Jiyanname

Elî Hemdî Musa Ebas, bi navê Elî Bêdohî tê naskirin, di sala 1918 an de li parêzgeha Dihokê ji dayik bûye. Her li bajarê Dihokê xwendina qonaxa amadeyî yê qedandiye. Di sala 1940 an de wekî karmend li daîreya tapoyê ya Bexdayê hatiye damezrandin. Di sala 1953 an de bo daîreya tapoyê ya Kifrî hatiye veguhestin. Di sala 1953 an de wekî rêveberê tapoyê yê Kifrî, ser bi parêzgeha Kerkûkê, hatiye damezrandin. Yek ji beşdarên kovara Hawar a bi zimanê Kurdî bû ku li bajarê Şamê derdiket. Di sala 1966 an de di rewşeke nezelal de koça dawî kiriye. Di zimanên Kurdî û Erebî de pispor bûye.

Xebatname

Di sala 1939 an de tevlî refên Partiya Hîwa ya Kurd bûye. Di sala 1941 an de piştgirî da tevgera Reşid Alî Geylanî û piştî têkçûna vê tevgerê ji bo salekê hat girtin. Di sala 1944 an de berpirsê Komîteya Herêma Bexdayê ya Partiya Hîwa ya Kurd bû. Di meha Tebaxa 1944 an de hewla azad kirina Nûredîn Zaza, têkoşerê Rojavayê Kurdistanê, ji zîndana Bexdayê da. Di sala 1945 an de yekemîn kongreya Partiya Rizgarî ya Kurd li bajarê Bexdayê bi awayekî veşartî di mala wî de pêk hat û ew jî nûner bû. Di sala 1945 an de rojnameya Rizgarî, organa Partiya Rizgarî ya Kurd, bi awayekî veşartî di mala wî de hate çapkirin. Di sala 1945 an de ji kadroyên Partiya Rizgarî ya Kurd bû. Di sala 1946 an de nûnerê Kongreya Duyemîn a Partiya Rizgarî ya Kurd li bajarê Bexdayê bû bi mebesta hilweşandina Partiya Rizgarî ya Kurd û yekbûna bi Partiya Dêmokrat a Kurd re.

Di sala 1946 an de tevlî refên Partiyê bûye. Di sala 1946 an de nûnerê Kongreya Yekemîn a Partiya Dêmokrat a Kurd li bajarê Bexdayê bû. Di salên (1946 - 1949) de bû berpirsê Komîteya Herêma Bexdayê ya Partiya Dêmokrat a Kurd. Di sala 1951 an de Kongreya Duyemîn a Partiya Dêmokrat a Kurd di mala wî de li bajarê Bexdayê pêk hat û ew jî nûner bû. Di salên (1951 - 1952) de berpirsê dezgeha çapê ya Partiya Dêmokrat a Kurd bû ku li bajarê Kerkûkê bi awayekî veşartî çalak bû û çapxane di mala wî de hatibû veşartin. Di sala 1953 an de yekemîn berpirsê Komîteya Herêma Kifrî, ser bi Komîteya Şaxê Sêyemîn a Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq, bû. Di sala 1953 an de ji aliyê nûnerên kongreyê ve wekî endamê Komîteya Navendî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq (Kongreya Sêyemîn) hatiye hilbijartin.

Di sala 1953 an de çavdêriya rêxistinên Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq li Kifrî, Xaneqîn, Xurmatû, Celewla û Kelarê di sînorê parêzgeha Kerkûkê û Diyalayê de kiriye. Di sala 1959 an de nûnerê Kongreya Çaremîn a Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq li bajarê Bexdayê bû. Di sala 1960 an de di hilbijartina nûnerên Kongreya Pêncemîn de li Kifrî bi dengên dengdêrên Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq derket. Roja Şemiyê 8 ê Sibata 1960 an de ji aliyê nûnerên kongreyê ve wekî endamê Komîteya Navendî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê (Kongreya Pêncemîn) hatiye hilbijartin. Di sala 1960 an de berpirsê Komîteya Herêma Kifrî ya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê bû. Di destpêka sala 1960 an de ji bajarokê Kifrî bo bajaroka Şetrê, ser bi parêzgeha Nasiriyê li Başûrê Iraqê, hatiye dûrxistin. Di sala 1961 an de di destpêka Şoreşa Îlonê de di xebatkarê heştemîn de wekî berpirsê Komîteya Şaxê Yekemîn a Partiya Dêmokrat a Kurdistanê hatiye destnîşan kirin. Di sala 1961 an de bi karê nihênî û veşartî yê rêxistina partîtiyê re li bajarê Hewlêrê mijûl bûye.

