Jiyanname

Ebdulrehîm Casîm di sala 1925an de li gundê Pêndiro yê navçedarya Şêrwana Mazin a navçeya Mêrgasûrê a parêzgeha Hewlêrê ji dayik bûye, di 21ê Hezîrana 1932an de ew û malbata xwe koçberî Tirkiyê bûne û piştre ligel malbatên Barzaniyan vegeriyan Başûrê Kurdistanê.

Xebatname

Ebdulrehîm Casîm di sala 1945an de tevlî refên Şoreşa Barzan a Duyem dibe û beşdarî şeran dibe, di 19ê Tebaxa 1945an de bi biryara Dadgeha Urfî ya Eskerî ya Iraqê hemû mal û milkên wî hatin desteserkirin.

Piştî têkçûna Şoreşa Duyemîn a Barzan, di 11ê Cotmeha 1945an de derbasî Rojhilatê Kurdistanê bû, di 31ê Adara 1946an de li Mehabadê di hêzên Barzanî yên Artêşa Komara Demokrat a Kurdistanê bûye Pêşmerge û di şerên Eniya Seqiz a Komara Demokrat a Kurdistanê beşdar bûye.

Piştî rûxandina Komara Kurdistanê li Mehabadê û vegera Barzanî ji Rojhilatê Kurdistanê bo Başûrê Kurdistanê, beşdarî şerê Nexdeyê û şerê Şinoyê li Rojhilatê Kurdistanê bûye, her wiha yek jî wan Pêşmergeyan bû ku di 19ê Nîsana 1947an de bi rêya Xwakurkî û Deşta Berazgirê bi rêya axa Bakurê Kurdistanê vegeriyan devera Şêrwan û Mizûriyan.

Piştî vegera wan, General Mistefa Barzanî di 15ê Gulana 1947an de li gundê Ergoş bi hevalên xwe re civînek li dar xist û serpişk kirin ka bimînin yan biçin Sovyetê, li wir hemû rêhevalên wî biryar dan ku berdewam bikin û biçin Yekîtiya Sovyetê, di 23ê Gulana 1947an de ligel general Mistefa Barzanî ber bi Yekîtiya Sovyetê ve diçe û di 23ê Gulana 1947an de di destpêka meşa xwe ya ber bi Yekîtiya Sovyetê de li gundê Dirê di encama bombebarana hêzên asmanî yên Iraqê de birîndar dibe û piştî dermankirina destpêkê ji rêhevalên xwe qut nabe û rêya xwe didomîne.

Di 18'ê Hezîrana 1947'an de ji çemê Arasê li ser sînorê Îran û Sovyetê derbasî Yekîtiya Sovyetê dibe.

Piştî gihîştina wan bo Yekîtiya Sovyetê, di 19ê Hezîrana 1947an de, ew û hemû hevalên xwe li bajarê Nexçewanê yê komara Azerbaycanê, çil rojan di kampeke girtî de ya ku dora wî bi têlên xerî hatiye dorpêçkirin hatin bicihkirin, ji aliyê komek leşker ve dihatin parastin û ji aliyê xwarin, cil û berg û veguheztinê ve weke girtiyên şer serederî di gel da dihat kirin. Paşê bi biryara dewleta Sovyetê ew li Azerbaycanê li herêmên Axdam, Laçîn, Ayulax û Kelbecerê hatin dabeşkirin.

Di 10ê Kanûna yekem a 1947an de, ew ji bo baregeheke leşkerî ya li ser Deryaya Xezerê li Baku, paytexta Komara Azerbaycanê hatin veguhestin û di 23ê heman mehê de cil û bergên leşkerî dan wan û di bin çavdêriya efserên Komara Azerbaycanê de rojane 8 saetan perwerdeya leşkerî derbas kirin. Di heman demê de ji aliyê çend hevalên xwe yên xwenda ve rojê çar saetan dersên fêrbûna zimanê kurdî werdigirtin.

Piştî serederya xirab a Cefer Bakirov bi hevalên wî re, biryar hat girtin ku di 29ê Tebaxa 1948an de kampa leşkerî ji Komara Azerbaycanê veguhezînin civata Çirçukê ya li nêzî Taşkenda paytexta Komara Ozbekistanê û li wir perwerdeya xwe ya leşkerî domandin.

Di Adara sala 1949an de ew û hevalên xwe taxim taxim bi trênê li gundên Yekîtiya Sovyetê hatin belavkirin û li zeviyên kolxozan (erdên ku xelkê ji dewletê standibûn û paşê pişka hikûmetê didin) xebitîn.

Piştî hewldaneke zêde û şandina çend nameyên general Barzanî ji Stalîn re, di dawiyê de nameyek gihîşt Stalîn ku tê de Barzanî behsa derd û kulên hevalên xwe dike û wî jî di cih de biryara avakirina komîteyek ji bo lêkolîna rewşa hevalên Barzanî da û di dawiyê de biryara komîtê ew e ku wan hemûyan li bajarê Vrîviskî kom bikin, ji ber vê yekê, navhatî di meha Mijdara 1951ê de diçe bajarê Vrîviskî li Sovyetê.

