مامۆستا جه‌لال عه‌بدولڕە‌حمان ئه‌مین، ساڵی ١٩٤٧ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی پارتی دیموکراتی کورده‌وه كردووه، ساڵی ١٩٥٩ له‌لایه‌ن نوێنه‌رانی كۆنگره‌وه به ئه‌ندامی کۆمیتەی ناوەندی پارتی دیموکراتی کوردستان کۆنگرەی شەشەم هه‌ڵبژێردراوه، ساڵانی (١٩٦٠ـ١٩٦١) به‌رپرسی ستافی سێیه‌می لێژنه‌ی لقی دووی پارتی بووه، ساڵی ١٩٦١ له ده‌ستی پۆلیسی عێراق هه‌ڵاتووه و په‌یوه‌ندی به هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌وه كردووه، ساڵی ١٩٦٤ وازی له كاروباری پارتایه‌تی هێناوە.
ژیاننامه
مامۆستا جه‌لال عه‌بدولڕە‌حمان ئه‌مین ناسراو به جه‌لال عه‌بدولڕە‌حمان شوانی و جه‌لال عه‌بدولڕە‌حمان به‌گ مام ڕه‌ش و جەلال بەگ شوانی (١٩٢٨ـ١٩٨٧)، له‌دایكبووی كه‌ركووكه، ده‌رچووی خانه‌ی مامۆستایانی باڵای به‌غدای ساڵی ١٩٥٣، ساڵانی (١٩٥٣-١٩٥٧) به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانەی سه‌ره‌تایی ڕێدار له سنووری په‌روه‌رده‌ی پارێزگای كه‌ركووك بووه، ساڵی ١٩٦٠ هاوسه‌رگیری له‌گه‌ڵ زیبا عه‌بدولواحید موختار خه‌ڵكی شارۆچكه‌ی كۆیه كردووه، ساڵی ١٩٥٧ ڕاژه‌ی خزمه‌تی گواستراوه‌ته‌وه چه‌مچه‌ماڵی سه‌ر به پارێزگای كه‌ركووك.
له ١٨ی حوزه‌یرانی ١٩٨٧دا له گوندی مام ڕه‌شی سه‌ر به پارێزگای كه‌ركووك كه زێدی خۆی بووه به وه‌ستانی دڵ كۆچی دوایی كردووه و له گۆڕستانی شێخ محیەدینی شاری كه‌ركووك ئه‌سپه‌رده‌ی خاك كراوه. شاره‌زای زمانەكانی كوردی، عه‌ره‌بی، توركمانی و ئینگلیزی بووه.
خه‌باتنامه
ساڵی ١٩٤٧ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی پارتی دیموکراتی کورده‌وه كردووه، ساڵی ١٩٤٩ له خۆپیشاندانی دژ به ده‌سه‌ڵاتداریه‌تی شانشینی عێراق له شاری كه‌ركووك له‌لایه‌ن هێزی پۆلیس به‌ند كراوه و دواتر ڕه‌وانه‌ی به‌ندیخانه‌ی ئۆردوگای سه‌ربازی وه‌شاش له نزیك به‌غدا كراوه، ساڵی ١٩٥٣ په‌یوه‌ندی به ڕیزه‌كانی یه‌كێتی قوتابیانی كوردستانه‌وه كردووه، ساڵی ١٩٥٨ هۆكاری ڕووكردنی خه‌ڵكی ده‌ڤه‌ری شوانی سنووری پارێزگای كه‌ركووك بووه بۆ هاتنه ڕیزی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان، ساڵی ١٩٥٨ ئه‌ندام ناوچه له لێژنه‌ی ناوچه‌ی كه‌ركووك سه‌ر به لێژنه لقی سێی پارتی دیموكراتی یه‌كگرتووی كوردستان بووه، ساڵی ١٩٥٩ له‌لایه‌ن نوێنه‌رانی كۆنگره‌وە به ئه‌ندامی کۆمیتەی ناوەندی پارتی دیموكراتی ـ عێراق کۆنگرەی شەشەم هه‌ڵبژێردراوه.