Di sala 1961an de bo bajarokê Şetrê li parêzgeha Nasiriyê li Başûrê Iraqê hatiye veguhestin, lê wî ew ferman pêk neaniye û ji aliyê polîsan ve hatiye girtin. Li bajarokê Kifrî hatiye bend kirin û bi alîkariya rêxistinên Partiya Dêmokrat a Kurdistanê ji girtîxaneyê ber bi deverên azadkirî ve reviya. Di sala 1961 an de tevlî refên hêzên Pêşmerge bû. Di sala 1961 an de beşdarî civîna berfireh a Evdalan bûye û dengê xwe ji bo berevanî û şoreşê daye. Di sala 1963 an de bû berpirsê Komîteya Şaxê Çaremîn a Partiya Dêmokrat a Kurdistanê. Di 14 ê Sibata 1964 an de wekî nûnerê Partiya Dêmokrat a Kurdistanê beşdarî û çavdêriya Kongreya Çaremîn a Yekîtiya Xwendekarên Kurdistanê kiriye. Bi navê veşartî Merdan ve têkoşiye. Di sala 1964 an de ji bo cara duyemîn tevlî refên hêzên Pêşmerge bûye. Di sala 1964 an de ji ber piştgiriya biryarên Civîna Berfireh a Mawetê da ji aliyê Nonere Kongreya Şeşemîn, Bi praniya dengan a Nonerên Kongreya Şeşema Partiyê ve,  ji refên Partiya Dêmokrat a Kurdistanê hatiye dûrxistin. Di sala 1964 an de ji aliyê hêzên Pêşmerge ve li gundê Kanî Masî, ser bi parêzgeha Silêmaniyê, bi tohmeta piştgiriya baskê mekteba siyasî û alîkariya muqeddem Ezîz Ebdullah Ebdulqadir (1919 - 1999) ku bi Doktor Seyîd Ezîz Şemzînî tê nas kirin, di gihandina nameyan ji bo dijberên Şoreşa Îlonê re, ji bo demekê hat girtin û piştre hat berdan.

Di sala 1966 an de di rewşeke nezelal de lI Bajarê Hewlêrê koça dawî kiriye.

Çavkanî :

1 - Arşîva Desteya Însîklopediya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê.

2 - Mehdî Mihemed Qadir, Pêşketinên Siyasî yên Kurdistana Iraqê 1945 – 1958, (Silêmanî – Navenda Lêkolînên Stratejîkî yên Kurdistanê – 2005), rûpelên 103, 128, 132.

3 - Ebdulrehman Şerefkendî, Çêştî Micêwer, (Parîs – 1997), rûpela 444.

4 - Cemal Nebaz, Bîranînên Rojên Ku Careke Din Nayên, (Silêmanî – Çapxaneya Şivan – 2017), rûpelên 215 – 216.

5 - Cemal Baban, Silêmanî Bajarê Min ê Geş, Cilda Sêyemîn, Çapa Duyemîn, (Hewlêr – Saziya Çap û Weşanê ya Aras – Çapxaneya Aras – 2012), rûpelên 332.

6 - Ebdulkerîm Findî, Yekîtiya Xwendekarên Kurdistanê: Fraksiyonek Şoreşgerî ya Rêxistinî û Piştevanek Xurt ji Şoreşa Kurdî re, Kovara Gulan El - Erebî, Saziya Ragihandinê ya Gulan, Hejmar 22, Hewlêr, Çapxaneya Wezareta Çandê, 25 Adar 1998, rûpela 53.

7 - Mam Celal, Îbrahîm Ehmed: Rêberekî Jîr û Zîrek ê Serdema Nû ya Kurdayetiyê, Kovara Xak, Hejmar 58, Sala Pêncemîn, Silêmanî, Çapxaneya Ofseta Dilêr, 10 Nîsan 2002, rûpela 7.

