شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک سەرکردایەتى شۆڕش فەرمانى پاشەکشەی کرد 

خواکوڕک: 

ناوچەی خواکوڕک دەکەوێتە دەڤەری برادۆست و لە ٣٠ گوند پێکهاتووە، کەوتووتە نێو سێگۆشەی سنووری (عێراق - ئێران - تورکیا)، ڕووبەری نزیکەی ١٥٠ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە و چەندین چیا و لووتکەی بەرزی هەیە، کە لە زنجیرە چیایەکی سەخت و دوورمەودا پێکهاتووە، چەند شوێنێکی ئەم زنجیرە چیایانە زۆر ستراتیژی و بەناوبانگن وەک چیاکانى شیلیێ، سەری چالێ، کۆراوا، بنلیس، بریمیشکا، جۆتێ برا، شەکیو، گامێشە، دالانپەر، ئاودەل کیوی،  نازدارى داغ، ئارموش، چیا دێل لە باشوورەوە، چیاى ڕەش و چیا کتک، ناوچەکە لە گەلییەکەوە دەست پێدەکات لە پشت گوندى لێلکانەوە تا سەر سێگوشەى سنوورى هەرسێ وڵاتى ناوبراو، دۆڵێکى قووڵە لە هەر چوار لاوە بە چیا دەورە دراوە. سنووری خواکوڕک لە گوندی بەنێ درێژ دەبێتەوە تا دەگاتە سەر سنوور، گوندى خەزنە لە دۆڵى خواکوڕک دوایەمین ئاواییە.

شیاوى ئاماژەیە لە حوزەیرانى ١٩٨٢ سەرکردایەتى شۆڕش بارەگاى لە ناوچەى بێرکم و لۆلانى دەڤەرى برادۆست دامەزراند، پاشان بنکە و بارەگاکانى پێشمەرگە بۆ ماڵە مەلا و دەراو و گوێزەڕەش تا خنێرەى گرتەوە، ئیتر ناوچەکە بوو بە ناوەندێکى گرنگى سەرکردایەتى شۆڕش، ئەمەش وەرچەرخانێکى گرنگ بوو لە ژیانى شۆڕش و خەباتى پێشمەرگایەتى، چونکە ئەوە هەنگاوێکى گەورە بوو لە نزیکبوونەوەى سەرکردایەتى شۆڕش لە بنکە و پێگەى جەماوەرى و کاریگەرى ئەرێنى لەسەر چالاکبوونى دەستە و تاقمى پێشمەرگە لە هەڵمەتەکانیان بۆ سەر دامودەزگا سەربازى و حزبیەکانى ڕژێمى بەعس هەبوو.      

هۆکارى سەرهەڵدانى داستانى خواکوڕک:

حزبە سیاسییەکانى کوردستان بە درێژایی ساڵى ١٩٨٧ لە چەندین چالاکى بەرەیى پێکەوەییدا، داستانى گەورە و سەرکەوتنى بەرچاویان تۆمار کرد، بەو هۆیەوە توانیان گورزى کوشندە بە ڕژێمى بەعس بگەیەنن و دەست بەسەر کۆمەڵێک شار و شارۆچکە و ناوچەدا بگرن، دیارە ئەوە هاندەرێکى ڕێخۆشکەر بوو کە لە تەممووزى  ١٩٨٧ هێزە کوردستانییەکان لە چوارچێوەى بەرەیەکى یەکگرتوودا، فیدراسیۆنێک بەناوى بەرەى کوردستانى پێکبهێنن،  وێڕاى ئەمەش حکومەتى عێراق لە شەڕى هەشت ساڵەى لەگەڵ ئێران (١٩٨٠- ١٩٨٨) دوچارى چەندین شکستى گەورە بوو بەتایبەتى لە بەدەست هێنانەوەى فاودا، سەدام حوسێن سەرۆکى ئەوساى عێراق لەو دۆخەى کە تێیکەوتبوو و لە بەرامبەر ئێرانیش شکستى هێنابوو، مەترسى لاچوونى لە دەسەڵات لەلا گەڵالە بوو، بۆیە هەستا بە گرێدانى چەندین پەیوەندى بەهێز لەگەڵ وڵاتانى ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا بەتایبەتى لە بوارى کڕینى چەک، دیارە هاوکارى و پشتیوانى نێودەوڵەتى بۆ عێراق لە بەرامبەر ئێراندا، تەختى بەختى سەدام حوسێن و ڕژێمى بەعسى گەیاندە لوتکە بەتایبەتى لە دەست بەسەرداگرتنەوەى فاو، ئەمە وایکرد ڕژێمى بەعس بۆ بەهێزبوون و جێگیرکردنى پێگەى لە دەسەڵات، بە پلان و بەرنامەیەکى داڕێژراو ڕووى لە کوردستان بکات تاکو ڕق و دڕندەیی لە کورددا بڕێژێ، هەنگاوەکانى سەرکوتکردنى کوردى بەوە دەسپێکرد: سەرەتاى پیادەکردنى پلانە داڕێژراوەکەى ئەوە بوو لە ئادارى ١٩٨٧ عەلى حەسەن مەجیدى خزمى کە بە (عەلى کیمیاوى) ناسرابوو لە ناو کورددا هاوکات سەرۆکى دەزگاى هەواڵگرى دەوڵەت و ئەندامى سەرکردایەتى حزبى بەعس بوو، بە نوێنەرى خۆى لە باکووردامەزراند، دەسەڵاتى ڕەهاى بەسەرجەم دامودەزگاکانى دەوڵەت و حزب پێدرا، واتە لە گێڕانەوەى سەروەرى دەسەڵاتى بەعس بۆ تەواوى باشوورى کوردستان دەستکراوە کرد.  

ڕژێمى بەعس بۆ دەستڕاگەیشتن بە تەواوى ناوچەکانى باشوورى کوردستان کە بە هۆى شەڕى لەگەڵ ئێران و شۆڕشى کورد لە دەستى دابوون هەروەها سەپاندنى هەژموونى سوپایی بەسەریاندا، هەڵمەتێکى تراژیدیا ئامێزى کۆمەڵکوژى دەستپێکرد بە هەشت قۆناغ لەژێر ناوى (ئەنفال) لە مانگى شوبات تا کۆتایی نیسانى ١٩٨٨، بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و چەکى کۆمەڵکوژى (کیمیایى)، لە ناوچەکانى گەرمیان و هەڵەبجە و بارزان و سۆران و ئامێدى و زاخۆ و دهۆک ، لە ئاکامدا سەدان هەزار کەسی خەڵکى سڤیل لە منداڵ و ئافرەت و گەنج و پیر و پەککەوتە شەهید و بریندار و ئەنفال کران پاشان لە بیابانەکانى خواروو و ناوەڕاستى عێراق زیندە بەچاڵ کران،  زۆرێکى تریش لە ترسى جەور و ستەمى بەعس ئاوارەى وڵاتانى ئێران و تورکیا بوون، ژێرخانى ئابوورى کوردستانى بە جۆرێک وێران کرد لە کاولکردنى گوندەکان و  ڕوخاندنى خانوو و مزگەوت و قوتابخانە و نەخۆشخانە.

لە سۆنگەى ئەو ترس و تۆقاندنەى کە ڕژێمى بەعس لە تەواوى باشوورى کوردستان بە گشتى و ناوچەکانى ژێر هەژموونى پێشمەرگە بە تایبەتى دایڕشتبوو، خەڵکى بە دواى دەرچەیەکدا دەگەڕان کە لێیەوە خۆیان لە جەور و ستەمى بەعس ڕزگار بکەن و پەنا ببەنە بەر وڵاتانى دراوسێ، لەو پێناوەدا جەماوەرێکى زۆر بە نیازى گەیشتن بە سنوورەکان لە کۆچکردندا بوون، سوپاى عێراقیش بۆ گەیشتن بە سنوورەکان و پێشگرتن لە ئاپۆرای خەڵکى ڕاکردوو لە هەڵمەتى سەربازى بەردەوام بوو، هێزى پێشمەرگەی کوردستانیش وەکو ئەرکى نیشتمانى و نەتەوەیی بۆ پارێزگارى لە خەڵکى ڕاکردوو، بڕیارى ڕووبەڕووبوونەوەى هێرشکارى ڕژێمى بەعسی دا، لەو ناوچەیەى کە بە سێگۆشەى (عێراق – ئێران – تورکیا) ناسرابوو لە خواکوڕک. 

