Sosyalîst a Erebî ya Beis li zanîngeha Bexdayê li dijî desthilata Ebdulkerîm Qasim bibin.

Di 8ê Sibata 1963an de di dema kodetaya (Dirbe) leşkerî de li ser navê Partiya Dêmokrata Kurdistanê  daxuyaniyeke piştgirî da radyoya Bexdayê ku di destê kodetakaran de bû, di dawiya Sibata 1963an de tevlî hêzên Pêşmerge bû, di sala 1963an de nûnerê Kongreya Giştî ya Koyê bû, di 18ê Sibata 1963an de cîgirê serokê şanda Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû ji bo danûstandinan ligel hikûmeta Iraqê û di 9’ê Hezîrana 1963’an de dema vedigeriya Başûrê Kurdistanê li balafirxaneya Kerkûkê ji aliyê dewleta Iraqê ve tê girtin û bi giranî îşkence kirin, di sala 1963’an de li girtîgeha Hille ya navenda Iraqê û piştre jî li Girtîgeha Navendî ya Bexdayê tê girtin.

Di sala 1964an de ji girtîgehê derket, di sala 1964an de di kongreya şeşan de bêyî amedebûna wî ji aliyê nûnerên kongreyê ve wek endamê Komîteya Navendî ya Partiya Dêmokrata Kurdistanê hate hilbijartin, di 1964 de, endamê Encûmena Serkirdayetiya Şoreşê bû li Kurdistana Iraqê, di 3ê Nîsana 1965an de wek berpirsê medyaya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê hate destnîşankirin, di sala 1965an de sernivîserê rojnameya Xebat, organa Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû, di sala 1966an de di kongreya heftan de ji aliyê nûnerên kongreyê ve wek endamê Komîteya Navendî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê hat hilbijartin, di sala 1966an de berpirsê komîteya liqa pêncem a Partiya Dêmokrata Kurdistanê bû, di Mijdara 1966an de wek endamê Mekteba Siyasî ya Partiya Dêmokrata Kurdistanê hate destnîşankirin, di 22ê Hezîrana 1966an de endamê şanda Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû ligel hikûmeta Iraqê ku bû sedema ragihandina peymana 29ê Hezîranê ji aliyê Dr.Ebdulrehman Bezaz (1914-1973) serokwezîrê Iraqê ve, di sala 1966an de bû berpirsê Mekteba Ragehandina Partiya Dêmokrat a Kurdistanê, di 2ê Nîsana 1967an de, endamê şanda Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû ku li bajarê Bexdayê li Koşka Komarî bi Lîwa Ebdulrehman Mihemed Arif (1916-2007) re civiya ji bo guftûgokirina pêkanîna bendên peymana Hezîrana 1966an a ji bo otonomiya Kurdistanê ji aliyê hikûmeta Iraqê ve, di 15ê Nîsana 1967an de weke endamê Mekteba Siyasî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê nûnerê Konferansa Leşkerî-Siyasî ya Kanî Simaq (Hewlêr) bû, roja şemiyê 29ê Nîsana 1967ê sernivîserê rojnameya Erebî ya El-Teaxî bû, roja çarşemî 18ê Kanûna Ekema1967ê, li gel şandeke Partiya Dêmokrat a Kurdistanê li Koşka Kesk a Bexdayê, ligel Lîwa Ebdulrehman Mihemed Arif (1916-2007) civiya û mijara hevdîtinê peymana Hezîranê bû, di Gulana 1967an de bû xwediyê rojnameya Birayetî, pêveka kurdî ya rojnameya Erebî El-Teaxî, ku li Bexdayê derdiket, di 10ê Kanûna duyem a 1970ê de, endamê şanda 9 kesî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû ji bo gotûbêjkirina otonomiya Başûrê Kurdistanê ligel berpirsên Partiya Beis a Sosyalîst a Erebî li Bexdayê, di 21ê Adara 1970î de li salona Xuld li bajarê Bexdayê gotara Mekteba Siyasî ya Partiya Dêmokrata Kurdistanê xwend, di 29ê Adara 1970î de bi biryarnameya komarê wek wezîrê dewletê di kabîneya Ehmed Hesen Bekir de (1914-1982) hate destnîşankirin, di 29ê Adara 1970î de beşdarî pîrozbahiyên Newroza Sedir Qenat li Bexdayê dibe.

Di sala 1970 de cîgirê serokê Komeleya Dostaniya Iraq û Sovyetê bû, di 16ê Gulana 1970î de bi biryarnameya komarê wek wezîra dadê bi wekalet hat damezrandin, roja Înê 12ê Hezîrana.1970 bi fermana Serok Mistefa Barzanî (1903-1979) bû endamê şanda Partiya Dêmokrat a Kurdistanê (PDK) ji bo serdana Necefê li rojavayê Iraqê da ku beşdarî merasima cenazeyê Ayetullah Abdulmohsin Hekîm (1889-1970), mezinê lêvegerê şîeyên cîhanê bibe, di sala 1970ê de mamostayê dersên Şoreşa Gelan di kursa sêyem a dibistana kadro ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê de bû, di 27ê Tîrmeha 1970î de bi biryarnameya komarê  wek wezîrê karûbarên bakur bi wekalet di hikûmeta Iraqê hate destnîşankirin, di sala 1970 de, di Kongreya Heştan de, ji aliyê nûnerên kongreyê ve weke endamê Komîteya Navendî û paşê di civîna yekem a Komîteya Navendî de wek endamê Mekteba Siyasî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê hat hilbijartin, di sala 1970ê de wek berpirsê komîteya liqa pêncem a Partiya Dêmokrata Kurdistanê hate destnîşankirin, roja yekşemî 16ê Tebaxa 1970ê li Bexdayê gotara komîteya liqa pêncem pêşkêşî beşdarên ahenga 24 saliya damezrandina Partiya Dêmokrata Kurdistanê kir, di îlona 1970 de, beşdarî merasîma cenazeyê Serok Cemal Abdulnasir (1918-1970) li Qahîre bû, di 22’ê Cotmeha 1970’an de di Konferansa Komeleya Çanda Kurd de li Bexdayê  bi 169 dengan yekem dengê nûneran wergirt û di 30ê Cotmehê de ji aliyê komîteya kargêr ve wek serok hat hilbijartin, endamê Komîteya Bilind a Aştîxwazên Iraqê bû, di 9ê Mijdara 1970ê de di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê perwerdeyê bi wekalet hate destnîşankirin, di salên 1970-1974an de Cîgirê Serokê Komeleya Dostaniya Iraq û Yekîtiya Sovyetê bû, di salên 1970-1974an de Sernivîserê kovara (Rojî Kurdistan) bû.

Di sala 1970ê de endamê komîteya aşitiyê ya 7 kesî ya di navbera Partiya Dêmokrata Kurdistanê û Partiya Beis a Sosyalîst a Erebî de bû, di 17ê Sibata 1971ê de di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê kar û karûbarên civakî bi wekalet hate destnîşankirin, di 8ê Gulana 1971ê de di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê rê û pir û akincîkirinê bi wekalet hate destnîşankirin, roja sêşemî 22ê Hezîrana 1971ê, li baregeha Komîteya Liqa Pêncemîn li Bexdayê, pêşwaziya Sedam Husên (1937-2006), ku bi navê Sedam Tikrîtî jî tê naskirin, cîgirê serokomarê Iraqê kir, di 14ê Tîrmeha 1971ê de wek nûnerê serokomarê Iraqê Ehmed Hesen Bekir (1914-1982) beşdarî vekirina kongreya duyemîn a Yekîtiya Nivîskarên Kurd li bajarê Hewlêrê bû, di 17’ê Tîrmehê de ji aliyê nûnerên duyemîn kongreya Yekîtiya Nivîskarên Kurd ve ji bo komîteya rêveber hat hilbijartin, di sala 1971ê de sernivîserê kovara kurdî-erebî (Şems Kurdistan) bû ku li Bexdayê derdiket, roja sêşemî 22ê Hezîrana 1971ê, li baregeha liqa pêncem ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê li Bexdayê, pêşwaziya şandeke Partiya Komunîst a Sovyetê kir.

