سیاسەتمەدار ساڵح حه‌یده‌ر عاسم، ناسراو به ساڵح حه‌یده‌ری و به‌ختیار، ساڵی ١٩٥٧ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی پارتی دیموكراتی یەکگرتووی کوردستانەوە كردووه و به ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی ده‌ستنیشان كراوه، ساڵانی (١٩٥٧-١٩٥٨) له ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ڕۆژنامه‌ی خەبات ئۆرگانی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان بووه، ساڵی ١٩٥٩ له كۆنفڕانسی دووه‌می به‌غدا له‌به‌ر چه‌پڕه‌وی له ئه‌ندامێتی سه‌ركردایه‌تی پارتی سڕ كراوه و هەمان ساڵ له كۆنگره‌ی چواره‌مدا له‌به‌ر چه‌پڕه‌وی له ڕیزه‌كانی پارتی دیموكراتی كوردستان_عێراق دوورخراوەتەوە، ساڵی ١٩٦٣ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌وه كردووه‌تەوە و بووەتە ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ئێزگه‌ی ده‌نگی كوردستانی عێراق له شۆڕشی ئەیلوول، ساڵی ١٩٦٨ سه‌ر نووسه‌ری گۆڤاری کادر سەر بە ئۆرگانی پارتی دیموكراتی كوردستان بووه، ساڵی ١٩٧١ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ڕۆژنامه‌ی ئه‌لته‌ئاخی بووه.
ژیاننامه
ساڵح حه‌یده‌ر عاسم ساڵی ١٩٢٢ لە شاری هەولێر له‌دایكبووە و له بنه‌ماڵه‌ی حه‌یده‌رییه، ئیبراهیم ئه‌فه‌ندیی مامی له ساڵی ١٩١٩ له ده‌وڵه‌تی عوسمانی پله‌ی شێخی ئیسلامی هه‌بووه و له سه‌رده‌می پاشایه‌تی عێراق به وه‌زیری ئه‌وقاف دامه‌زراوه، فه‌زیڵه وه‌لی چه‌له‌بی (١٨٩٨-١٩٨٣) دایكی له بنه‌ماڵه‌یەكی بازرگانی هه‌ولێر و خزمی شه‌هید خه‌یروڵا عه‌بدولكه‌ریم بووه، ساڵی ١٩٤٠ قۆناغی ئاماده‌یی له قوتابخانه‌ی دواناوه‌ندیی به‌غدا ته‌واوكردووه و هەمان ساڵ له خانه‌ی مامۆستایانی باڵای به‌غدا وه‌رگیراوه، ساڵی ١٩٤٢ وازی له خوێندن هێناوە و به فه‌رمانبه‌ری شه‌مه‌نده‌فه‌ری به‌غدا دامه‌زراوه و هەمان ساڵ بۆ دادگای به‌رایی هه‌ولێر گواستراوه‌ته‌وه و ساڵی ١٩٤٣ بۆ دادگای به‌غدا گواستراوەتەوە.
ساڵی ١٩٤٣ له به‌شی مافی كۆلێژی مافی به‌غدا وه‌رگیراوه و له‌به‌ر كاری سیاسی له خوێندن بێبه‌ش كراوه، لە ساڵانی (١٩٤٧-١٩٤٨) له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانی پاشایه‌تی عێراقه‌وه به‌ند كراوه و له گرتوخانه‌كانی كه‌رخی به‌غدا، لێكۆڵێنه‌وه‌ی تاوان له شاری به‌غدا، ناوه‌ندیی به‌غدا، كووت و نوگره سه‌لماندا زیندانی و له ژێر چاودێریدا بووه.
ساڵی ١٩٦١ به‌شی مافی له زانكۆی به‌غدا ته‌واو کردووه و له كۆلێژی یه‌ده‌گی سوپای عێراق وه‌ك ئه‌فسه‌ری یه‌ده‌گ وه‌رگیراوه و پله‌ی مولازمی دووه‌می یه‌ده‌گی بەدەستهێناوە. شاره‌زای زمانه‌كانی كوردی و عه‌ره‌بی بووه.
خه‌باتنامه
ساڵح حه‌یده‌ر عاسم ساڵی ١٩٥٧ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی پارتی دیموكراتی یەکگرتووی کوردستانه‌وه كردووه و به ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان ده‌ستنیشان كراوه (یه‌كگرتنی سێیه‌م) و به ناوی نهێنی به‌ختیارەوە چالاكیی نواندووه، ساڵی ١٩٥٧ به به‌رپرسی لێژنه‌ی لقی دووی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان ده‌ستنیشانكراوه، ساڵانی (١٩٥٧-١٩٥٨) له ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ڕۆژنامه‌ی خەباتی ئۆرگانی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان بووه، ساڵی ١٩٥٨ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری سه‌ندیكای ڕۆژنامه‌نووسانی عێراق بووه و خاوه‌ن ئیمتیاز و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ڕزگاری بووه.