ئامانجێکى دیکەى ڕژێمى بەعس لەو هەڵمەتە سەربازیەدا، دەستبەسەرداگرتنى ڕێگاى سەرەکى لقى یەک بوو لە دەڤەرى بادینان بۆ سەرکردایەتى و ناوچەکانی دیکە، بۆ ئەوەى سنوورى بادینان بە تەواوى داببڕێت و ڕێگاى هاتووچۆى لەبەردەمدا نەمێنێت تا پەیوەندى بە سەرکردایەتى شۆڕشەوە بپچڕێت.                            

هێزى بەشداربووى عێراقى:

سوپا و هێزەکانى حکومەتى عێراق لە هێرشیاندا بۆ سەر ناوچەى خواکوڕک، لەو یەکە سەربازى و هێزە چەکداریانە پێکهاتبوون:

1. فرقەى ٣٣ سەربە فەیلەقى ٥.

2. فرقەى ٤٥ سەربە فەیلەقى ١.

3. فرقەى ١٨.

4. فرقەی ٣٥

5. لیوای ٦٦ی هێزی تایبەت

6. لیواى ٦٨ی هێزى تایبەت (قوات خاصة).

7. لیواى ٧٠٢ى پیادە (مشات).

8. فەوجى یەکى مغاویر لە فرقەى ٣٣.

9. لیواى ٤٠٢ى پیادە.

10. لیواى ١٢٠ى مغاویر.

11. لیواى ٢ى هێزەکانى ناوخۆ.

12. فەوجى ٣ی لیواى دووى مغاویر و فەوجی یەکى سەربەخۆى مغاویرى سەربە فیرقەى٣.

13. هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) (افواج خفیفة).

14. پێنج کەتیبەى تۆپى مەیدانى و ژمارەیەک تۆپى هاوەن.

15.  سێ کەتیبەى تانک.

16. ژمارەیەکى زۆر فڕۆکەى جەنگى و هەلیکۆپتەر.

هێزى بەشداربووى شۆڕش:

هێزى پێشمەرگەى بەشداربووى داستانى خواکوڕک ڕێژەیەکى فراوانى گرتبووە بە چاودێرى و سەرپەرشتى ڕاستەوخۆى سەرۆک مەسعود بارزانى کە لەو هێز و ڕێکخراوانە پێکهاتبوون:

١)هێزى ئاوارە لە ڕێکخراوەکانى ١٦ى ئاب، ١١ى ئەیلوول، ٢٦ى گوڵان، ڕێکخراوى ڕێباز پێکهاتبوو.

٢) هێزى بارزان لە ڕێکخراوەکانى قەلەندەر، پیران، شرین، زۆزک، بروسک پێکهاتبوو.

٣) هێزى حەمرین لە ڕێکخراوەکانى سەفین، ئەزمەڕ، سەگرمە پێکهاتبوو.

٤) هێزى خەبات بریتى بوو لە ڕێکخراوى وسەکا و ڕیکخراوى چارچەل.

٥) ڕێکخراوەکانى سەربە سەرکردایەتى شۆڕش بریتى بوون لە ڕێکخراوى کارۆخ، سۆرداش، گۆفەند، گۆڕەز، ئاراس.

٦) دەستەى تایبەتى تۆپخانەى شۆڕش.

٧) هێزى کۆمەکى باباگوڕگوڕ سەربە لقى ٣ ى پارتى دیموکراتى کوردستان.