Ji 14 heta 17 Tîrmeh 1971 ji aliyê nûnerên kongreya duyemîn a Yekîtiya Nivîskarên Kurd li Hewlêrê, ji bo komîteya rêvebir û piştre jî ji bo serok tê hilbijartin, ji 11 heta 14 Mijdara sala 1972ê wek wezîrê Dewletê yê Hikûmeta Iraqê û endamê Mekteba Siyasî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê beşdarî konferansa petrolê wek çek bû ku ji aliyê (Encûmena Niştimanî ya Aştî û Hevkariyê) ve li Bexdayê hatibû organîzekirin, di 3ê Kanûna duyem a 1972ê de wek nûnerê serokomarê Iraqê Ehmed Hesen Bekir (1914-1982) beşdarî vekirina yekemîn festîvala helbesta kurdî li Kerkûkê bû, di 6'ê Sibata 1972'an de bi biryarnameyeke Encûmena Serkirdayetiya Şoreşa Iraqê weke endamê Encumena Pilandanana Perwerdeyê hat destnîşankirin, di 6ê Sibata 1972an de wek wezîrê rê û pir û akincîkirinê bi wekalet hate destnîşankirin, di nîvê sala 1972an de dibe sernivîskarê kovara Estêre pêveka Kovara Rojî Kurdistan a di warê zarokan de, di 2ê Tîrmeha 1972an de bi biryareke komarî di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê darayî bi wekalet hate destnîşankirin, di 11ê Tîrmeha 1972an de di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê çandiniyê bi wekalet hate destnîşankirin, di 11ê Îlona 1972an de bi serokatiya şanda Iraqî kir bo Civîna Herêmî ya Rêxistina Xurek û Çandiniyê ya Cîhanê li Kuweytê, di 1'ê Mijdara 1972'an de di hikûmeta Iraqê de wek wezîra karûbarê Bakur bi wekalet hate destnîşankirin, di 18ê cotmeha Duyem 1972 de ji aliyê Komîteya Rêveber a Yekîtiya Nivîskarên Kurd ve wek serok hat hilbijartin, di 5ê Sibata 1973an de nûnertiya Serokomarê Iraqê Ehmed Hesen Bekir (1914-1982) beşdarî çaremîn kongreya Yekîtiya Mamostayên Kurdistanê li Hewlêrê bû, di Nîsana 1973an de endamê Encûmena Niştimanî ya Aştî û Hevkariyê li Komara Iraqê bû, roja Sêşemî 12ê Hezîrana 1973an, di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê tenduristiyê bi wekalet hat destnîşankirin, di nîvê meha Hezîrana 1973an de wek serokê Komîteya Amadekar a Herêma Kurdistanê ji bo hemû rêxistinên cemawerî yên Partiya Dêmokrat a Kurdistanê ku bi mebesta beşdarbûna di 10mîn Kongreya Cîhanî ya Ciwan û Xwendevanan de li Berlîna Rojhilat hat hilbijartin, di 8’ê Tîrmeha 1973’an de bi biryarnameyeke komarê wek wezîrê Şaredarîyan bi wekalet di hikûmeta Iraqê de hate destnîşankirin, di nîvê Mijdara 1973an de, ew bi serokatiya şandeke PDKê çû Moskovayê û bi Boris Yonomariov, berbijêrê Polîtburoya Partiya Komunîst a Sovyetê re civiya û pirsgirêkên navbera Partiya Dêmokrat a Kurdistanê û Partiya Beis a Sosyalîst a Erebî û Partiya Komunîst a Iraqê gotûbêjkirin, di 31ê Cotmeha 1973an de, ew nûnerê Kongreya Hêzên Aştî û Hevkariyê li Moskowê û endamê Komîteya Çîn-Hind û Komîteya Rojhilata Navîn bû.

Di sala 1973 de, ew ji aliyê desthilatdarên Sovyetê ve bi Medalya Lenîn ji bo aştiyê hate xelat kirin, di 17’ê Tîrmeha 1973an de bi biryarnameyeke komarî di hikûmeta Iraqê de wek wezîrê veguhastinê bi wekalet hate destnîşankirin, di sala 1974an de ji aliyê nûnerên kongreya çaremîn ya Yekîtiya Nivîskarên Kurd ve wek endamê desteya rêvebir hat hilbijartin û di civîna yekem a lijneya rêveberiyê de di 14ê Kanûna duyem a 1974an de wek serok hat hilbijartin, di sala 1974an de sernivîserê kovara nivîskarê kurd bû, di 26ê Sibata 1974an de bi biryarnameyeke komarî wek wezîrê rê û pir û akincîkirinê bi wekalet di hikûmeta Iraqê hate destnîşankirin, di sala 1974an de piştî derxistina yasaya encûmenên yasayî û cîbicîkar ên Herêma Kurdistanê, wek wezîrê dad û ewqafa îslamî hat destnîşankirin, di 12ê Adara 1974an de ji ber ku peymana 11ê adarê cîbicî nekir, dest ji kar berdana xwe pêşkêşî Serokomarê Iraqê Ehmed Hesen Baker (1914-1982) kir û dest ji karê xwe yê wezîrtiyê berda û berê xwe da deverên rizgarkirî yên Şoreşa Îlonê, di 7’ê Nîsana 1974’an de bi biryarnameyeke komarê ji Wezîrê Dewletê di kabîneya Ehmed Hesen Bekir de hate dûrxistin, di 28'ê Nîsana 1974'an de piştî ku dewleta Iraqê dest danî ser mala wî, malbata wî ji bo deverên rizgarkirî hatin derxistin, di sala 1975’an de piştî têkçûna Şoreşa Îlonê vedigere Başûrê Kurdistanê û bo bajarê Bexdayê hate dûrxistin, di sala 1976’an de yek ji damezrînerên Tevgera Sosyalîst a Kurdistanê bû, di sala 1978an de bi fermî kongreya Yekîtiya Nivîskarên Kurd boykot kir ku di bin sîwana Partiya Beis a Sosyalîst a Erebî de hatibû lidarxistin, di Cotmeha 1978’an de ji aliyê Asayîşa Giştî ya Bexdayê ve hat girtin, di sala 1979 de, li Konferansa Yekgirtina Goreşêr tevî amadenebûna wî ji aliyê nûnerên konferansê ve wek sekreterê Partiya Sosyalîst a Yekgirtû ya Kurdistanê hat hilbijartin, di 25ê Hezîrana 1981ê de li Bexdayê ji aliyê dezgeha hewalgiriya (îstixbarata) Iraqê ya bi serokatiya Barzan Tikrîtî ve di encama teqîna nameyeke bombekirî de şehîd bû û li goristana Zaxoyê hat veşartin. Di 1ê Tîrmeha 1981ê de nûçeya şehadeta wî li ser Dengê Kurdistanê radyoya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê (PDK) hat weşandin, di 2ê Tîrmeha 1981ê de nameya sersaxiyê ya Serok Mesûd Barzanî li Radyoya Dengê Kurdistanê hat weşandin, di sala 1993’an de bi biryarên Kongreya 11’an a Partiya Dêmokrat a Kurdistanê - Yekgirtû weke şehîdekî nemir hatiye binavkirin.