ساڵی ١٩٥٩ له كۆنفڕانسی دووه‌می به‌غدا له‌به‌ر چه‌پڕه‌وی له ئه‌ندامێتی سه‌ركردایه‌تی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان سڕ كراوه و هەمان ساڵ و له كۆنگره‌ی چواره‌می پارتیدا له‌به‌ر چه‌پڕه‌وی له ڕیزه‌كانی پارتی دیموكراتی كوردستان_عێراق دوورخراوەتەوە.
ساڵی ١٩٦١ به‌شی مافی له زانكۆی به‌غدا ته‌واو کردووه و له كۆلێژی یه‌ده‌گی سوپای عێراق وه‌ك ئه‌فسه‌ری یه‌ده‌گ وه‌رگیراوه و پله‌ی مولازمی دووه‌می یه‌ده‌گی بەدەستهێناوە.
ساڵی ١٩٦٣ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌وه كردووەتەوە و ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ئێزگه‌ی ده‌نگی كوردستانی عێراق بووە له شۆڕشی ئەیلوولدا، ساڵی ١٩٦٨ سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری کادری ئۆرگانی پارتی دیموكراتی كوردستان بووه، ساڵی ١٩٦٩ له شۆڕشی ئەیلوول دوور ده‌كه‌وێتەوە و به هاوكاری پارێزه‌ر عه‌ونی یوسف ئه‌حمه‌د (١٩٠٨-١٩٨٨) و حه‌مید عوسمان ئه‌بوبه‌كر (١٩٢٧-١٩٩٣) حزبی ڕزگاری داده‌مه‌زرێنن، به‌ڵام له‌دوای ڕێكه‌وتننامه‌ی ١١ی ئاداری ١٩٧٠ ئه‌م حزبه هه‌ڵده‌وه‌شێننەوە.
ساڵی ١٩٧٤ پشتی له شۆڕشی ئەیلوولی كردووه و له پارته كارتونیه‌كه كه حزبی به‌عسی عێراق دامه‌زراندبوو به ئه‌ندامی كۆمیته‌ی ناوه‌ندی ده‌ستنیشان كرابوو، ساڵی ١٩٩٠ به ماڵه‌وه گه‌ڕا‌وه‌ته‌وه شاری هه‌ولێر و له ٦ی ئابی ٢٠٠١ كۆچی دوایی کردووه و له گۆڕستانی شێخه‌ڵا له شاری هه‌ولێر به‌خاك سپێردراوه.
له به‌رهه‌مه‌كانی:
- في الدین و الدولة، ده‌ستنووس.
- كوردستان خلال أعوام الحرب العالمیة الثانیة ١٩٣٩_ ١٩٤٥، ده‌ستنووس.
- رحلة المتاعب ١٩٤٧_ ١٩٨٠، ده‌ستنووس.
- العلاقة الوطنیة والمسألة الكوردیة ١٩٦٩_ ١٩٧٥، ده‌ستنووس.
- مذكرات و لمحات من تأریخ الحركة الوطنیة والثوریة في كوردستان العراق، ده‌ستنووس.
- مذكرات و لمحات من تأریخ الحركة الوطنیة والثوریة في كوردستان والعراق، ده‌ستنووس.
سه‌رچاوه‌كان:
- ئەرشیفی دەستەی ئینسکلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان.
- عزیز حسن البارزاني، الحركة القومیة الكوردیة التحرریة في كوردستان العراق ١٩٣٩ ـ ١٩٤٥، (دهوك ـ دار سپیریز للطباعة والنشر ـ مطبعة وزارة التربیة ـ ٢٠٠٢م).
- مه‌هدی محه‌مه‌د قادر، پێشهاته سیاسییه‌كانی كوردستانی عێراق ١٩٤٥ ـ ١٩٥٨، (سلێمانی ـ سه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌ی ستراتیجیی كوردستان ـ ٢٠٠٥ز).
- اعداد ممتاز الحیدري، مختارات من مذكرات صالح الحیدري، الطبعة الثانیة، (السلیمانیة ـ مطبعة رنج ـ ٢٠٠٤م).
- جبار جباري، تاریخ الصحافة الكردیة في العراق، (بغداد ـ مدیریة الثقافة الكردیة العامة ـ مطبعة الامة ـ ١٩٧٥م).
- حبیب محمد كریم، تاریخ الحزب الدیمقرطي الكوردستاني ـ العراق (في محطات رئیسیة) ١٩٤٦ ـ ١٩٩٣، (دهوك ـ مطبعة خه‌بات ـ ١٩٩٨م).
- صالح الحیدري، مختارات من مذكرات صالح الحیدري، الطبعة الثانیة، (السلیمانیة ـ مطبعة رنج ـ ٢٠٠٤م).
- علی عبداللـه، مێژووی پارتی دیموكراتی كوردستان ـ عێراق تا به‌ستنی كۆنگره‌ی سێیه‌می، (بێ شوێن ـ ١٩٦٨ز).
- مومتاز حه‌یده‌ری، حه‌یده‌ریینامه، به‌رگی یه‌كه‌م، (هه‌ولێر ـ كتیبخانه و ئه‌رشیفی مومتاز حه‌یده‌ری ـ چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات ـ ٢٠١٨ز).
