Kanî Masê , bajarokekî grêdayî devera Berwarî Bala a navçeya Amêdiyê ya parêzgeha Dihokê ye. dikeve ser rêya Zaxo-Serzêrî - niştecihên bajêr ji misilman û xiristiyanan pêk tên. ([1]) Kanî Masê jî di warê şoreş û berxwedanê de wek hemû navçeyên din ên Kurdistanê roleke çalak di lidarxistina çalakî û tomarkirina dastanên dîrokî yên parastina azadî û demokrasiyê de lîstiye.
Yek ji dastanên ku ji aliyê hêzên pêşmerge ve li herêmê hatiye tomarkirin û em dixwazin behsa wê bikin jî dastana Kanî Masê ye, ku bi çavdêriya rasterast a Serok Mesûd Barzanî û bi serpereştiya Dr.Roj Nûrî Şawês hat lidarxistin, sedema rûdana vê dastanê jî ew e ku hikûmeta Iraqê yan jî serkirdeyên Partiya Be's ku bi darê zorê dest danîbûn ser desthilata vî welatî, propaganda lawaz ya şoreşa kurdî di nav gelê kurdistanê de belav kiribû, bi taybetî li devera Behdînan, wan wesa nîşanî xelkê dida ku êdî hêza şoreşê nemaye ku rûbirûyê hêzên leşkerî yên Be's bibe û çalakiyên xwe yên Pêşmerge berdewam bike.
Ji bo ku helwesta hikûmeta Be'sê red bike, serkirdayetiya şoreşê biryara operasyoneke mezin a leşkerî da, ji bo ku hikûmeta Be'sê piştrast bike ku Hêzên Pêşmerge li her demê û li ku bixwaze dikare dastanên mezin tomar bike û ziyaneke mezin bide dezgeh û hêzên leşkerî û ewlehiyê yên Be'sê, herwiha divê raya giştî dilniya bike ku şoreş berdewam e û ya ku hikûmeta Iraqê kiriye tenê propaganda û daxuyaniyên bêbingeh in. ([2])
Ev dastana Hêza Pêşmergê Kurdistanê li devera Behdînan ya sînorê liqa (1) ya Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) ji aliyê komîteyên Amêdî, Zaxo, Şêxan û Hêza Berevaniya Niştimanî ve hat lidarxistin, şeva 13-14ê Îlona 1987an li gor planeke leşkerî ya qayîm û pêşketî, êrîşî bingeh û baregehên leşkerî yên hikûmetê li çendîn bereyên devera Kanî Masê kirin([3]), piştî şerekî germ û bi xwîn, karîn di demeke kurt de hemû xalên leşkerî yên ku êrişî wan kiribûn, bi dest bixin.
Di vê operasyonê de hêzên Pêşmerge zêdetirî 5 baregehên hêzên rêjîmê û rûberek bi dirêjahiya 70 kîlometre çargoşe girtin, di encamê de hêzên Îraqî derbeyên giran xwarin û tê texmînkirin ku zêdeyî 100 leşker hatin kuştin û birîndar kirin, hejmarek leşkerên din jî ji aliyê Pêşmerge ve dîl hatin girtin, Herwiha hejmarek otombîlên leşkerî jî hatin têkbirin û gelek çek û cebilxane ketin destê hêzên Pêşmerge, di vê operasyona Pêşmerge de û di tomarkirina vê dastanê de 7 pêşmerge û 2 endamên berevaniya niştimanî şehîd bûn ([4]).
Dastana Kanî Masê yek ji serweriyên Şoreşa Gulanê tê hejmartin, ji ber ku di warê mezinahî, hêz, çek û teknolojiya leşkerî ya wê demê de li asta şerê du welatan bû, ku bi çu awayekî hevsengî di navbera hêzên Pêşmerge û artêşê de tunebû, lê ya ku hevsengiya hêzê guhert, hêza bawerî û têkoşîna azadiyê û parastina mafên neteweyekê bû, piştî serkeftina Pêşmerge di dastanê de, Mesûd Barzanî pîrozbahî û spasiya hemû Pêşmerge û beşdarên şer kir ([5]).
Di dawiya dastanê de derket holê ku hêzên Pêşmerge karîne li her dem û cihekê de, heta di kûrahiya desthilata hikûmetê de, çalakiyên dîrokî û tomarkirina dastanên dîrokî pêk bînin û derbeke giran li dijmin bidin û zirareke mezin dgehînê.
Çavkanî:
-
Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd, Berg 4, 1975-1990 Şoreşa Gulanê, Beş 2, Çapa 1, Çapxaneya Ruksana, 2021.
-
Kanî Masê https://ckb.wikipedia.org/wiki/
-
https://www.facebook.com/watch/?v=٢٩٤٩١٩٩٠٣٥١٥٨٠٦٩
[1]- Kanî Masê https://ckb.wikipedia.org/wiki/
[2]- Dastana Kanî Masê=https://www.google.com/search?q
[3]https://www.facebook.com/watch/?v=2949199035158069.
[4] - Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd, Berg 4, 1975-1990 Şoreşa Gulanê, Beş 2, Çapa 1, Çapxaneya Ruksana, 2021, r 71.
[5] - Mesûd Barzanî, heman Çavkanî, r 72.