Çavkanî:

1. Yekîtiya Nivîskarên Kurd, rojnama El-Teaxî, hejmar 1191, Bexda, Çapxaneya Times, Duşem, 20.11.1972, r 4.
2. Tariq Ibrahîm Şerîf, dema ku helbestvanê mezin El-Cewahirî beşdarî yekemîn festîvala helbesta kurdî bû, rojnama Xebat, berdevkê Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 823, Hewlêr, în, 02.05.1997, r 11.
3. Axaftina birêz Samî Ebdulrehman di 12mîn Salvegera Şehîd Seyda Salih Yûsfî, Rojnameya Birayetî, Organa Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 1691, Hewlêr, Duşem, 12.07.1993, r 3.
4. Serdar Emîn, di salvegera şehadeta Seyda Salih Yûsfî de, rojnameya Birayatî, organa Partiya Demokrat a Kurdistanê -Yekgirtû, hejmar 3119, Hewlêr, Yekşem, 25.06.2000, r 6.
5. Kerîm Şareza, Wezîrê Şoreşa Kurdistanê Nafiz Celal Hewêzî, rojnameya Birayatî, organa Partiya Demokrat a Kurdistanê-Yekgirtû, hejmar 1989, Hewlêr, Yekşem, 10.07.1994, r 3.
6. Rojnameya Birayetî, hejamra duyem a hejamra Kurdî, sala yekem, Bexda, çapxaneya El-Şeab, Şemî, 13 Gulan 1967, r 1, 12.
7. Di bin dirûşma wêjeya şoreşgerî de Yekitiya Nivîskarên Kurd konferansa xwe ya duwem li dar xist, rojnama El-Teaxî, hejmar 788, Bexda, çapxaneya Dar El-Cehiz, Çarşem, 21 Tîrmeh 1971, r 3, 6.
8. Bi palpiştiya birêz serok Ehmed Hesen El-Bekir, Rojnameya El-Teaxî, Hejmar 785, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Şemî, 17 Tîrmeh 1971, r 1.
9. Hoşyar Nûrî Lek, navdarên kurd di rêzekê de, (Hewlêr - Çapxaneya Çarçira - 2010), r 15.
10. Şamil Ebdulqadir, Nepenî û Veşartiyên Peymana Cezayîrê di sala 1975an de, (Bexda - Dar El Mejalla - 2016), r. 47, 68.
11. Felekedîn Kakeyî, Kodetaya Ruhanî, wergerandina Şêrzad Heynî, (Hewlêr – Çapxaneya Şahab ​​– 2016), r 74.
12. Ehmed Banîxêlanî, Bîranînên Min, (Stockholm, 1997), r. 179, 304, 306.
13. Elî şingalî, Pirsgirêka Kurd û Partiya Beis a Erebî ya Sosyalîst, Beşa Sêyem, (Duhok - Çapxaneya Xanî - 2012), r 371, 419.
14. Şekîb Aqrawî, Seddam Husên Rabûn û ketin, (Hewlêr - Çapxaneya Hacî Haşim - 2009), r 381.
15. Hevpeyvîn: Azad Ebdulwahid, Dirûna rojên Zîwer Xetab, (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2019), r. 98, 107.
16. Botan Mistefa, di hejdeh saliya şehadeta Seyda Salih El-Yûsfî 1918 - 1981, Kovara Golan El-Erebî, Saziya Golan a Çand û Ragihandinê, Hejmar 37, Sal çarem, Hewlêr, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, 25.06.1999 , r 103.
17. Chris Koçera, Tevgera Netewî ya Kurd, wergerandina Îbrahîm Yunsî, çapa duwem, (Tehran - Weşanxaneya Nîgah - 1377 hicrî), r. 310, 324, 327, 332, 338, 344, 349, 384, 411.
18. Newzad Elî Ehmed, Çapemeniya Partiya Demokrat a Kurdistanê li Derveyî Welat, (Silêmanî - Saziya Jîn ji bo Vejîna Mîrata Belgeyî û Rojnamegeriya Kurdî - 2010), r 11.
19. Mehdî Muhammed Qadir, Pêşketinên Siyasî li Kurdistana Iraqê 1945-1958, (Silêmanî, Navenda Lêkolînên Stratejîk a Kurdistanê, 2005), r. 122-124.
20. Şuwan Mohammed Emîn Taha Xoşnaw, Hewlêr di navbera salên 1958 û 1963an de, lêkolînek li ser rewşa siyasî, (Hewlêr, Çapxaneya Rojhelat, 2012), r 192.
21. Şuwan Mohammed Emîn Taha Xoşnaw, Hewlêr di navbera salên 1963-1970 de: lêkolîneke dîrokî li ser rewşa siyasî, (Hewlêr, çapxaneya Zanîngeha Selahedîn, 2016), r 45, 87, 114, 237, 327, 331.
22. Cemal Xeznedar, Rojnamevanî li Kurdistanê, wergerandina Ehmed Şerîfî, (Mehabad - Naş Kak - 1357 hicrî), r. 36, 46.
23. Abdurrahman Şerefkendî, Cheshti Majeur, (Parîs - 1997), rûpel 361, 374, 382, ​​517, 520 - 522, 548.
24. Şuwan Mohammed Emîn Taha Xoşnaw, Hewlêr di navbera salên 1963-1970 de: lêkolîneke dîrokî li ser rewşa siyasî, (Hewlêr, çapxaneya Zanîngeha Selahedîn, 2016), r 45 - 46.
25. Mehmûd Şêx Sîn Heso El-Rêkanî, Şingal di Serdema Qraliyetê de 1921-1958, (Hewlêr - Akademiya Kurdî - Çapxaneya Hac Haşim - 2012), r. 118-119.
26. Cemal Baban, Silêmanî bajarê min ê ronî ye, berg 3, Çapa Duyem, (Hewlêr - Weşanxaneya Aras - Çapxaneya Aras - 2012), r 317.
27. Barzanî piştî derketina şoreşa pîroz a Remezanê çekan datîne, rojnama El-Ayyam, hejmar 256, sala yekê, Bexda, Çapxaneya Tezamin, Şemî, 23.02.1963, r. 1, 5.
28. Ebdul Samî Xelef Ebd Hebîb El-Cenabî, Pêşxistina Pirsgirêka Kurd li Iraqê 1958-1968, Komara Iraqê, Wezareta Perwerde û Lêkolînên Zanistî, Zanîngeha Enbarê, Kolîja Adabê, Beşa Dîrokê, 2017, (teza doktoraya neçapkirî), r 54, 75.
29. Feysel El-Dabbagh, Vekolînek bîbliyografîk a rojname û kovarên kurdî, Beşa Yekem, Kovara Golan El-Erebî, Hejmar 11, Saziya Medyayî ya Golan, Hewlêr, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, 25.04.1997, r 58.
30. Feysel El-Dabbagh, Vekolînek bîbliyografîk a rojname û kovarên kurdî, Beşa Duyem, Kovara Golan El-Erebî, Hejmar 12, Saziya Medyayî ya Golan, Hewlêr, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, 25.04.1997, r 70.
31. Hawar El-Kaka’î, Salih El-Yûsfî... û Şeveke hevnasînên Bexdadî ya nejibîrkirî, Kovara Golan El-Erebî, Saziya Medyayî ya Golan, Hejmar 2, Hewlêr, Çapxaneya Xebat, 25.08.1996, r. 43-44.
32. El-Yûsifî di Bîranîna Şoreşê û Wijdanê Gel de, Kovara Golan El-Erebî, Saziya Medyayî ya Golan, Hejmara Sifir, Hewlêr, 1 Tîrmeh 1996, r 28.