8 - Ebdulfetah Elî Botanî, Mihemed Ebdulqadir Elî El - Amîdî 1923 – 1992, Kovara Dihok, Serokatiya Şaredariya Dihokê, Hejmar 21, Dihok, Çapxaneya Hawar, Çiriya Yekem 2003, rûpela 116.

9 - Sediq Salih, Kurte jînenîgariya Hemze Ebdullah, Rojnameya Kurdistanî Nû, Organa Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê, Pêveka Yadgar, Hejmar 8072, Sala Bîst û Nehemîn, Silêmanî, Pêncşem, 30 Kanûna Yekem 2020, rûpela 3.

10 - Amadekirina: Selah Reşîd, Mam Celal: Hevdîtina Jiyanê ji Ciwanî ve heta Qesra Komarî, Beşa Yekem, (Silêmanî – Çapxaneya Karo – 2017), rûpela 41.

11 - Amadekirina: Lutfiye Îbrahîm Salih, Hinek ji Bîranînên Behîye Me’rûf Berzencî, (Silêmanî – Rêveberiya Giştî ya Çap û Weşanê – Çapxaneya Wezareta Çandê – 2002), rûpela 157.

12 - Ebu Rêbar, Kî bû yê ku Şehîdê Têkoşer Elî Hemdî Bêdohî kuşt?, Rojnameya El - Ittîhad, Rojnameya Navendî ya Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê, Hejmar 213, Sala Pêncemîn, Silêmanî, Şemî, 12 Nîsan 1997, rûpela 5.

13 - Amadekirina: Mumtaz El - Heyderî, Hilbijartinên ji Bîranînên Salih El - Heyderî, Çapa Duyemîn, (Silêmanî – Çapxaneya Renc – 2004), rûpela 27.

14 - B. Hewraz, Kurte Lêkolînek li ser Damezrandin û Hilweşandina Hizba Şoreş û Rizgarî li Kurdistana Başûr, (Bê Cih – Gulan 1993), rûpela 19.

15 - Rojîn Çelebî Munîr, Zaxo 14 ê Tîrmeha 1958 – 6 ê Adara 1975, (Bê Cih – Navenda Zaxo ji bo Lêkolînên Kurdî – 2018), rûpela 226.

16 - Mihemed Sehl Taqûş, Dîroka Kurdan 637 – 2015, (Beyrût – Dar El - Nefais ji bo Çap û Weşan û Belavkirinê – 2015), rûpela 204.

17 - Hebîb Mihemed Kerîm, Dîroka Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq (di qonaxên sereke de) 1946 – 1993, (Dihok – Çapxaneya Xebat – 1998), rûpelên 50, 68.

18 - Xirabiyê bi Mela Mistefa Barzanî kirin, Rojnameya Îtlaat, Hejmar 11928, Tehran, Pêncşem, 19 Esfend 1344 H.Ş., rûpela 4.

19 - Heme Ferec Helebçeyî, Ji Şinrowê heta Stockholmê, Çapa Sêyemîn, (Silêmanî – Çapxaneya Karo – 2015), rûpela 152.

20 - Xende Ebdulmecîd, Xanim Sureya Mihemed Bîranînên xwe yên Têkoşînê ji Rojnameya El - Ittîhad re vedibêje, Rojnameya El - Ittîhad, Organa Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê, Hejmar 495, Silêmanî, În, 18 Çiriya Yekem 2002, rûpela 16.

21 - Xelef Xefûr, Defrî Zêrîn, Cilda Yekemîn, (Kerkûk – Komeleya Ronakbîrî û Civakî ya Kerkûkê – Çapxaneya Karo – 2011), rûpela 44.

22 - Seyîd Haşim Seyîd Ehmed, Bîranînên li ser Kongreya Partiya Dêmokrat a Kurdistanê ya Yekgirtî ya sala 1960, Rojnameya El - Ittîhad, Organa Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê, Hejmar 487, Silêmanî, Sala Dehemîn, În, 23 Tebax 2002, rûpela 5.

23 - Şeban Elî Şeban, Hinek Zanyariyên Siyasî û Dîrokî, Çapa Sêyemîn, (Hewlêr – Çapxaneya Rojhilat – 2013), rûpelên 108, 111.

