Dastan Dêrelokê 1987

Ev Şerê di 5’ê Gulana 1987’an de li Dêrelokê ya navçeya Amediyê pêk hat, Hêzên Pêşmerge êrişî navenda alaya sivik (111) kirin, piştî şerekî giran karîn alayê û 81 çeperên derdorê bi dest bixin, her wiha derbeyên giran li hêzên rejîmê xistin di kuştî, birîndar û dîlgirtiyên leşker û çeteyan de.


Eşkere ye ku siyaseta dijminane ya hikûmeta Iraqê ya li hember Kurdistanê di reftarên hêzên leşkerî û kirêgirtiyan de derketiye hole ku her tim operasyonên leşkerî ji bo tunekirina kurdan û wêrankirin û şewitandina gundên kurdan pêk anîn lê her carê jî êrişên serbazî ji aliyê Hêzên Pêşmerge ve dihatin şikandin, ji ber vê yekê di sala 1987’an de li devera Behdînan xebatên Pêşmerge derbasî qonaxeke berfireh bûn, bi awayekê zor li hikûmetê kiribûn ku bi berdewamî li eniyên şer de bûn ligel Pêşmerge, sibeha 5ê Gulana 1987ê, hêzeke Pêşmerge ku ji Pêşmergeyên Komîteya Navçeya Amêdiyê, 3 rêxistinên girêdayî Komîteya Navçeya Gulan, 2 rêxistinên liqa yekem û hêzeke millî ya bi serpereştiya Dr. Roj Nûrî Şawês û Eqîd Elî û Seyîd Salih, êrîşeke mezin li ser baregeha alaya sivik a 111 kirin, ku şêwirmendê wê Şêx Nûrî Berzencî bû, li navçeya Dêreloka navçeya Amediyê, piştî şerekî giran û bi xwîn, navenda alayê û 81 çeperên li derdora alayê û dever ji aliyê hêzên Pêşmerge ve hatin girtin.

Di vê çalakiya pêşmerge de hêzên hikûmetê derbên giran xwarin û 38 kes hatin kuştin û zêdetirî (40) jî dîl hatin girtin û ketin destê pêşmerge, di nava girtiyan de pîlotê yekem, Ebdulhemîd Xetab Ebdullah fermandarê alayê jî hebû û sê leşker û yek cîgirê efser û sîh çeteyên (caş) hebûn, 16 çeteyên din jî xwe radestî Hêzên Pêşmerge kirin, herwiha ziyanên madî gihiştine hêzên hikûmetê ku şewitandina tirimbêleke Zirîpoş û 9 tirimbêlên leşkerî û 200 kalaşînkov û xaçerek, (R. P. G.), hawanek 82mm, hawanek 5.14mm, a Grnoff, (14) Amûrên Bêtelê, û hejmareke mezin ji gule, top û teqemeniyên topên R.P.G. bûn destkeftên Pêşmerge.

Piştî bidawîhatina êrişa Pêşmerge saet 13.00’an a heman rojê balafirên şer ên Iraqê herêm û navçe û baregeh û bingehên Pêşmerge bombebaran kirin, di dema êrişên esmanî yên Iraqê de Hêza Berevaniya Esmanî ya Pêşmerge bi mûşeka SAM7 helîkopterek xistin xwarê, 7 leşkerên di wê balafirê de ketin destê hêzên Pêşmerge, yek ji wan albayê firokevan Hemîd Seîd û pîlotê yekem ê firokevan Nizar Ednan bû, vê yekê jî bandoreke mezin li ser morala Pêşmerge li eniyên şer kir, di encama êrîşê de pêşmergeyek şehîd û 3 jî birîndar bûn.

Hêjayî gotinê ye ku her di wê êrîşê de topxaneyên şoreşê navend û bingehên artêşê û hêzên hikûmetê topbaran kirin, weke ku hatiye gotin, rojek piştî êrişa Pêşmerge bo ser hêzên Iraqê anku di 6ê Gulana 1987ê de Serok Mesûd Barzanî rêberê şoreşê li Çiyayê Gare bi amûrê Bêtelê peywendî bi berpirsên Pêşmerge kir ji bo pîrozbahiya serkeftinên Hêzên Pêşmerge ku di êrîşê de tomar kirine.


Çavkanî:

  1. Mesûd Barzanî: Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd, berg 4, 1975-1990 Şoreşa Gulanê, Beş 2, Çapa Yekem, Çapxaneya Ruxana, 2021.

  2. Şimal Zêbarî: Çend rastiyên veşartî di Şoreşa Gulanê de, çapa yekem, çapxaneya Rojhelat, Hewlêr –2015.


Gotarên Têkildar

Şerê Geliyê Sengeser

Şerê geliyê Sengeser di payîza sala 1974’an de pêk hat dema ku artêşa Iraqê hewl da êrîşî bajarê Qeladizê bike û bi dest bixe, Hêzên Pêşmerge çeperên xwe li geliyê Sengeser bi cih kirin û şer nêzîkî deh rojan berdewam kir, piştre artêşê karîbû berbesta Pêşmerge bişkîne û di 19ê Tebaxê de derbasî bajarê Qeladizê bû û bajar bi dest xist.

Agahiyên bêtir

Şerê Şîwe Sûrê 1974

Şerê Şîwe Sûrê ligel destpêkirina êrîşa artêşa Iraqê li dijî Kurdistanê di 25ê Nîsana 1974an de rû da, bi armanca bidestxistina hemû herêmên di bin kontrola şoreşê de û di dawiyê de Şoreşa Îlonê têk bibe, lê artêşa Iraqê di şerê Şîwe Sûrê de şikesteke mezin li pêşberî Hêzên Pêşmerge xwar û derbên giran xwarin, nekarî xewna xwe ya kevnar pêk bîne ku dagirkirina devera Sengaw bû.

Agahiyên bêtir

Şerê Susê 1974

Şerê serbazgeha Sûsê di Gulana 1974an de pêk hat piştî ku hikûmeta Iraqê li dijî şoreşa Kurdistanê şer ragehandî, Pêşmerge wek bertek ew baregeha leşkerî dorpêç kir, artêşa Iraqê ji bo şikandina dorpêça Pêşmerge û rizgarkirina leşkeran ji Silêmanî û Dukanê dest bi êrîşê kir û şerekî çend rojan di navbera wan de derket.

Agahiyên bêtir

Dastana Ezmer 1974

Ev Dastane di 19ê Hezîrana 1974an de li Çiyayê Ezmer qewimî, wê demê Silêmanî di bin kontrola artêşa Iraqê de bû, lê hêza wî tunebû ku bi heza xwe tevgerên xwe yên leşkerî pêk bîne, ji ber wê jî plana êrişa li ser Çiyayê Ezmer amade kir ku Hêzên Pêşmerge li wir cihê berevaniyê ava kiribûn, her çendî karîbû çiya bigre jî, derbeyên giran ên canî û madî xwarin.

Agahiyên bêtir

Dastana Çiyayê Reş li Duhokê 1974

Dastana Çiyayê Reş di destpêka Mijdara 1974an de li Çiyayê Reş yê rojavayê bajarê Duhokê pêk hat, ji ber ku dever di bin kontrola şoreşê de bû, çalakiyên Pêşmerge berdewam bûn, bi taybetî topbarankirina karwanên leşkerî, Artêşa Iraqê ji bo têkbirina deng û rengê şoreşê li wê deverê dest bi êrîşeke berfireh kir, lê bi ser neket û derbeyên giran ên canî û malî xwarin.

Agahiyên bêtir