33. Sîda Ahmed Al-Sucî, Weha di sala 1970 de me Newroz pîroz kir, Kovara Zagros, Wezareta Rewşenbîrî - Herêma Kurdistanê, Hejmar 16, Hewlêr, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, 27 Adar 1999, r 27.
34. Bîranînên rojên birûmet daktîlonivîsek kevn a rojnameyên kurdî vedibêje, Kovara Zagros, Wezareta Rewşenbîrî - Herêma Kurdistanê, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, Hejmar 11, Hewlêr, 27 Cotmeh 1998, r 32.
35. Abdullah Zenkî, Salih El-Yusifi...û dîtinên civîna dawî, Kovara Zagros, Wezareta Rewşenbîrî - Herêma Kurdistanê, Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, Hejmar 7, Hewlêr, 27.06.1998, r 26.
36. Pale Bawanî, Şehîd Seyda Salih Yûsfî û helwesta wê ya piştî sala 1975an, Kovara Xazir, Navenda Çanda Berderaş, hejmar 12, Hewlêr, Çapxaneya Minare, Zivistan 2006, r 8-9.
37. Sasan Mihemed, ji bo bîranîna 12 saliya şehîdê kurd ê nemir Salih Yûsfî, rojnameya Brayatî, organa Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 1678, Hewlêr, Şemî 26.06.1993, r 4.
38. Axaftina birêz Samî Ebdulrehman di 12mîn Salvegera Şehîd Seyda Salih Yûsfî, Rojnameya Birayetî, Organa Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 1691, Hewlêr, Duşem, 12.07.1993, r 3.
39. Tofîq Mela Sedîq, Bîranînên Rojên Partî, Pêşmerg û Derxistina min, Çapa 2, (Hewlêr, Çapxaneya Şehab, 1996), r 59.
40. Civînek di Civata Aşitiyê de li ser Konferansa Aştiya Cîhanî ya Moskowê, Rojnameya Birayetî, hejmar 1317, Bexda, Çapemeniya Times, Pêncşem, 26 Nîsan 1973, r 4.
41. Yek ji alîkarên Barzanî: Kurdên Iraqê dê di nava 4 salan de Otonomiyê bi dest bixin, rojnama El-Enwar, hejmar 3398, sal 11, Beyrût, În, 17.04.1970, r 8.
42. Konferansa Çaremîn a Yekîtiya Nivîskarên Kurd bi dawî bû, rojnama El-Teaxî, hejmar 1534, Bexda, Times Press, Şemî 12.1.1974, r 1-2.
43. Seyda El-Yûsifî serokatiya şanda iraqî dike ji bo civîna herêmî ya Rêxistina Xurek û Çandiniyê ya Navdewletî, rojnama El-Teaxî, hejmar 1133, Bexda, Times Press, Yekşem, 10.09.1972, r 4.
44. Birêz Xalid Mohieddîn seredana baregeha liqa pêncem ya Partiya Demokrat a Kurdistanê dike, rojnama El-Teaxî, hejmar 1279, Bexda, Times Press, Yekşem, 11.03.1973, r 4.
45. Birêz Seddam Husên banga kûrkirina peywendiyên di navbera her du partiyên hevalbend dike, rojnama El-Teaxî, hejmar 767, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Pêncşem, 24.06.1971, r 4.
46. Birêz Seddam Husên serdana baregeha Liqa pêncem a Partiya Demokrat a Kurdistanê û Yekîtiya Afretên (Jinên) Kurdistanê dike, rojnama El-Teaxî, hejmar 766, Bexda, çapxaneya Dar El-Cahiz, Çarşem, 23.06.1971, r 1.
47. Amadekar Mumtez El-Heyderî, Bijarte ji Bîranînên Salih El-Heyderî, çapa duyem, (Silêmanî - Çapxaneya Renc - 2004), r. 27, 49.
48. Ji kar avêtina pênc wezîran û damezrandina pênc wezîran, rojnama El-Teaxî, hejmar 1512, Bexda, Times Press, Duşem, 8ê Nîsana 1974an, r 1.
49. Emîn Çawreş, Salih El-Yûsfî, Siyaset, Wêje û Rojnamegerî, Rojnameya Xebat, Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) El-Muwehed, hejmar 880, Hewlêr, În, 26.06.1998, r 11.
50. Hilbijartinên saziya îdarî ya nû ya Komela Çanda Kurdî, rojnama El-Teaxî, hejmar 1015, Bexda, Times Press, Şemî, 22.04.1972, r 5.
51. Enwer Ibrahîm Ebdulrezaq El-Neqşbendî, Dîmenek ji Dîroka Bamrnê di Serdema Şêxên Neqşbendî de, (Duhok - Çapxaneya Bilind - 2017), r 115.
52. Barzanî şandek ji bo sersaxiyê ji malbata Şêx Mehmûd El-Hefîd re destnîşan dike, rojnameya El-Teaxî, hejmar 1033, Bexda, Times Press, Duşem, 15.03.1972, r 1.
53. Petrol wek çek di şer de, (Bexda - Çapxaneya El-Hurriye - 1974), r 40.
54. Rojîn Çelebî Munîr, Zaxo, ji 14 Tîrmeh 1958 – 6 Adar 1975an, (Bê cih – Navenda Lêkolînên Kurdî ya Zaxo – 2018), r. 47, 62, 75-76, 78, 202, 204-206, 226, 228, 343.
55. Daxuyaniya Dawî ya Kongireya Duyem a Yekîtiya Nivîskarên Kurd, Rojnameya El-Teaxî, hejmar 809, Bexda, çapxaneya Dar El-Cehiz, Şemî, 7ê Tebaxa 1971ê, r 4-5.
56. Mela Mistefa: Şerê Kurdan li dijî Iraqê bi dawî hat, rojnama Îtilaatê, hejmar 14664, Tehran, Duşanbe, 04.04.1354 H. Ş., r 1, 4.
57. Wezîrê Pîşesazî yê Îraqê got: Îraq xwedî çekê herî bi hêz, rojnama Îtilaatê, hejmar 14373, Tehran, Duşanbe, 19ê Nîsana 1353 H. Ş., r 1-2.
58. Gotûbêjên aşitiyê di navbera Kurd û hukûmeta iraqî de dest pê kir, rojnama Îtilaatê, hejmar 12010, Tehran, Şemî 4`ê Tîrmeha 1345`an a Rojî. Ş. r 4.
59. 5 wezîrên kurd ji desteya wezîran hatin dûrxistin, rojnama Îtilaatê, hejmar 14373, Tehran, Duşanbe, 19ê Nîsana 1353 H. Ş., r 2.
60. Yekitiya Nivîskarên Kurd di bin dirûşma wêjeya şoreşgerî de kongireya xwe ya duwem li dar xist, rojnama El-Teaxî, hejmar 788, Bexda, çapxaneya Dar El-Cehiz, Çarşem, 21.07.1971`an, r. 3-6.
61. Ebdulcelîl Salih Mûsa, Cemal Ebdul Nasir û kêşeya kurd li Iraqê 1952-1970, (Duhok - Rêveberiya Giştî ya Çapemenî, Çap û Weşanê - Çapxaneya parêzgeha Duhokê - 2013), r 154, 234.
62. Ehmed Şerîf Lek, Şîroveya Bûyerên Dîrokî, berg 2, (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2019), r. 61-64.
63. Saadi Osman Herutî, Peywendiyên Kurd û Sovyetê di Sê Belgeyên Brîtanî de, Kovara Rûgeh, Navenda Lêkolînên Kurdî ya Zaxo, Hejmar 6, Bihar 2019, r. 34-37.
64. Koma Muzîkê ya Şorş, Jiyanek kurt û bereketa sirûda netewî, Kovara Xak, Navenda Çapemenî û Ragihandinê ya Xak, Hejmar 62, Sal 6, Silêmanî, Çapxaneya Dilêr, 10.09.2002, r 27.