٨) هێزى کۆمەکى زمناکۆ سەربە لقى ٤ى پارتى دیموکراتى کوردستان.

٩) هیزى بەرگرى میللى.

١٠) هێزەکانى لقى دوو و سێ و چوار.

١١) مەفرەزەیەکی حزبی شیوعی عێراق).

١٢) لێژنەى ئازادى کە بەرپرسەکەى عەلى شەعبان بوو، بەڵام  لەژێر سەرپەرشتى و چاودێرى نێچیرڤان بارزانى کارەکانی ڕادەپەڕاند، ئەرکیان دابینکردنى ئازوقە و پێداویستیەکانى بەرەى شەڕ بوو، بارەگاى لە ئۆردوگاى زێوە بوو.      

سەرهەڵدانى شەڕ و هێرشکارى:

لە ١٧ى تەمووزى ١٩٨٨ کۆمارى ئیسلامى ئێران ڕەزامەندى دەربڕی لەسەر وەستانى شەڕى لەگەڵ عێراق، هەر لە دواى دوو ڕۆژ واتا لە ١٩ى تەممووزى ١٩٨٨ سوپا و هێزە چەکدارەکانى ڕژێمى بەعس، هێرشێکى بەرفراوانیان بەرپاکرد بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست، کە هێشتا چەند هەفتەیەکى مابوو کۆتایی بە شەڕى هەشت ساڵەى ئەو دوو وڵاتە بێ بە یەکجارى، هێزى پێشمەرگەى کوردستان بە سەرکردایەتى ڕاستەوخۆى سەرۆک مەسعود بارزانى بڕیاری دا پارێزگارى لە خاکى کوردستان و گیانى ئەو خەڵکانە بکات کە ڕووە و سنوور بەڕێوە بوون بۆ دەرباز بوون لە جەور و ستەمى ڕژێمى بەعس، بە بەشدارى فەرماندەکان فازل میرانى، حەمید ئەفەندى، زەعیم عەلى، ئازاد قەرەداغى، د. ڕۆژ نورى شاوێش، د. جەرجیس حەسەن، ملازم یونس ڕۆژبەیانى، موقەدەم یەعقوب، ملازم بابەکر زێبارى، سەید سالح، قادر قادر و عومەر عوسمان شان بە شانى هێزى پێشمەرگە بەسەر میحورەکاندا دابەش بوون، بەرەیەکى جەنگى ڕووبەڕووبوونەویان دامەزراند بە پلانێکى توکمەى سەربازى بەرپەرچى تەواوى هێرشەکانى سوپاى ڕژێمى بەعسیان دایەوە، کە ئەوکات لە ڕیزبەندى پێنجەمین سوپاى جیهان هەژمار دەکرا لە ڕووى هێز و چەک و جبەخانەوە. 

گومانى تێدا نیە داستانى خواکوڕک درێژکراوەى هەڵمەتە سەربازیەکانى ڕژێمى بەعس بوو لە زنجیرە قۆناغەکانى ئەنفال و کیمیابارانى هەڵەبجە و شوێنانى دیکە، لە ناوچەیەکى بەرتەسکى سێگۆشەى سنوورى، کاتێک کە حکومەتى عێراق هەستا هێزێکى گەورە و بێشومارى ساز کرد لە هێزى ئاسمانى و زەمینى وەک هێزى مغاویر و تایبەت و پیادە و چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) بە پاڵپشتى فڕۆکەى جەنگى و تۆپخانە و چەکى کۆمەڵکوژى کیمیایی. هەڵبەتە لە لایەنى شۆڕش و گەلى کوردەوە ئەو هەڵمەتە سەربازیە بە توندى ڕەتکرایەوە وەک بەگژداچوونەوەیەک لە لایەن هێزى پێشمەرگە و بەرگرى میللى بە چەکى شانیان و  ئافرەت و منداڵ بە کۆکردنەوەى کۆمەک و یارمەتى لە خواردن و جلوبەرگ و بردنیان بۆ بەرەکانى جەنگ.   