ساڵی ١٩٥٩ كراوه‌ته به‌رپرسی لێژنه‌ی لقی سێ پارتی دیموکراتی کوردستان ـ عێراق، له ١٠ی ئه‌یلوولی ١٩٥٩ نوێنه‌ری كۆنگره‌ی یه‌كه‌می یه‌كێتی مامۆستایانی كورد (كۆنگره‌ی یه‌كه‌می شه‌قڵاوه) بووه، ساڵی ١٩٦٠ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری قۆناغی ئاشكرای پارتی دیموکراتی کوردستان بووه، ساڵی ١٩٦٠ له‌لایه‌ن نوێنه‌رانی كۆنگره‌وه به ئه‌ندامی کۆمیتەی ناوەندی پارتی دیموکراتی کوردستان کۆنگرەی پێنجەم هه‌ڵبژێردراوه، ساڵانی (١٩٦٠-١٩٦١) به‌رپرسی ستافی سێیه‌می لێژنه‌ی لقی دووی پارتی دیموکراتی کوردستان بووه، ساڵی ١٩٦١ له ده‌ستی پۆلیسی عێراق هه‌ڵاتووه و په‌یوه‌ندی به هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌وه كردووه، له ڕۆژانی ١٨تا ٢٣ی كانونی یه‌كه‌می ١٩٦١ به‌شداری كۆبوونه‌وه‌ی عه‌وداڵانی كردووه و به به‌ڵی ده‌نگی به به‌رده‌وامی شۆڕشی ئەیلوول داوه، ساڵی ١٩٦٢ له كاتی چالاكیی نهێنیدا به‌ند كراوه و ئه‌شكه‌نجه دراوه و له به‌ندیخانه‌ی به‌غدا زیندانی بووه.
له ١٠ی حوزه‌یرانی ١٩٦٣ به‌شداری شه‌ڕی شیوه‌سووری له سنووری پارێزگای كه‌ركووك دژ به هێزه‌كانی پاسه‌وانانی نه‌ته‌وه‌یی (الحرس القومي) كردووه، ساڵی ١٩٦٣ به‌رپرسی لێژنه‌ی لقی دوو بووه، له ڕۆژانی ٤ تا ٩ی نیسانی ١٩٦٤ به‌شداری کۆبوونەوەی فراوانی ماوەت ناكات كه دژ به لادانی سه‌رۆك مستەفا بارزانی (١٩٠٣ـ١٩٧٩) له سه‌رۆكایه‌تی بووه له‌لایه‌ن مه‌كته‌بی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستانه‌وه، له ٨ی نیسانی ١٩٦٤ ئه‌ندامی شاندی کۆبوونەوەی فراوانی ماوەت بووه به مه‌به‌ستی سه‌ردانی سه‌رۆك مستەفا بارزانی و له ١٠ی نیسانی ١٩٦٤ له گوندی سه‌نگه‌سه‌ری سه‌ر به پارێزگای سلێمانی چاویان به سه‌رۆك مستەفا بارزانی كه‌وتووه و ده‌گه‌نه ئه‌نجامی سازدانی کۆنگرەی شەشەم، به‌ڵام ده‌رچوونی به‌یاننامه له دژی سه‌رۆك له‌لایه‌ن مه‌كته‌بی سیاسییه‌وه كاره‌كه‌یان بێئه‌نجام ده‌كات.
سه‌رچاوه‌كان:
-
ئەرشیفی دەستەی ئیکسکلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان
-
ئاماده‌كردنی : سه‌ڵاح ڕه‌شید، دیداری ته‌مه‌ن، به‌شی یه‌كه‌م، چاپی دووه‌م، (سلێمانی ـ چاپخانه‌ی كارۆ ـ ٢٠١٧ز)، ل ل ١٨٣ ـ ١٨٤.
-
احمد باني خیلاني، مذكراتي، (بغداد ـ دار الرواد المزدهرة للطباعة والنشر والاعلان ـ ١٩٩٥م)، ص ١٦٣.
-
جه‌مال نه‌به‌ز، بیره‌وه‌ریینامه‌ی ئه‌و ڕۆژانه‌ی جاره‌كی دیی ناگه‌ڕێنه‌وه، (سلێمانی ـ چاپخانه‌ی شڤان ـ ٢٠١٧ز)، ل ٣٥٥.
-
چه‌پكێك له مامۆستایانی به‌ئه‌زموون سنووری پارێزگای هه‌ولێر، به‌رگی یه‌كه‌م، (هه‌ولێر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ڕاگه‌یاندنی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده ـ چاپخانه‌ی فه‌ره‌ج ـ ٢٠١٩ز)، ل ٢٠١.
-
حبیب محمد كریم، تأریخ الحزب الدیمقراطي الكوردستاني ـ العراق (في محطات رئیسیة) ١٩٤٦ ـ ١٩٩٣، (دهوك ـ مطبعة خه‌بات ـ ١٩٩٨م)، ص ص ٦١، ٦٧ ـ ٦٨.
-
رفیق شوانی، هۆز و ناوچه‌ی شوان، (به‌غدا ـ ٢٠١٦ز)، ل ل ١١٠ ـ ١١١، ٢٦٧ ـ ٢٦٨، ٢٧٥، ٣٢٤، ٣٧٤.