65. Aso Hesen, Salih Yûsfî, Lêgerîna Faktora Siyasî ya herî goncav, Barzan news, Hejmar 170, Hewlêr, Yekşem, 27.06.2010, r 10.
66. Sagvan Yousfi, Sayday Yousfi Aram Be..., Rojnameya Barzan News, hejmar 169, Hewlêr, Yekşem, 20.06.2010, r 6.
67. Cebar Cebbarî, Dîroka Çapemeniya Kurdî li Iraqê, (Bexda - Birêveberiya Giştî ya Çanda Kurdî - Çapxaneya El-Umma - 1975), r 77.
68. Carcîs Fathullah, parêzer, Iraq di serdema Qasim de, Nerîn û Raman 1958-1988, Beşa Duyem, (Swêd - Dar Nabz ji bo Çap û Weşanê - 1989), r. 861-863.
69. Rojnameya El-Teaxî, Hejmar 1, Sala Yekem, Bexda, Çapxaneya El-Şeab, Şemî 29ê Nîsana 1967an, r 1.
70. Radyoya Dengê Kurdistana Azad a Iraqê 5 wezîr û du parêzgarên Iraqê sersaxî, rojnama Îtilaatê, hejmar 14366, Tehran, Şemî 10`ê Nîsana 1353`an a H. Ş., rûp. 1, 4.
71. Cuma Nûredîn Cebbarî, Pêşengên ku xizmeta rojnamegeriya me ya Kurdî kirîn, kovara Golan el-Erebî, hejmar 47, sala çarem, Hewlêr, çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, 30.04.2000, r 59.
72. Cemal Xeznedar, Insîklopediya Rojnamegeriya Kurdî 1898-2010, Bergê 1, (Hewlêr, Sendîkaya Rojnamevanên Kurdistanê, Çapxaneya Hacî Haşim, 2011), r 99.
73. Hazim El-Yûsîfî, Seyda Salih El-Yûsif, têkoşer û pêşengê aştîxwaz ê realîst, rojnameya El-Ittihad, rojnameya navendî ya Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê, hejmar 190, sala çarem, Silêmanî, Şemî 29.06.1996. rûpel 3.
74. Hazim El-Yûsîfî, îstixbarata Iraqê bû yê ku terorkirina şehîd Salih El-Yûsîfî organîze kir, rojnameya El-Ittihad, rojnameya navendî ya Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê, hejmar 22, sala yekem, Hewlêr, Şemî 26 Hezîran. 1992, r 7.
75. Hafiz El-Qazî, Bîranîn, Bergê Yekem, (Duhok - Çapxaneya Xanî - 2006), r 273.
76. Hebîb Mihemed Kerîm, Dîroka Partiya Demokrat a Kurdistanê - Iraq (Westgehên sereke) 1946-1993, (Duhok - Çapxaneya Xebat - 1998), rûpel 35, 69, 85, 91, 104, 110, 117, 488, 490.
77. Hesen Arfa, Kurd û nirxandineke dîrokî û siyasî, (Bê cî-Bê dem), r. 138, 142.
78. Hesen Letîf El-Zubeydî, Insîklopediya Partiyên Iraqî, (Beyrût - Weqfa Weşanên El-Arif - 2007), rûpel 338, 339, 512, 575.
79. Navbeynkariya Sovyetê di navbera Îraq û Kurdan de, rojnama Îtilaatê, hejmar 14361, Tehran, Yekşem, 4 Nîsan 1353 H. Ş., rûp. 1, 6.
80. Heso Hormî, Nîşanek ji Jiyana Mîr Tehsîn Seîd Elî Beg, (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2017), r. 88, 90.
81. Hemîd Ebûbekir Bedirxan, Albûma Bedirxaniyan, (Hewlêr – Weşanxaneya Bedirxan – Çapxaneya Hacî Haşim – 2013), r 49.
82. Xelef Xefûr, Tasa Zêrîn, berg 1, (Kerkûk - Komela Rewşenbîrî û Civakî ya Kerkûkê - Çapxaneya Karo - 2011), r. 21-22.
83. Dana Adams Schmidt, Geştek ji mêrên mêrxas re li Kurdistanê, werger û şîrovekirin Circîs Fathullah, (Hewlêr - Çapxane û Weşanxaneya Aras - Çapxaneya Wezareta Perwerdehiyê - 1999), rûpel 353 - 354, 358 - 359, 361, 372 - 373, 375, 383.
84. Darek Keenan, Kurd û Kurdistan, wergerandina Îbrahîm Yunsî, (Tehran - Weşanxaneya Nîgah - Çapxaneya Nobehar - 1372 hicrî), r 141.
85. Dang û Bas, Kovara Hewlêrê, Şaredariya Hewlêrê, Hejmar 5, Sal 2, Necef, (Çapxaneya El-Gharî el-Hedîse), Nîsan 1972, r 53.
86. Dîroka Kursên Kadroyên PDKê, Ji Çiya Berbi Bajar, (Hewlêr - Navenda Lêkolîn û Akademiya PDKê - Çapxaneya Rojhelat - 2019), r 34.
87. Rizgar Nûrî Şeweys, me bi dizî Xebat li Bexdayê derxist, piştî têkçûna wê, rojnama Xebat, berdevkê Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 922, Hewlêr, În, 30.04.1999, r 8.
88. Heval Elî Şengalî behsa bîranîn û ramanên xwe yên di nava tevgera rizgarîxwaz a Kurd de dike di nava 30 salên têkoşînê de, rojnameya El-Şuila, berdevkê Yekîtiya Demokrat a Kurdistanê - Iraq, hejmar 5, nîvê sibata 1984, r 2.
89. Serokê komeleya Çanda Kurd ji bo şehadeta heval Mihemed Silêman û hevalên wî sersaxiyê pêşkêş dike, rojnama El-Teaxî, hejmar 791, Bexda, çapxaneya Dar El-Cahiz, Yekşem, 25.07.1971, r 1.
90. Zozan Salih El-Yûsifî, Ramanên Ji Bîra Min, (Tirkiye - Çapxaneya Kalkan - 2018), r. 107, 133, 239, 266, 268, 283, 549, 565, 572.
91. Zozan Salih El-Yûsifî, Rûpelên ji jiyana têkoşer Salih El- Yûsifî di salvegera şehadeta wî de, Rojnameya El-Teaxî, Çapxane û Weşanxaneya El-Teaxî, hejmar 4508, gera sêyem, Bexda, Yekşem, 26 Hezîran. 2005, r 4.
92. Wezîr û parêzgarên hêja dest ji karê xwe berdan, belavoka vira Dengê Kurdistana Iraqê ye, Sekreteriya Giştî ya Ragihandin, Çand û Ciwanan, Rêveberiya Weşanên Rêveberiya Ragihandinê, 1974, rûpel 12-13.
93. Samî Şoreş, Pirrengiya Kurdan li Iraqê, (Hewlêr - Çapxane û Weşanxaneya Aras - Çapxaneya Wezareta Perwerdehiyê - 2000), r 13.
94. Samî Şoreş, Kurdistan û Kurd, çapa duyem, (Hewlêr - Çapxaneya Rojahlat - 2019), r 125.
95. Samî Ferec, Dîrok dê hesab ji me bipirse, beşa yekem, hejmar 460, sala duwem, Bexdad, Çapxaneya Dar El-Zeman, Pêncşem, 02.02.1967, r 3.
96. Silav ji El-Bart di bîst û çar saliya wî de, rojnama El-Taxî, hejmar 518, Bexda, çapxaneya Dar El-Cahiz, Şemî, 22 Tebax 1970, r 5.