سەرەتاى شەڕەکە لە پشتى لۆلان لە خنێرە دەستى پێکرد، دواى ئەوەى کە سوپاى عێراق لە ٢١ى تەمموزى ١٩٨٨ هێزێکى سەربازى بە فڕۆکەى هەلیکۆپتەر لەسەر چیاى شەکیو دابەزاند بە مەبەستى دەستبەسەرداگرتنى شوێنە ستراتیژییەکانى ناوچەکە، بەڵام ڕۆژى دوای کە دەکاتە ٢٢ى تەممووز پێشمەرگەکانى هێزى حەمرین هێرشیان کردە سەر ئەو هێزەى سوپاى عێراق، دواى شەڕێکى قوڕس لە ماوەیەکى کەمى دیاریکراودا توانیان هەموو هێزەکە تێکبشکێنن و زیانى زۆریان پێ بگەیەنن لە کوژران و بریندار و سێ سەربازیش بە دیل گیران، دواى تەواوبوونى شەڕەکە زیانەکانى شۆڕش برینداربوونى تەنها یەک پێشمەرگە بوو، لە ٢٤ى تەممووز جموجۆلەکانى سوپاى عێراق لە چیاى شەکیو و سەرسۆڵ بەردەوام و لە زیادبووندا بوو، دیار بوو کە خۆیان بۆ هێرشێکى گەورە ئامادە دەکرد.  

کاتژمێر٣٠ :١٠ خولەکى بەیانى ڕۆژی ٢٧ى تەمووزى ١٩٨٨ سوپاى عێراق هێرشێکى گەورەى لەژێر ناوى (توکلت علی اللە) بۆ سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە دەستپێکرد، لە سەرسۆلەوە بەرەو سیارە پێشڕەوى کرد کە دەکەوێتە بەرزاییەکانى شێخانۆک، بێ ئەوەى کەس هەستى پێ کردبێ، لەو بێ ئاگاییەدا چەند ئۆتۆمبێلێک کەوتنە کەمینینانەوە، لە ئەنجامدا هاوڵاتیەک و کوڕەکى کە تەمەنى ١٢ ساڵ بوو گیران و بردیان، کاتێ کە پێشمەرگە پێیانزانى وەک پەرچەکردار و تۆڵەسەندنەوە هێرشیان کردە سەریان و شکستیان پێ هێنان و هێرشەکەیان تێکشکاند، زەبرێکى گەورەیان لێدا لە ئەنجامدا ٢٤ سەربازیان لێ بەدیل گیران کە چواریان ئەفسەر بوون. لەو شەڕەدا سێ پێشمەرگە شەهید بوون کە دوویان پێشمەرگەى ڕێکخراوى موسەکا بوو ئەوى دیکەشیان پێشمەرگەى لقى یەک بوو، ئەو هێزەى سوپاى عێراق لەو هێرشەدا لەلایەن فەوجى سێی لیواى دووى مغاویر و فەوجی یەکى سەربەخۆى مغاویرى فیرقەى سێ ئەنجام درا. بە پێى زانیارى و ڕاپۆرتى هێزەکانى پێشمەرگە دەربارەى زەرەر و زیانەکانى هێزەکانى سوپاى عێراق لەو شەڕەدا زیاتر لە ١٠٠ سەربازى هێزى مغاویر کوژران. 

