Jiyanname

Şêxo Zubêr di sala 1925an de li gundê Reziyan yê navçeya Barzan a girêdayî navçeya Mêrgesorê ya Hewlêrê ji dayik bûye, piştî ku ew çû Yekîtiya Sovyetê bi Xoşî Ehmed Yûsif re zewicî ye, sê kur û du keçên wan hebûn bi navên Îsrafîl Şêx (1951), Esfendî Şêx (1953), Zeyneb Şêx (1955), Îsmaîl Şêx (1956) û Zuhdiya Şêx (1958). Şêxo Zubêr piştî peymana 11ê Adarê, ji sala 1971ê heta 1975an wek çavdêr li keştiya Blê kar dike, hem kurdî û hem jî bi rûsî diaxivî, Di 13'ê Gulana 2008'an de koça dawî kir û li gundê Reziyan hat veşartin.

Xebatname

Di sala 1943an de tevlî refên Şoreşa Duyem a Barzan dibe û beşdarî şer dibe, di 19ê Tebaxa 1945an de bi biryara Dadgeha Urfî ya Leşkerî ya Iraqê hemû mal û milkên wî yên guhêz û neguhêz hatine desteserkirin. Di 11’ê Cotmeha 1945’an de, piştî têkçûna Şoreşa Barzan a Duyemîn, berê xwe dide Rojhilatê Kurdistanê, di 31ê Adara 1946an de di nava hêzên Barzanî yên Artêşa Komara Demokrat a Kurdistanê li Mehabadê bûye Pêşmerge û beşdarî şerên bereya Seqizê li Komara Demokrat a Kurdistanê dibe.

Di 19'ê Nîsana 1947'an de bi rêya Xwakurk û Deşta Berazgirê bi rêya Bakurê Kurdistanê re vegeriyane herêmên Şêrwan û Mizûriyan.

Piştî vegera wan, General Mistefa Barzanî di 15ê Gulana 1947an de li gundê Ergoş bi hevalên xwe re civînek li dar xist û serpişk kirin ka bimînin yan biçin Sovyetê, li wir hemû rêhevalên wî biryar dan ku berdewam bikin û biçin Yekîtiya Sovyetê, di 22ê Gulana 1947an de ligel general Mistefa Barzanî ber bi Yekîtiya Sovyetê ve diçe û di şerê gelyê Qiturê û şerê pira Mako beşdar bûye û piştî gelek zor û zehmetiyan, di 18'ê Hezîrana 1947'an de ji çemê Arasê li ser sînorê Îran û Sovyetê derbasî Yekîtiya Sovyetê dibe.

Piştî gihîştina wan bo Yekîtiya Sovyetê, di 19ê Hezîrana 1947an de, ew û hemû hevalên xwe li bajarê Nexçewanê yê komara Azerbaycanê, çil rojan di kampeke girtî de ya ku dora wî bi têlên xerî hatiye dorpêçkirin hatin bicihkirin, ji aliyê komek leşker ve dihatin parastin û ji aliyê xwarin, cil û berg û veguheztinê ve weke girtiyên şer serederî di gel da dihat kirin. Paşê bi biryara dewleta Sovyetê ew li Azerbaycanê li herêmên Axdam, Laçîn, Ayulax û Kelbecerê hatin dabeşkirin. Di 10ê Kanûna yekem a 1947an de, ew ji bo baregeheke leşkerî ya li ser Deryaya Xezerê li Baku, paytexta Komara Azerbaycanê hatin veguhestin û di 23ê heman mehê de cil û bergên leşkerî dan wan û di bin çavdêriya efserên Komara Azerbaycanê de rojane 8 saetan perwerdeya leşkerî derbas kirin. Di heman demê de ji aliyê çend hevalên xwe yên xwenda ve rojê çar saetan dersên fêrbûna zimanê kurdî werdigirtin.

Piştî serederya xirab a Cefer Bakirov bi hevalên wî re, biryar hat girtin ku di 29ê Tebaxa 1948an de kampa leşkerî ji Komara Azerbaycanê veguhezînin civata Çirçukê ya li nêzî Taşkenda paytexta Komara Ozbekistanê û li wir perwerdeya xwe ya leşkerî domandin.

Di Adara sala 1949an de ew û hevalên xwe taxim taxim bi trênê li gundên Yekîtiya Sovyetê hatin belavkirin û li zeviyên kolxozan (erdên ku xelkê ji dewletê standibûn û paşê pişka hikûmetê didin) xebitîn.