97. Selam Ebdulkerîm, Jiyana Siyasî li Başûrê Kurdistanê 1975-1991, (Silêmanî, Weşanxaneya Çarçira, 2011), r. 43, 83.
98. Seyda Salih Yûsfî şêresuwarê rêya kurdayetî û tevgera aştî û demokrasiyê bû, Rojnameya Birayatî, organa Partiya Demokrat a Kurdistanê -Yekgirtû, hejmar 1976, Hewlêr, Şemî 25.06.1994, r 8.
99. Birêz Barzanî hêviyên xwe pêşkêşî şanda almanî dike, rojnama El-Teaxî, hejmar 1067, Bexda, Times Press, pêncşem, 22.06.1972, r 1.
100. Birêz Barzanî şandek destnîşan dike ji bo beşdarbûna di rêwresma sersaxiyên canê ayetullah ê mezin birêz Mohsen Elhekîm de, rojnama El-Teaxî, hejmar 461, Bexda, çapxaneya Dar El-Cahiz, Şemî 13.06.1970. PZ, rûp 5.
101. Birêz Serok pêşwaziya Îdrîs Barzanî dike, rojnama El-Ereb, hejmar 744, sala çarem, Bexda, pêncşem, 19.01.1967, r 1.
102. Seyîd Elî Mocanî, Solmaz Sidqî, Elaheh Nematî, ..., Çanda mêr û malbatên iraqî yên hevdem, (Tehran-Neşar Ezam-1392 hicrî), rûp 647-648.
103. Helbestvanên Kurdistanê, rojnama El-Teaxî, hejmar 864, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Duşem, 18.10.1971, r 8.
104. Şekib Eqrawî, Salên Tengasiyê li Kurdistanê, Girîngtirîn Bûyerên Siyasî û Leşkerî li Kurdistan û Iraqê ji sala 1958 heta 1980, çapa duyem, (Hewlêr - Çapxaneya Minare - 2007), r. 155, 157, 303.
105. Şekib Aqrawî, Seddam Husên Rabûn û ketin, (Hewlêr - Çapxaneya Hacî Haşim - 2009), r 381.
106. Şaban Elî Şaban, Çend Agahiyên Siyasî û Dîrokî, Çapa 3., (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2013), r 117.
107. Şehîd Seyda Salih Yûsfî, rojnama Xebat, organa Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 632, Hewlêr, Yekşem, 16.08.1992, r 5.
108. Şehîdê têkoşer Salih El-Yûsfî di bîranîna xwe ya bîhnxweş de, rojnama Xebat, berdevkê Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 680, Hewlêr, Çarşem, 23.06.1993, r 13.
109. Şêxmûs Warmelî, Şoreşa Îlonê li devera Zaxo, (Duhok - Çapxaneya Koleja Şerîa - 2000), r 16.
110. Subhî Abdulhemîd, Iraq di salên 1960-1969 de, (Şam - Dar Babil bo Lêkolîn û Ragihandinê - 2009), r 61.
111. Selahedîn Mihemed Sedullah, Gavan û Rêwîtiya Salên 1930-2007, Beşê Yekem, (Hewlêr - Çapxaneya Hîvî - 2009), r 60.
112. Selahedîn Mihemed Sedullah, Gavan û Rêwîtiya Salên 1930-2007, Beşê Duyem, (Hewlêr - Çapxaneya Hîvî - 2009), r 80 - 81.
113. Tariq Jambaz, Partiya Hîwa li Lîwaya Hewlêrê, (Hewlêr, Kovara yasaparêz, Çapxaneya Wezareta Çandiniyê, 2005), r. 95-96.
114. Adil Mela Salih, Têgehek Jiyana Siyasî, Dîplomatîk û Çandî ya Seyda Salih Yûsfî, (Silêmanî, Çapxaneya Karox, 2011), r. 7, 8, 11, 12, 55, 56, 57.
115. Ebdulrezaq Mezreng, Salih Yousfî di hembêza nemiran de, rojnama El-Îtihad, rojnama navendî ya Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê, hejmar 426, sala nehan, Silêmanî, în, 22.06.2001, r 1.
116. Ebdulselam Elî, Rûpelên Têkoşîna Şehîd Salih El-Yûsufî, (Bê Cîh - Komîteya Bilind a Bereya Kurdistanê - 1992), rû 8, 13, 30, 37.
117. Ebdulfetah Elî El-Botanî, Devera Behdînan 1925-1970, lêkolînek li ser rastî û geşedanên siyasî, Beşê Yekem, (Hewlêr - Akademiya Kurdî - 2017), r 478.
118. Ebdulfetah Elî El-Botanî, Devera Behdînan 1925-1970, lêkolînek li ser rastî û geşedanên siyasî, Beşê Duyem, (Hewlêr - Akademiya Kurdî - 2017), r 457, 459.
119. Abdulwehab Abdulwehim Hemewend, ji çalakiyên komeleyê, Kovara Şems Kurdistan, hejmar şanzdeh, sala sêyemîn, Bexda, çapxaneya El-Zeman, Sibat 1974, r 37.
120. Îsmet Şerîf Wanlî, Kurdistana Iraqê, Nasnameyeke Niştîmanî (Lêkolînek li ser Şoreşa 1961ê), wergerandina Sûad Mihemed Xidir, (Silêmanî - Saziya Jîn - Çapxaneya Şivan - 2012), r. 316, 328.
121. Omer Osman, Jiyana Kurdekî, Bergê 1, (Hewlêr, Çapxaneya Hacî Haşim, 2005), r 57.
122. Izeddîn Mistefa Resûl, Beşek ji Bîranînên Min, berg 1, (Silêmanî - Weşanxaneya Serdem - Çapxaneya Hemdî - 2006), r. 218-219.
123. Fazil Kerîm Ehmed, Em Bi Xewnên Mezin Ketîn Rê, berg 1, (Silêmanî - Çapxaneya Taran - 2019), r. 40, 42.
124. Fayiz El-Xefacî, Gulleyên Siyasî li Iraqê, Beşa Duyem, (Bexda - Dar Qenadeel bo Weşan û Belavkirinê - 2018), r. 54-55, 59-100, 234-240.
125. Liqa Pêncemîn a Partiya Demokrat a Kurdistanê ahengekê saz dike, rojnama El-Teaxî, hejmar 1285, Bexda, Times Press, Yekşem, 18 Adar 1973, r 5.
126. Liqa pêncem û Rêxistinên Kurdistanî roja şehîdan sax dikin, rojnama El-Teaxî, hejmar 1364, Bexda, Times Press, Pêncşem, 21.06.1973, r 4.
127. Liqa pêncem salvegera çaryeka sedsalê ya damezrandina Partiya Demokrat a Kurdistanê pîroz dike, Rojnameya El-Teaxî, Hejmar 811, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Sêşem, 17 Tebax 1971, r 1.
128. Ferhad Ewnî, di rûpeleke din de ji Şoreşa Mezin a Îlonê, Kovara Golan El-Erebî, hejmar 28, Hewlêr, çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî, 22 Îlon 1998, r 39.
129. Ferhad Ewnî, Di bihara 1974an de rewş çawa bû sedema ji nû ve destpêkirina şer li Kurdistanê? Kovara Golan El-Erebî, Saziya Medyayî ya Golan, Hejmar 28, Hewlêr, 25 Îlon 1998, r 40.
130. Ferîd Eseserd, Insîklopediya Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê, berg 1, Çapa 3, (Silêmanî - Akademiya Hişyarî û Perwerdekirina Kadroyan - Çapxaneya Hemdî - 2016), r. 584-586.