Piştî şoreşa 14’ê Tîrmeha 1958’an li Iraqê û vegera General Mistefa Barzanî, di 25'ê Sibata 1959'an de li gorî xalên 3 û 7'an û birga (a) ya xala 10'an û xala 11'an a zagona guherandinê ya sala 1959'an ji bo wî û hevalên xwe efûya giştî hat dayîn.

Di sala 1958an de Komara Iraqê bi serokatiya Ebdulkerîm Qasim hat damezrandin, navhatî di 16’ê Nîsana 1959’an de tevî hevalên xwe bi keştiya Girozya di rêya bendera Besra ya li başûrê Komara Iraqê re vedigere Kurdistanê.

Di sala 1960 de şeş mehan ji aliyê hikûmeta Iraqê ve tê girtin, di sala 1961ê de beşdarî Şoreşa Îlonê dibe, beşdarî şerê Nehlê dibe û di vî şerî de birîndar dibe, beşdarî şerên gelyê Spî, Avgenî, Eynzale û Çiyayê Metînî kiriye.

Cîgirê fermandarê betalyonaa hêzên Halgurdê bû û beşdarî şerê Dukanê kiriye, di sala 1969an de cîgirê fermandarê hêza Kawa bû û di payîza heman salê de beşdarî êrîşa ser kampa artêşa Iraqê bû, di sala 1970’an de bû fermandarê hêzên Hemrînê li herêma Surçiyan.

Di sala 1975’an de piştî têkçûna şoreşa Îlonê, weke penaber çûye Îranê û li Kampa Zêwe bi cih dibe û piştre jî gibo bajarê Esfehanê tê veguhastin û piştre jî li bajarê Şehrezayê bi cih dibe, di sala 1980’an de weke fermandar beşdarî Şoreşa Gulanê bû, di 1’ê Îlona 1983’an de li Çiyayê Qendîlê şehîd bûye.

Çavkanî:

1. Pêşmerge Dêrîn Mam Qadir Goran, Kovara Dengê Pêşmerge, Organa Mekteba Rêxistina Pêşmergey, Hejmar 167, Pîrmam, Çapxaneya Çandî, Sibat 2012.

2. Hemîd Gerdî, Kurteya Dîroknamyê, Çapa Yekem, (Hewlêr - Weşanxaneya Aras - Çapxaneya Wezareta Perwerdeyê - 2004).

3. Hemîd Gerdî, Roja Kurdî Di Dîrokê de, Çapa 1mîn, (Hewlêr - Rêveberiya Çapxaneya Çandî - 2005).

4. Heyder Farouq Al-Samerrai, Dhia Caafer û rola wî ya siyasî û aborî li Iraqê, (London - Dar El-Hekma - 2016).

5. Siyamend Mahmoud Sêlki, Karwanê Sarfaraziyê, çapa Yekem, (Hewlêr - Çapxaneya Pak - 2006).

6. Şaban Elî Şaban, Çend Agahiyên Siyasî û Dîrokî, Çapa Sêyem, (Hewlêr - Çapxaneya Rojhelat - 2013).

7. Hêzên Gropên Ensar,, Kadro, Organa Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK), Hejmar 29, Hewlêr, Çapxaneya Xebat, Îlon 1992.

8. Karwan Mihemed Mecîd, Barzanî ji Mehabadê heta Yekîtîya Sovyetê, çapa 1., (Silêmanî - Çapxaneya Peywend - 2011).

9. Di bîranîna sfermandarê şehîd Haso Mîrxan Jajokî de, 62 roj bi Barzanî re, çûna Barzanîyan bo Yekîtîya Sovyetê, çapa yekem (Hewlêr - Çapxaneya Çandî - 1997).

10. Leyth Abdul Mohsen Cewad El-Zubaidi, Şoreşa 14 Tîrmeh 1958 li Iraqê, (Bexda - Weşanxaneya Dar El-Reşîd - 1979).

11. M. Ehmed Mihemed Çîço, ji bo Dîrokê di Bîranînên Mihemed Çîço Pêndroyî de, çapa Yekem, (Hewlêr - Çapxaneya Şehab ​​- 2010).

12. Mesûd Barzanî, Barzanî û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurd 1931-1958, (Duhok - Çapxaneya Xebat - 1998).

13. Necef Qulî Pisyan, ji Mehabadê xwînawî heta beravên Arasê, w. Şewket Şêx Yezdîn, çapa 1., (Pîrmam - Yobîla Zêrîn ya Partiya Demokrat a Kurdistanê - 1996).

14. Yûsif Ebdulqadir, ji bo şehîdê serkirde Heso Mîrxan JaJokî, Kovara Dengê Pêşmerge, Hejmar 154, Kanûna duyem 2011.

15. Arşîva Desteya Insîklopediya Partiya Demokrat a Kurdistanê.