Piştî hewldaneke zêde û şandina çend nameyên general Barzanî ji Stalîn re, di dawiyê de nameyek gihîşt Stalîn ku tê de Barzanî behsa derd û kulên hevalên xwe dike û wî jî di cih de biryara avakirina komîteyek ji bo lêkolîna rewşa hevalên Barzanî da û di dawiyê de biryara komîtê ew e ku wan hemûyan li bajarê Vrîviskî kom bikin, ji ber vê yekê, navhatî di meha Mijdara 1951ê de diçe bajarê Vrîviskî li Sovyetê.

Piştî şoreşa 14’ê Tîrmeha 1958’an li Iraqê û vegera General Mistefa Barzanî, di 25'ê Sibata 1959'an de li gorî xalên 3 û 7'an û birga (a) ya xala 10'an û xala 11'an a zagona guherandinê ya hejmar 19 ya sala 1959'an ji bo wî û hevalên xwe efûya giştî hat dayîn.

Di sala 1958an de Komara Iraqê bi serokatiya Ebdulkerîm Qasim hat damezrandin, navhatî di 16’ê Nîsana 1959’an de tevî hevalên xwe bi keştiya Girozya di rêya bendera Besra ya li başûrê Komara Iraqê re vedigere Kurdistanê.

Di sala 1964an de beşdarî Şoreşa Îlonê dibe û beşdarî şeran bûye, di sala 1975an de, piştî têkçûna Şoreşa Îlonê, bo başûrê Iraqê hat veguhestin û li parêzgeha Dîwaniyeyê bi cih bû, di sala 1980an de bo komelgeha Quştepe hat veguhestin, di sala 1982an de wek penaber çûye Komara Îslamî ya Îranê û li kampa Zêwe akincî bû, di sala 1985’an de di dema bomberdûmana kampa Zêwe de koçî gundê Mensorabadê dike. Di sala 1992an de vedigere Kurdistanê û diçe gundê Bêxmê, di sala 1993an de vedigere gundê xwe.

Çavkanî:

1. Arşîva Desteya Insîklopediya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê.
2. Rêkarê Mizûrî, Jinên Rûsî, Koçkirin, Enfal û Jenosîd, Çapa 1mîn, (Hewlêr – Çapxaneya Minare – 2010).
3. Şaban Elî Şaban, Çend Agahiyên Siyasî û Dîrokî, Çapa Sêyem, (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2013).
4. Şewket Şêx Yezdîn, Cejna Zêrîn a Pêşmerge, (Pîrmam - Çapxaneya Xebat - 1996).
5. Salih Yousef Sofî, Kronolojiya Kurdistan û Cîhanê, Çapa Yekem, berg sêyem, (Duhok - Çapxaneya Parêzgeha Duhokê - 2013).
6. Salih Yousef Sofî, Kronolojiya Kurdistan û Cîhanê, Çapa Yekem, berg duyem, (Duhok - Çapxaneya Parêzgeha Duhokê - 2013).
7. Omer Farûqî, Rêberê jîr yê jiyan û Têkoşînê Nemir Mela Mistefa Barzanî, çapa 2., (Hewlêr - Çapxaneya Wezareta Perwerdeyê - 2002).
8. Ebdulrehman Mela Hebîb Ebûbekir, Eşîra Barzan Di Navbera 1931 - 1991, Çapa 1, (Hewlêr - Çapxaneya Wezareta Rewşenbîrî - 2001).
9. Ebdullah Xefûr, Ferhenga Erdnîgariya Hewlêrê, (Hewlêr - Weşanên Akademiya Kurdî - Çapxaneya Hacî Haşim - 2015).
10. Karwan Mihemed Mecîd, Barzanî ji Mehabadê heta Yekîtîya Sovyetê, çapa 1., (Silêmanî - Çapxaneya Peywend - 2011).
11. Kovara Hetaw, Hejmar 154, Sal 6, Hewlêr, Çapxaneya Kurdistan, În, 15.04.1959.
12. Di bîranîna serfermandarê şehîd Heso Mîrxan Jajokî de, 62 roj ligel Barzanî, çûna Barzanîyan bo Yekîtîya Sovyetê, çapa yekem (Hewlêr - Çapxaneya Rewşenbîrî - 1997).
13. Leyth Abdul Mohsen Cewad El-Zubaidi, Şoreşa 14 Tîrmeha 1958 li Iraqê, (Bexda - Weşanxaneya Dar El-Reşîd - 1979).
14. Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd 1931 - 1958, (Duhok - Çapxaneya Xebat - 1998).
15. Necef Qulî Pisyan, ji Mehabada xwînawî heta beravên Arasê, w. Şewket Şêx Yezdîn, çapa 1., (Pîrmam - Cejna Zêrîn ya Partiya Demokrat a Kurdistanê - 1996).