131. Fûad Sedîq, Bahoza Siyasetê, (Hewlêr, Wezareta Rewşenbîrî, Rêveberiya Giştî ya Çap û Weşanê, Çapxaneya Rewşenbîrî, 2006), r. 149, 150-151.
132. Biryara Encumena Serkirdayetiya Şoreşê jimare 192, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2003A, Bexda, Çarşem, 26 Gulan 1971, r 5.
133. Biryara Encumena Serkirdayetiya Şoreşê jimare 55, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2099A, Bexda, Duşem, 21 Sibata 1972, r 2.
134. Biryara Encumena Serkirdayetiya Şoreşê jimare 85, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1973A, Bexda, şemî, 13 Adara 1971, r 7.
135. Kerîm Şareza, têkoşer, nivîskar û rojnamevan Salih El-Yusifî 1918 - 1981, Rojnameya Xebat, berdevkê Partiya Demokrat a Kurdistanê - Yekgirtû, hejmar 907, Hewlêr, În, 8.01.1999, r 11.
136. Kerîm Şareza, Wezîrê Şoreşa Kurdistanê Nafiz Celal Hewêzî, rojnameya Birayatî, organa Partiya Demokrat a Kurdistanê-Yekgirtû, hejmar 1989, Hewlêr, Yekşem, 19.07.1994, r 3.
137. Kongreya 5mîn ya Partiya Demokrat a Kurdistanê, Kovara Rojî Nû, hejmar 3, sal 1, Silêmanî, Hezîran 1960, r 56.
138. Kongreya 4mîn ya Yekîtiya Mamostayên Kurdistanê-Îraq, Kovara Dengê Mamostayan, Organa Yekîtîya Mamostayên Kurdistanê Liqê Silêmanî, Hejmar 8, Sala Duyem, Silêmanî, Çapxaneya Raperîn, Sibata 1973, r 55.
139. Kongreya Duyem ya Yekîtiya Nivîskarên Kurd, Kovara Hewlêrê, Şaredariya Hewlêrê, hejmar 2, Sal 2, Hewlêr, Çapxaneya Kurdistanê, Îlon 1971, r. 39, 41.
140. Komîteya Amadekar a Herêma Kurdistanê ji bo Festîvala Cîhanî ya Ciwan û Xwendekaran, Rojnameya Birayetî, hejmar 1359, Bexda, Times Press, în, 15.06.1973, r 2.
141. Hevdîtinek di navbera şandeke Partiya Komonîst a Lubnanê û şandeke Partiya Demokrat a Kurdistanê, rojnama El-Teaxî, Bexda, Times Press, hejmar 1321, Sêşem, 1ê Gulana 1973, r 4.
142. Hevdîtineke dostane di navbera şandên Partiya Demokrat a Kurdistanê û Partiya Komûnîst a Sovyetê, Rojnameya Birayetî, hejmar 1489, Bexda, Çapxaneya Times, Yekşem, 18.11.1973, r 1.
143. Malpera Liqa yekem a Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK):
144. Kovara Şems Kurdistan, hejmara yekem, Bexda, Çapxaneya El-Zeman, 1971, r 1.
145. Mihemed El-Bedrî, vekirina çaremîn kongireya rûniştina duyemîn a Sendîkaya Mamosteyên Kurdistanê, Rojnama El-Teaxî, hejmar 1252, Bexdad, Çapxaneya Times, Sêşem, 6ê Sibata 1973, r 4.
146. Mohammed Şakelî, Tîrêjek di tava roja têkoşîna Sarwarekî de, Rojnameya Kurdistani Nuwê, Organa Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê, Hejmar 660, Sal 3, Hewlêr, Pêncşem, 14.04.1994, r 6.
147. Mihemed Amer Dêrşawî, Avaniya olî-siyasî li Kurdistanê, (Hewlêr - Çapxaneya Hîvî - 2016), r 316.
148. Mahmûd El-Durra, Pirsgirêka Kurd û Neteweperestiya Erebî di Şerê Iraqê de, (Beyrût - Weşanên Dar El-Tali’ah - 1963), r 181.
149. Mihemed Elî Îsmaîl, Bîranînên Min Heftê Salî û Zêdeyî Nîv Sedsala Têkoşînê, (Bê Cih - 2019), r 132.
150. Mihemed Mela Qadir, Xebatname Kurte Dîroka Partî û Çanda Barzaniyê Nemir, Çapa 2mîn, (Hewlêr – Weşanxaneya Aras – 2007), r. 20, 45, 55, 65, 68.
151. Fermana Komarî jimare 180, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1867 Sala Duwazdeh, Bexda, Sêşem, 14 Nîsan 1970, r 11.
152. Fermana Komarî jimare 183, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1867 Sala Duwazdeh, Bexda, Sêşem, 14 Nîsan 1970, r 12.
153. Fermana Komarî jimare 233, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2256 Sala panzdeh, Bexda, Sêşem, 19 Hezîrana 1973, r 3.
154. Fermana Komarî jimare 246, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2155, Bexda, Duşem, 19 Hezîrana 1972, r 6.
155. Fermana Komarî jimare 278, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1887 Sala Duwazdeh, Bexda, Duşem, 8 Hezîrana 1970, r 1.
156. Fermana Komarî jimare 280, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2261 Sala panzdeh, Bexda, Bexda, Çarşem, 11 Tîrmeh 1973, r 9.
157. Fermana Komarî jimare 286, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2161, Bexda, Duşem, 10 Tîrmeh 1972, r 5.
158. Fermana Komarî jimare 305, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2164, Bexda, Şemî, 22 Tîrmeh 1972, r 9.
159. Fermana Komarî jimare 424, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1913, Bexda, Çarşem, 26ê Tebaxa 1970ê, r 16.
160. Fermana Komarî jimare 437, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2297, Sala Şazdehan, Bexda, Sêşem, 20.11.1973, r 8.
161. Fermana Komarî jimare 477, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2198, Sala Panzdehan, Bexda, Duşem, 13.11.1972, r 3.
162. Fermana Komarî jimare 487, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 2308, Sala Panzdehan, Bexda, Şemî, 13.11.1973, r 7.
163. Fermana Komarî jimare 630, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1945, Bexda, Sêşem, 15.12.1970, r 5.
164. Fermana Komarî jimare 650, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Iraqê, Hejmar 1945, Bexda, Sêşem, 15.12.1970, r 7.
165. Fermana Komarî jimare 79, Rojnameya Elweqaî a Îraqî, Wezareta Ragihandinê li Bexdayê, Hejmar 2326, Sala şanzdehan, Bexda, Şemî 9ê Adara 1974ê, r 7.
166. Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd, Bergê Sêyem, (Hewlêr - Çapxaneya Wezareta Perwerdeyê - 2002), r. 188, 217, 253.
167. Muslih Ebdulqadir, endamekê berê yê Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) ji rojnameya Birayetî re di peyive, Rojnameya Birayetî organa Partiya Demokrat a Kurdistanê -Yekgirtû, jimare 2022, Hewlêr, În, 19.08.1994, r 4, 7.
168. Mela Mistefa Barzanî û hevalên wî li ser damezrandina partiyê nûçeyan pêşkêşî cenabê Wezîrê Navxwe dikin, rojnama Xebat (Têkoşîn), jimare 141, Çapxaneya Raya Giştî, Bexda, Yekşem, 09.01.1960, rûpel 1, 8.
169. Mehmûd Osman, Şoreşa Kurdistanê, (Cih ne diyar, Partiya Demokrat a Kurdistanê, Mekteba Siyasî, 1970), r 112.
170. Festîvalên mezin ji bo pîrozkirina Newrozê, Rojnameya El-Teaxî, Pêveka El-Teaxî, Hejmar 1289, Bexda, Çapxaneya Times, Şemî, 24 Adar 1973, r 8.