24 - Şîrko Fethellah Umer, Partiya Dêmokrat a Kurdistanê û Tevgera Rizgariya Neteweyî ya Kurd li Iraqê 1946 – 1975, (Silêmanî – Wezareta Çandê di Hikûmeta Herêma Kurdistanê de – Çapxaneya Ron – 2004), rûpela 115.

25 - Selahed Dîn Ebdulhemîd Ebdullah, Dîroka Eşîra Zengeneyê, (Silêmanî – Çapxaneya Rehend – 2018), rûpela 75.

26 - Ebdulrezaq Mutlaq El - Fehed, Partiyên Siyasî li Iraqê û Rola wan di Tevgera Neteweyî û Gelêrî de 1934 – 1958, (Beyrût – Şirketa Weşanan ji bo Belavkirin û Weşanê – 2011), rûpela 241.

27 - Ebdulsettar Tahir Şerîf, Dîroka Hizba Şoreşger a Kurdistanê, Çapa Duyemîn, (Bexda – Weşanên El - Sewrî – 1979), rûpela 46.

28 - Ebdulfetah Elî El - Bûtanî, Herêma Badînan 1925 – 1970: Lêkolînek li ser Rastî û Pêşketinên Siyasî, Beşa Yekem, (Hewlêr – Akademiya Kurdî – 2017), rûpela 478.

29 - Ebdulkerîm Findî, Yekîtiya Xwendekarên Kurdistanê: Fraksiyonek Şoreşgerî ya Rêxistinî û Piştevanek Xurt ji Şoreşa Kurdî re, Kovara Gulan El - Erebî, Saziya Ragihandinê ya Gulan, Hejmar 22, Hewlêr, 25 Adar 1998, rûpela 53.

30 - Elî Ebdullah, Dîroka Partiya Dêmokrat a Kurdistanê – Iraq heta lidarxistina Kongreya Sêyemîn, (Bê Cih – Îlon 1968), rûpela 90.

31 - Ebdulxalid Sabir Kerîm, Ramana Neteweyî di Rêzikname û Armancên Komeleyî û Partiyên Kurdî de 1919 – 1945: Lêkolîneke Dîrokî Siyasî ye, (Silêmanî – Rêveberiya Giştî ya Çap û Weşanê ya Silêmaniyê – Çapxaneya Kemal – 2013), rûpela 313.

32 - Malpera Şaxê Yekemîn ê Partiya Dêmokrat a Kurdistanê: www .pdk - leqa1 .com

33 - Mam Celal, Di bîranîna têkoşerekî nepenî yê Kurdayetiyê de, di bîranîna Mîrza Efendî Ebdulkerîm de, Rojnameya Kurdistanî Nû, Organa Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê, Hejmar 473, Sala Duyemîn, Hewlêr, Pêncşem, 9 Îlon 1993, rûpela 3.

34 - Mihemed Şakelî, Germiyan: Rabirdûya Nêz û Pêşeroj, (Silêmanî – Çapxaneya Karo – 2003), rûpela 90.

35 - Bîranîna Partiya me ya Dêmokrat a Kurdistanê ji Birêz Fermandarê Leşkerî yê Giştî re, Rojnameya Xebat (El - Nîdal), Organa Partiya Dêmokrat a Kurdistanê, Hejmar 412, Sala Duyemîn, Bexda, Yekşem, 22 Çileya Paşîn 1961, rûpela 4.

36 - Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgariya Kurd, Cilda Sêyemîn, (Hewlêr – Çapxaneya Wezareta Perwerdeyê – 2002), rûpela 144.

37 - Mistefa Nerîman, Bîranînên Jiyana Min, (Bexda – Dezgeha Ronakbîrî û Weşana Kurdî – Çapxaneya (Dar El-Hurriyye ji bo Çapkirinê – 1994), rûpela 188.

38 - Mehmûd Mela Îzet, Karwanê Bê Dawî, (Silêmanî – Dezgeha Çap û Weşana Serdem – 2000), rûpela 82.

39 - Nurî Şawîs, Ji Bîranînên Min, (Bê Cih – Weşanên Hizba Gel a Dêmokrat a Kurdistanê – 1985), rûpelên 22, 33, 43, 82.