چەند ڕۆژێک بوو هەردوو وڵاتى عێراق و ئێران چووبوونە ناو ئاگربەستەوە بەڵام بە پێى ئاماژەیەک کە لە کتێبی بارزانى و بزووتنەوەى ڕزگارى خوازى کورددا هاتووە، لە ٢٦ى تەمووزى ١٩٨٨ سەید باقر تەباتەبایی فەرماندەى قرارگاى نەسرى ڕەمەزانى وڵاتى ئێران لەگەڵ دەستەیەک پاسدار و کۆمەڵێک چەکدارى حزبوڵڵا بە مەبەستى گواستنەوەى بارەگایان بۆ ناو خاکى ئێران سەردانى گەلى ڕەشیان کرد لە دەڤەرەکە، بێ ئاگابوون لەوەى کە لەلایەن سوپاى عێراقەوە ڕێگەیان لێ گیراوە، لە کاتى چوونیاندا کەوتنە کەمینى هێزەکانى عێراق و هەموویان گیران و هەر لەوێ گولەباران کران، کاتێ کە هێزى پێشمەرگە ڕۆژى دوایی ٢٧ى مانگ هێرشى کردە سەر هێزى عێراقى تێکیشکاندن و لە ناوچەکەى دەرکردن، تەرمى کوژراوەکانیان هێنایەوە و ڕادەستى قەرارگاى ناوبراو کرانەوە، بەڵام هێچ ئاماژەیەک نیە دەربارەى هەڵوێستى ئێران سەبارەت بەو سەرپێچیەى سوپاى عێراق، بە پێچەوانەوە هەر دواى دوو ڕۆژ واتا ٢٩ى تەمموز جارێکى دیکە هێزەکانى عێراق هەوڵى پێشڕەویان دایەوە و هێرشیان هێنایەوە بۆ سەر هەمان شوێن، هێزى پێشمەرگەش بە فەرماندەیى زەعیم عەلى زۆر بە توندى بەرەو ڕوویان بوونەوە، دواى شەڕێکى قوڕس دیسان شکستیان پێ هێنان، وێڕاى کوژراو و بریندار سێ سەربازیشیان لێ بەدیل گیران کە یەکێکیان ئەفسەرى هێزەکانى مغاویر بوو. 

دواى ئەوەى کەوا سوپاى عێراق لەو هێرشانەدا دووچارى شکست بوو لە بەرامبەر پێشمەرگەدا، پلانى شەڕەکەی گۆڕى و پەنای بردە بەر بەکارهێنانى چەکى کیمیایى لە بەرزاییەکانى نازدارى داغ لە خواکوڕک و بارەگاکانى پێشمەرگە لە گادەر و شوێنانى تر لە ڕێی فڕۆکەى (بیلاتۆس پی سی ٧) لە بەرەبەیانى ٣ى ئابى ١٩٨٨، لە ئەنجامدا ٦٠ پێشمەرگە بەرکەوتن کە بریندار بوون و بەشێکیان بە کاریگەرى ئەو گازەوە نابینا بوون. کیمیابارانەکەى ڕژێمى بەعس نەک تەنها زیانى بە هێزى پێشمەرگە گەیاند بەڵکو لە گوندەکانى باکوورى کوردستانیش ئاژەڵێکى زۆری لەناو برد.

بۆ ڕێکخستن و بەهێزکردنى هێزى ئاوارە لە ١ى ئابى ١٩٨٨سەرکردایەتى شۆڕش بڕیاری دا کەوا موقدەم یەعقوب بکرێتە بەرپرسى هێزەکە، چونکە هێزەکانى حکومەت بەرە بەرە گوشارەکانى توندتر دەکرد لەسەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە بە تایبەتى لە میحوەرى هێزى بارزان، ئەو هێرشانەى حکومەت تا ٧ى مانگ بەردەوام بوون پێشمەرگەش سەنگەرەکانى بەرگرى قایم دەکرد و دەیپاراست، لە میحوەرى چیاى شەکیو سێ سەربازى مغاویر بەدیل گیران لە ئەنجامى هێرشێکدا، لە میحوەرى گەلى ڕەش سوپاى عێراق هەندێک پێشڕەوى کرد تا گەیشتە دەریا سۆر، لە دەرەنجامى ئەوە ئەو پاسدارانەى ئێران و جەماعەتى حزبوڵڵا کە لە خواکوڕک بوون تەقەمەنى و تفاقى سەربازیان خۆیان تەقاندەوە و هەڵاتن، بەمەش تەواوى قوڕسایی شەڕەکە کەوتە سەر شانى پێشمەرگەى پارتى دیموکراتى کوردستان و حزبى شیوعى عێراق، حزبەکانی دیکەى بەرەى کوردستانى لەو شەڕەدا خۆیان دوورەپەرێز گرت و بەشدارى شەڕیان نەکرد، بەڵکو ناوچەکەیان بەجێ هێشت.  