171. Mela Farûq Şuwanî, Hemû Kurd, Bergê 1, (Hewlêr, Çapxaneya Rewşenbîrî, 1997), r. 70, 90, 117.
172. Kongireya Duyem ya Yekîtîya Kurdan, Kovara Şems Kurdistan, Hejmar 3 û 4, Bexda, Çapxaneya Dar El Selam, Tebax û Îlon 1971, r 31.
173. Mohsin Osman, Seyda Salih Yousfî, Rewşenbîr, Dîplomat û Siyasetmedar, (Hewlêr - Çapxaneya Hêvî - 2012), r. 2, 4.
174. Encamên hilbijartinên desteya îdarî ya nû ya Komela Çanda Kurdî, rojnama El-Teaxî, hejmar 572, Bexda, çapxaneya Dar El-Cahiz, Şemî, 24.10.1970, r 5.
175. Necmedîn El-Yusufî, Şoreşa Îlonê ya birûmet, (Duhok - Liqa Yekem a Partiya Demokrat a Kurdistanê - Yekgirtû - Çapxaneya Koleja Şerîetê - 1995), rûpel 20, 26, 32.
176. Nûrî Şaweys, ji bîranînên min, (Bê Cih - Weşanên Partiya Gel a Demokrat a Kurdistanê - 1985), rûpel 22, 81.
177. Li ser navê cenabê serok, birêz El-Yusufî kongireya sêyem ya Yekîtiya Nivîskarên Kurd vedike, rojnama El-Teaxî, hejmar 1189, Bexda, Times Press, Şemî 18.11.1972, r 4.
178. Desteya îdarî ya nû ya Komeleya Çanda Kurdî duh civîna xwe ya yekem li dar xist, rojnama El-Teaxî, hejmar 1018, Bexda, Times Press, Sêşem, 25ê Nîsana 1972.
179. Şandek ji Eniya Gelêrî ya Rizgariya Filistînê serdana navenda Liqa Pêncemîn kir, rojnameya El-Teaxî, Bexda, Times Press, hejmar 1321, Sêşem, 1ê Gulana 1973, r 4.
180. Şanda Eniya Erebî a Beşdar ji bo Şoreşa Filistînê bi Şanda Partiya Demokrat a Kurdistanê re civiya, rojnameya El-Teaxî, hejmar 1356, Bexda, Times Press, Sêşem, 12.06.1973, r 4.
181. Şanda Eniya Niştimaniya Komara Bulgaristanê duhî li ser vexwendina Komîteya Navendî ya Partiya Demokrat a Kurdistanê gihişt, rojnama El-Teaxî, hejmar 747, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cehiz, Duşemî 31.05.1971ê, r 1.
182. Şanda Partiya Komûnîst a Îtalyayê serdana baregeha Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, rojnama El-Teaxî, hejmar 918, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Çarşem, 22.12.1971, r 1.
183. Şanda mêhvan ya Partiya Komûnîst a Sovyetê seredana navenda Liqa pêncem a Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, Rojnameya Birayetî, hejmar 1053, Bexda, Çapxaneya Times, Sêşem, 06.06.1972, r 4.
184. Şandeke Partiya Komûnîst a Fransa bi şandeke Partiya Demokrat a Kurdistanê re dicive, rojnameya Birayetî, Bexda, Times Press, hejmar 1321, Sêşem, 1ê Gulana 1973, r 4.
185. Duh partiya Sovyetê û Şanda fermî seredana liqa pêncem a Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, Rojnameya El-Teaxî, hejmar 766, Bexda, çapxaneya Dar El-Cahiz, Çarşem, 23.06.1971, r 1.
186. Şanda Ciwanên Sovyetê seredana baregeha Komela Dostaniya Iraq û Sovyetê dike, Rojnama El-Teaxî, hejmar 726, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Çarşem, 5 Gulan 1970, r 4.
187. Şanda şoreşger a Vîetnamî seredana navenda liqa pêncem kir, rojnama El-Teaxî, jimare 978, Bexdad, Çapxaneya Times, Çarşem, 8 Adar 1972, r 4.
188. Şanda Kongireya Neteweyî ya Piştevaniya Başûrê Lubnanê duh danê sibê serdana baregeha liqa pêncem a Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, rojnama El-Taxî, hejmar 1284, Bexda, Times Press, Şemî 17.03.1973, r 1.
189. Şanda Zimbaboy seredana baregeha Liqa Pêncemîn kir, Rojnameya El-Taxî, Hejmar 1365, Bexda, Times Press, Şemî, 23 Hezîran 1973, r 4.
190. Şandeke Komîteya Aştiyê ya Sovyetê seredana baregeha liqa pêncem a Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, Rojnameya El-Taxî, hejmar 1025, Bexda, Çapxaneya Times, Şemî, 06.05.1972, r 5.
191. Şandeke Encumena Aşitiyê ya Fînlandiyayê seredana liqa pêncem yê Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, Rojnameya El-Taxî, hejmar 1301, Bexdad, Çapxaneya Times, Şemî 07.04.1979, r 4.
192. Şandeke Komîteya Siyasî ya Tevgera Berxwedanê Serdana liqa Pêncem kir, Rojnameya El-Taxî, Bexda, Times Press, hejmar 1328, Pêncşem, 10.05.1973, r 4.
193. Şandeke Tevgera Rizgarîxwaz a Felestînê (Fetih) serdana baregeha liqa pêncem a Partiya Demokrat a Kurdistanê kir, rojnameya El-Taxî, hejmar 1062, Bexda, Times Press, Şemî, 17.06.1972, r 4.
194. Arşîva Desteya Insîklopediya Partiya Demokrat a Kurdistanê.
195. Ako Abdullah ji bo bîranîna Salih Yûsifî helbestvan û têkoşer, Sefer Yûsif Mîrxan, Dapîra Zulfîa.. Xezîneyeke Bîreweryan, Rojnameya Xebat, Organa Partiya Demokrat a Kurdistanê, hejmar 2536, Hewlêr, Duşem, 25.06.2007, r 8.
196. Ehmed Bawer, Dîroka Hemdem a Iraqê 1914-1968, (Silêmanî, Çapxaneya Karo, 2018), r 382.
197. Yekem Civîna Komîta Birêvebir a Nû ya Nivîskarên Kurd, Rojnameya Biryatî, Hejmar 7, Bexda, Çapxaneya Dar El-Cahiz, Sêşem, 15.12.1974, r 5.
198. Yûsîfî du daxuyaniyan dide, rojnama El-Teaxî, hejmar 1497, Bexda, Times Press, Sêşemî, 27-11-1973, r 2.
199. El-Yûsîfî pêşwaziya nûnerê Komîteya Navendî ya Partiya Komûnîst a Sovyetê û şandeke Rêxistina Spartakûs dike, Rojnameya El-Teaxî, hejmar 1009, Bexda, Çapxaneya Times, Şemî, 15.04.1972, r 4.
200. El-Yûsfî her bang û tevgereke cudaxwaz şermezar dike û pabendbûna Barzanî bi cîbicîkirina peymana Hezîranê piştrast dike, rojnama El-Menar, hejmar 3658, sala duwazdeh, Bexda, Şemî, 25.02.1967, r 4.
201. El-Yûsîfî navenda Yekîtiya Afretên (Jinên) Kurdistanê li Kolana El-Kifah vedike, rojnameya El-Teaxî, hejmar 608, Bexda, Sêşem, 8ê Kanûna yekem, 1970, r 5.
202. Omîd Aşna, Seyda Salih Yûsfî, nivîskar û têkoşer, (Bê cih, 1996), r. 2-6, 10-11.
203. www.pdk-leqa1.com