Jiyanname

Ebdullah Ziyab Elî, di sala 1929’an de li gundê Zêwe yê navçeya Barzan a girêdayî navçeya Mêrgasorê ya girêdayî parêzgeha Hewlêrê ji dayik bûye, di 21'ê Hezîrana 1932'an de tevî malbata xwe koçberî Komara Tirkiyê bûye, li Yekîtiya Sovyetê xwendiye û bawernameya Bachelor (lîsansê) wergirtiye, piştî ku ji Yekîtiya Sovyetê vedigere, di sala 1959an de li Kerkûkê wek karmend hat damezrandin, di 02.12.2006 de koça dawî kir û li goristana gundê Barzan hat veşartin.

Xebatname

Ebdullah Ziyab Elî, piştî têkçûna Şoreşa Barzan a Duyemîn di 11ê Cotmeha 1945an de derbasî Rojhilatê Kurdistanê bû, di 31'ê Adara 1946'an de di nava hêza Barzan ya artêşa Komara Demokratîk a Kurdistanê li Mehabadê bû Pêşmergê, di 3'ê Gulana 1946'an de beşdarî şerê Milqerenê bû, piştî rûxandina Komara Demokratîk a Kurdistanê di 25ê Adara 1947an de beşdarî şerê Hevris û Helecê dibe.

Yek ji wan pêşmergeyan bû ku di 19'ê Nîsana 1947'an de bi rêya Xwakurk û Deşta Berazgirê di nava axa Bakurê Kurdistanê re vegeriyane deverên Şêrwan û Mizûriyan.

Piştî vegera wan, General Mistefa Barzanî di 15ê Gulana 1947an de li gundê Ergoş bi hevalên xwe re civînek li dar xist û serpişk kirin ka bimînin yan biçin Sovyetê, li wir hemû rêhevalên wî biryar dan ku berdewam bikin û biçin Yekîtiya Sovyetê, di 23ê Gulana 1947an de ligel general Mistefa Barzanî ber bi Yekîtiya Sovyetê ve diçe û di şerê gelyê Qiturê û şerê pira Mako beşdar bûye û piştî gelek zor û zehmetiyan, di 18'ê Hezîrana 1947'an de ji çemê Arasê li ser sînorê Îran û Sovyetê derbasî Yekîtiya Sovyetê dibe.

Piştî gihîştina wan bo Yekîtiya Sovyetê, di 19ê Hezîrana 1947an de, ew û hemû hevalên xwe li bajarê Nexçewanê yê komara Azerbaycanê, çil rojan di kampeke girtî de ya ku dora wî bi têlên xerî hatiye dorpêçkirin hatin bicihkirin, ji aliyê komek leşker ve dihatin parastin û ji aliyê xwarin, cil û berg û veguheztinê ve weke girtiyên şer serederî di gel da dihat kirin. Paşê bi biryara dewleta Sovyetê ew li Azerbaycanê li herêmên Axdam, Laçîn, Ayulax û Kelbecerê hatin dabeşkirin. Di 10ê Kanûna yekem a 1947an de, ew ji bo baregeheke leşkerî ya li ser Deryaya Xezerê li Baku, paytexta Komara Azerbaycanê hatin veguhestin û di 23ê heman mehê de cil û bergên leşkerî dan wan û di bin çavdêriya efserên Komara Azerbaycanê de rojane 8 saetan perwerdeya leşkerî derbas kirin. Di heman demê de ji aliyê çend hevalên xwe yên xwenda ve rojê çar saetan dersên fêrbûna zimanê kurdî werdigirtin.

Piştî serederya xirab a Cefer Bakirov bi hevalên wî re, biryar hat girtin ku di 29ê Tebaxa 1948an de kampa leşkerî ji Komara Azerbaycanê veguhezînin civata Çirçukê ya li nêzî Taşkenda paytexta Komara Ozbekistanê û li wir perwerdeya xwe ya leşkerî domandin.

Di Adara sala 1949an de ew û hevalên xwe taxim taxim bi trênê li gundên Yekîtiya Sovyetê hatin belavkirin û li zeviyên kolxozan (erdên ku xelkê ji dewletê standibûn û paşê pişka hikûmetê didin) xebitîn.

Piştî hewldaneke zêde û şandina çend nameyên general Barzanî ji Stalîn re, di dawiyê de nameyek gihîşt Stalîn ku tê de Barzanî behsa derd û kulên hevalên xwe dike û wî jî di cih de biryara avakirina komîteyek ji bo lêkolîna rewşa hevalên Barzanî da û di dawiyê de biryara komîtê ew e ku wan hemûyan li bajarê Vrîviskî kom bikin, ji ber vê yekê, navhatî di meha Mijdara 1951ê de diçe bajarê Vrîviskî li Sovyetê.