لە ٨ى ئابى ١٩٨٨ سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوى کردە سەر میحوەرى موسلۆک و بەرەى شێخانۆک، دواى شەڕێکى دژوار هەندێک پێشڕەوى کرد و گەیشتە پاراوا، تەنیا قۆناغێکى مابوو بگاتە سەرى شێخانۆک، بەڵام لەوێ وەستێندرا ئەگینا بە تەواوى بەسەر شێخان و سیپارەدا زاڵ دەبوو، بەمەش مەترسى زۆرى لەسەر ئەو خێزانانەى کەوا لە شوێنى خۆیان مابوونەوە دروست دەکرد چونکە هێشتا لە سنوورى ئێران نەپەڕیبوونەوە، ئێوارەى ١٠ى ئاب سوپاى عێراق هێرشى کردە سەر بەرەى ڕۆژهەڵاتى ملەزەرد بەڵام هێزى پێشمەرگەى ڕێکخراوى ڕێباز زۆر بە توندى بەرپەرچیان دایەوە و هێرشەکەیان تێشکاند، فەرماندەى فەوجی ٣ی لیواى ٦٨ى قوات خاصة (هێزی تایبەت

) بە بریندارى کەوتە دەستى هێزى پێشمەرگە بەڵام دواتر بەهۆى سەختى برینەکەیەوە گیانى لەدەست دا، پێشمەرگە لەو شەڕەدا بێ زیان بوون، هەر لە ئێوارەى هەمان ڕۆژ ١٠ى ئابی ١٩٨٨ هێزێکى کۆماندۆ نزیکەى ١٥٠ سەرباز بە ١٠ هەلیکۆپتەر لە ناوچەیەک بە ناوى دۆڵە ترشێن دابەزین، بەڵام هێزى پێشمەرگەى کە ئەرکى پاراستنى ئەو میحوەرەیان پی سپێردرابوو بەرەنگاریان بوونەوە و ڕاویان کردن تا لەباریەکیان هەڵوەشاندنەوە، تەواوى هێزەکە لەناو بردرا ئەوەى کوژرا کوژرا ئەوەى تر بە دیلى کەوتنە دەستى هێزى پێشمەرگەوە، ئەمەیان گورزێکى گەورە بوو بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق بە تایبەتى لە ڕووى داتەپینى ورەیان، بەڵام کاریگەرى لەسەر بەرزى ورە و خۆڕاگرى هێزى پێشمەرگە زۆر بوو.                         

هەرچەندە هێزى پێشمەرگە سەرکەوتوو بوو لە تێکشکاندنەوەى هەموو ئەو هێرشانەى سوپاى عێراق و زیانى زۆریشى پێ دەگەیاندن، بەڵام سەرکردایەتى شۆڕش بەردەوام بوو لە پێداچوونەوە و ڕێکخستنەوەى بەرەکانى جەنگدا، موقەدەم یەعقووبى وەک فەرماندەى بەرەى شەڕ دیاریکرد، هەریەک لە عەریف دەروێش و حەمید ئەرگۆشی وەک یاریدەدرانى دانران.  لە کاتێکدا شەڕ و هێرشکارى بەردەوامى هەبوو ڕێکخراوى کارۆخ و ڕێکخراوى یازدەى ئەیلوول بە فەرماندەیى ئەحمەد ماڵەسوار لە بەرەى حشکا و سەرى کۆراوا بوون، لە شەڕێکدا بەرسینگى هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)یان گرتبوو لە هەندێ شوێن پاشەکشەیان پێکردن، پێشمەرگەیەکیان شەهید بوو و سێی تریش بریندار بوون، شەڕ لە تەواوى میحوەرەکان بەردەوام بوو، هێزى پێشمەرگەش لە بەردەمیاندا سەنگەریان گرتبوو، ئێوارەى ١١ى ئابى ١٩٨٨ سەربارى بوونى تۆپبارانێکى خەستى سەنگەرەکانى پێشمەرگە، جارێکى دیکە هێزى جاشە بەکرێگیراوەکان هێرشیان هێنایەوە بەڵام پێشمەرگە لە بەرگریکردن بەردەوام بوون، توانیان ئەوجارەش تێکیانبشکێنن و لاشەى جاشێکیش لە مەیدانى شەڕەکە پێ بەجێ بهێڵن. 

