English العربية Kurdish Kurdî

Komkujiya li ber deriyê Seray li bajarê Silêmaniyê

Ev komkujî di havîna 1963’an de di dema rejîma Be'sê de li parêzgeha Silêmaniyê pêk hat ku di wê baweriyê de bûn ku eger komkujî û êrîşeke berfireh li ser Kurdistanê pêk bînin, wê di demeke nêz de Şoreşa Îlonê hilweşînin û tevahiya Kurdistanê bixin bin kontrola xwe, her çende li Silêmaniyê dest bi girtin û komkujiya mirovên bêguneh kirin jî, ku ne bi tenê serketî nebûn lê li şûna vê di hemû êrîşên xwe yên li ser Çiyayê Ezmerê têk çûn.

Di havîna sala 1963an de hikûmeta Iraqê bi serokatiya Ebdulselam Arif êrîşeke berfireh li deverên cuda yên Kurdistanê dest pê kir, di radyoya Bexdayê de daxuyaniyek da û red kir ku bi rêberiya şoreşa kurdî re danûstandinan bike û biryar da ku ji nû ve şerekî bi xwîn li dijî kurdan bide destpêkirin, paşê dest bi êrişa bajar, bajarok û gundan kir, piştre li hemû deverên ku rastî êrîşê hatîn dest bi girtin, derxistin û komkujî kirin bi wî awayî ku Be'siyan wesa şîrove dikir ku rejîma Ebdulkerîm Qasimî beriya wan bi awayekî cidî şerê Kurdan nekiribû, di şûna wê de dikarin di demeke kin de şoreşa Kurd têk bibin, ev jî nîşan dide ku Ebdulselam Arif ti carî bawerî bi doza Kurd li Iraqê nebû, ev yek di axaftinên wî yên ku kurdan nas nedikir û peyva Kurdistanê bi kar nedianî de derket hole.

Berî destpêkirina şer di 20ê Gulana 1963an de, Serfermandarê Giştî yê leşkerî fermana dûrpêça aborî li ser Kurdistanê da, bi destpêkirina şer a 10’ê Hezîranê re li gelek cihan tawanên giran li dijî nirxên exlaqî û mirovî hatin kirin, eşkere ye ku di vê heyamê de Silêmanî ji hemû bajarên din ên Kurdistanê zêdetir ji aliyê artêşa Iraqê ve hatibû tepeserkirin, her ku ji her alî ve leşker û karwanên leşkerî rastî êrişa Pêşmerge dihatin, dihatin û tola xwe li xelkê sivîl ên Silêmaniyê dibirin.

Yek ji van kiryarên tundûtûjî û nemirovane bûyera Silêmaniyê bû ku bi fermana fermandeyê lîwaya 20, Zeîm Sidîq Mistefa, ku wek lîwaya herî hovane di dîroka Iraqê de tê naskirin û destên wî bi xwîna bi hezaran ciwanên vî welatî sor bibûn, bajarê Silêmaniyê jî li hemberî neyarên xwe çirayekî herî pêkrî bûye, di kampanyaya qirkirinê de 5 hezar sivîl hatin girtin û ji wan 86 kes hilbijartin û bi saxî binax kirin, tenê sûcê wan ew bû ku Be'siyan wêneyê rêberê şoreşa Kurd Mistefa Barzanî anîne nav xelkê hatin girtin û ferman dane wan ku heqaretê li wî bikin, ew ne amade bûn ku bi çi awayek wê yekê qebûl bikin, xuyaye yek ji girtiyan bersiva wan dabû û gotibû “Eger hûn bixwazin bêhurmetiyê bidin serokê xwe wê demê em ê guh bidin we, ji ber vê yekê Be'siyan ji wan nehiştin û ew komkujî kirin.

Çavkanî:

1. Arşîva Desteya Insîklopediya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê.

 

Gotarên Têkildar

Mela Mihemedemîn Gwêzlîngey

Mela Mihemed Emîn Mela Hacî Mehmûd, ku bi navê Mela Mihemed Emîn Gwêzlîngey jî tê naskirin, pêşmergeyê Şoreşên Îlon û Gulan û Serhildanê bû, di sala 1958an de tevlî Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) bûye, endamê kongreyên 7., 8., 9., 10., 11., 12. û 13. Bû, xwediyê madalyaya Barzanî yê nemire.

Agahiyên bêtir

Mişîr Gwanî

Fermandar Mişîr Resûl Hacî ku bi navê Mişîr Gwanî jî tê naskirin, di sala 1966an de bi rêya Hemîd Efendî tevlî pêşmergeyên Şoreşa Îlonê dibe, di sala 1979ê de bi pileya fermandariya yekîneyeke hêzên Pêşmergeyên Şoreşa Gulanê werdigire, di sala 1979an de endamê Kongreya 9. ya Partiya Demokrat a Kurdistanê bû. Di 16ê Tebaxa 2018ê de ji aliyê Serok Mesûd Barzanî ve bi madalyaya Barzanî yê Nemir hat xelatkirin.

Agahiyên bêtir

Nûrî Şawês

Nûrî Sedîq Elî Resûl bi nasnav Endezyar Nûrî Şawês tê naskirin, di sala 1935’an de tevlî refên Komeleya Azadiya Kurd dibe, di sala 1951 de ji aliyê nûnerên kongreyê ve wek endamê Komîteya Navendî ya Demkî ya Partiya Dêmokrat a Kurd (Kongreya Duyem) tê hilbijartin. Di sala 1953an de ji aliyê nûnerên kongreyê ve wek endamê serkirdayetiya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê - Iraq (Kongreya Sêyem) hat hilbijartin.

Agahiyên bêtir

Nejat Elî Salih

Nejat Elî Salih di sala 1985an de tevlî Partiya Dêmokrat Kurdistanê (PDK) bû, di sala 2010an de di kongreya 13an de bû endamê komîteya navendî ya Partiya Dêmokrat Kurdistanê (PDK).

Agahiyên bêtir

Fatih Mihemed Emîn

Fatih Mihemed Emîn Murteza, ku bi navên Fatih Mihemed Emîn Beg, Fatih Siyamensûrî û Birusk jî tê nasîn, mamoste û siyasetmedar, di sala 1964an de wek endamê Komîteya Navendî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê (PDK) hat hilbijartin, salên (2001-2005) bûye endamê Civata Niştîmanî ya Kurdistanê, di sala 2020ê de koça dawî kiriye.

Agahiyên bêtir