Piştî şoreşa 14’ê Tîrmeha 1958’an li Iraqê û vegera General Mistefa Barzanî, di 25'ê Sibata 1959'an de li gorî xalên 3 û 7'an û birga (a) ya xala 10'an û xala 11'an a zagona guherandinê ya sala 1959'an ji bo wî û hevalên xwe efûya giştî hat dayîn.

Di sala 1958an de Komara Iraqê bi serokatiya Ebdulkerîm Qasim hat damezrandin, navhatî di 16’ê Nîsana 1959’an de tevî hevalên xwe bi keştiya Girozya di rêya bendera Besra ya li başûrê Komara Iraqê re vedigere Kurdistanê.

Di sala 1961ê de beşdarî Şoreşa Îlonê bû, di şerên Zawîte, Geliyê Nehlê, Dihokê, Amêdî, Zaxo, Akrê, Mirêba û Şêxan beşdar bûye, di Şoreşa Îlonê de cihgirê fermandarê hêza yekem bû.

Di sala 1962an de beşdarî şerên Balekayetî, Xoşnawetî û derdora Koyê, Pîris, Mila Sarîjê, Barzan, Pira Rêzan û Serê Bêdarînê bûye. Di sala 1964an de bi fermana Mela Mistefa Barzanî wek qayimiqamê Ranye hat damezrandin û li  wê deverê birîndar bû û ji bo dermankirinê şandin Îranê.

Ebdullah Ziyab Elî, di 11'ê Adara 1970'yî de dibe pasewanê sînor, di sala 1975an de, piştî têkçûna Şoreşa Îlonê, ji aliyê hikûmeta Iraqê ve bo başûrê Iraqê hat veguhestin.

Di sala 1982an de beşdarî Şoreşa Gulanê dibe û serqol bû, di şerên Kêleşîn, Hacî Omeran de beşdar bûye, di sala 1983’an de wek penaber çûye Komara Îslamî ya Îranê, di sala 1988an de beşdarî Dastana Xwakurkê dibe, li ser fermana Serok Barzanî dibe berpirsê veguhestina çek û cebilxane û xwarinê, di sala 1991ê de vedigere Kurdistanê û li gundê Derbutkê yê navçeya Mêrgasorê ya parêzgeha Hewlêrê bi cih dibe, bi fermana Serok Barzanî wek berpirsê komîteya Nizarî li devera Barzan hat destnîşankirin, paşê li Pîrmamê bi cih bû.

Çavkanî:

1. Têkoşerê nemir Mela Ebdullah Ziyab Zêwey, Kovara Dengê Pêşmerge, Organa Mekteba Giştî ya Rêxistina Pêşmerge, Hejmar 94, Hewlêr, Çapxaneya Aras, Kanûna duyem 2006.

2. Hikûmeta Herêma Kurdistanê, Wezareta Plandanînê, Yekeyên Îdarî yên Hikûmeta Herêma Kurdistanê û Hejmara Malbat û Nifûsan, Hewlêr, 2009.

3. Serdar Jaff, Pêşmergeyê Dêrîn Mela Ebdullah Ziyab Elî, ez şanaz im ku ji zarokatiya xwe ve Pêşmergeyê Barzanî me, Kovara Dengê Pêşmerge, Organa Mekteba Giştî ya Rêxistina Pêşmerge, Hejmar 28, Hewlêr, Çapxaneya Aras, 30.04.2000.

4. Şaban Elî Şaban, Çend Agahiyên Siyasî û Dîrokî, Çapa Sêyem, (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2013).

5. Karwan Mihemed Mecîd, Barzanî ji Mehabadê heta Yekîtîya Sovyetê, çapa 1., (Silêmanî - Çapxaneya Peywend - 2011).

6. Kovara Hataw, Hejmar 154, Sal 6, Hewlêr, Çapxaneya Kurdistan, În, 15.04.1959.

7. Di bîranîna fermandarê şehîd Heso Mîrxan Jajokî de, 62 rojên bi Barzanî re, çûna Barzanîyan bo Yekîtîya Sovyetê, çapa yekem (Hewlêr - Çapxaneya Rewşenbîrî - 1997).

8. Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd 1931-1958, (Duhok - Çapxaneya Xebat - 1998).

9. Necef Qulî Pisyan, ji Mehabadê xwînawî heta beravên Arasê, w. Şewket Şêx Yezdîn, çapa 1., (Pîrmam - Yobîla Zêrîn ya Partiya Demokrat a Kurdistanê - 1996).

10. Arşîva Desteya Insîklopediya Partiya Demokrat a Kurdistanê.