-
شكیب عقراوي، سنوات المحنة في كوردستان أهم الحوادث السیاسیة والعسكریة في كوردستان والعراق من ١٩٥٨ الی ١٩٨٠، الطبعة الثانیة، (أربیل ـ مطبعة منارة ـ ٢٠٠٧م)، ص ١٥٤.
-
شه‌عبان عه‌لی شه‌عبان، هه‌ندێك زانیاری سیاسی و مێژوویی، چاپی سێیه‌م، (هه‌ولێر ـ چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات ـ ٢٠١٣ز)، ل ١١١.
-
عبدالستار تاهر شه‌ریف، ململانێ له‌گه‌ڵ ژیاندا (یادداشت) ١٩٣٥ ـ ١٩٧١، (كه‌ركوك ـ چاپخانه‌ی ئارابخا ـ ٢٠٠٥ز)، ل ل ٣٦، ١٠٢.
-
علي سنجاري، القضیة الكوردیة وحزب البعث العربي الاشتراكي في العراق، الجزء الثالث، (دهوك ـ مطبعة خاني ـ ٢٠١٢م)، ص ص ٣٢٦ ـ ٣٢٧.
-
علي سنجاري، حقیقة مسیرة ثورة ١١ أیلول ١٩٦١، (دهوك ـ مطبعة خاني ـ ٢٠١٣م)، ص ٢٩٢.
-
علي سنجاري، صفحات من نبع ذاكرتي في الحزب الدیمقراطي الكوردستاني، (دهوك ـ مطبعة خاني ـ ٢٠١٥م)، ص ٢٠.
-
فائق جه‌میل، بیره‌وه‌ریه‌كانم، به‌شی دووه‌م، گۆڤاری خازر، سه‌نته‌ری ڕۆشنبیری به‌رده‌ڕه‌ش، ژماره ٣٣، كانونی دووه‌می ٢٠١٠ز، ل ١٦.
-
كاوس قفتان، الحركة القومیة التحرریة الكردیة في كردستان العراق ١٩٥٨ ـ ١٩٦٤، (السلیمانیة ـ المدیریة العامة للطباعة والنشر ـ ٢٠٠٤م)، ص ص ١٦، ١٦٢.
-
كه‌یفی هادی، یاده‌وه‌رییه‌كانی خۆی له باره‌ی سه‌ره‌تاكانی خه‌بات و كاری پێشمه‌رگایه‌تی بۆ خوێنه‌رانی گۆڤاره‌كه‌مان ده‌گێڕێته‌وه، گۆڤاری دێرین، ئۆرگانی مه‌كته‌بی ڕاگه‌یاندنی لێژنه‌ی لقی دووی هه‌ولێر، ژماره ١، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، شه‌مه، ٤ی حوزه‌یرانی ٢٠٠٥ز، ل ٨.
-
كونگره‌ی مامۆستا و ویژه‌وانانی كورد له شه‌قڵاوه، گۆڤاری هه‌تاو، ژماره ١٦٢، ساڵی ٦، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی كوردستان، سێشه‌مه، ١٥ی ئه‌یلولی ١٩٥٩ز، ل ل ١، ٤.
-
کۆنگرەی پێنجەمی پارتی دیموکراتی کوردستان، گۆڤاری ڕۆژی نوێ، ژماره سێ، ساڵی یه‌كه‌م، سلێمانی، حوزه‌یرانی ١٩٦٠ز، ل ٥٦.
-
كۆنگره‌ی ناوخۆیی مامۆستایانی كورد له شه‌قڵاوه، (سله‌یمانی ـ چاپخانه‌ی كامه‌ران ـ ١٩٦٠ز)، ل ٧٧.
-
مارف خه‌زنه‌دار، ڕۆژگاری من په‌یدا بوون ١٩٣٠ ـ ١٩٤٩، به‌رگی یه‌كه‌م، (هه‌ولێر ـ چاپخانه‌ی حاجی هاشم ـ ٢٠٠٩ز)، ل ل ٢١٢ ـ ٢١٣.
-
مسعود البارزاني، البارزاني والحركة التحرریة الكردیة، المجلد الثالث، (أربیل ـ مطبعة وزارة التربیة ـ ٢٠٠٢م)، ص ١٣٧.
-
مصطفی نه‌ریمان، بیره‌وه‌رییه‌كانی ژیانم، (به‌غدا ـ ده‌زگای ڕۆشنبیری و بڵاوكردنه‌وه‌ی كوردی ـ چاپخانه‌ی (دار الحریة للطباعة) ـ ١٩٩٤ز)، ل ل ١٧١ ـ ١٧٢.