هەر لە هەمان ڕۆژدا هێزێکى پێشمەرگەى سەربە ڕێکخراوى گۆڕەز کە ١٥ پێشمەرگە بوون گەیشتنە مەیدانى شەڕەکە، ڕۆژى دوایی ١٢ى ئاب هێزێکى بەرگرى میللى نزیکى ٨٠ کەس گەیشتنە بەرەکانى شەڕ بۆ پشتیوانى هێزى پێشمەرگە و پارێزگارى لە خاکى نیشتمان.

لە ١٣ى ئابى ١٩٨٨ لە بەرەى کۆراوا و قەبرى زاهیر، شەڕى قوڕس بەڕێوەچوو هەر لە کاتژمێر ٤ى بەیانیەوە تا ئیوارە، لە زۆر شوێن دەبووە شەڕی دەستەویەخە، هەرچەندە زیانەکانى سەرباز و جاش نەزانرا بەڵام هێرشەکان تێکدەشکێندران. لە ١٤ى ئابدا هێزى حکومەت هێرشى کردە سەر بەرەى کانیەڕەش و خەروان و سیرو لە میحوەرى هێزى بارزان بەڵام تێکشکێندرا، لە میحوەرى خواکوڕکیش جارێکى تر حکومەت هەوڵى پێشڕەوى دایەوە بەڵام پێشمەرگە شکستى پێ هێنان.

لە ١٤ى ئاب هێزەکانى پێشمەرگەى لقى سێ و چوار بە فەرماندەیى سەید ساڵح و قادر قادر گەیشتنە بەرەى شەڕ بۆ پشتیوانى هێزى پێشمەرگە، ڕۆژى دوایی ١٥ى مانگ هێزێکى دیکەى لیژنەى ناوچەى هەڵەبجە گەیشتنە خواکوڕک و بەرەکانى جەنگ، بەمەش ورە و مۆڕاڵێکى بەرزی بەخشى بە هێزى پێشمەرگە و پاڵپشتیەکى گەورە بوون بۆ بەرەکانى شەڕ.                                

بە درێژایی ئەو ڕۆژانەى مانگى ئاب هێزە عێراقییەکان لە هێرش و پەلامار بۆ سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە بە هێچ جۆرێک نەسلەمینەوە هەر بەردەوام بوون تاکو گوشارێکى زۆر بخەنە سەریان و ناوچەکەیان پێ چۆل بکەن، بەڵام هێزى پێشمەرگە لە تەواوى میحوەرەکان لە بەرگرى و ڕووبوڕووبوونەوە بواریان پێ نەدان تا پاشەکشەیان پێ دەکردن، لە ئێوارەى ١٥ى ئابى ١٩٨٨ کاتژمێر٣٠ :٢ خولەک تۆپخانەى سوپاى عێراق زۆر بەچڕی هەموو سەنگەرەکانى پێشمەرگەى تۆپباران کرد، چڕی تۆپبارانەکە بەو ئەندازەیە بوو پێشبینى زیانى گیانى زۆرى لێ دەکرا، دواى یەک کاتژمێر و نیو بە دیاریکراوى چوارى ئێوارە تۆپبارانەکە وەستا و هێزە عێراقییەکان کە لە سوپا و چەکدارانى بەکرێگیراو پێکهاتبوون هێرشى زەمینیان دەستپێکرد، بەڵام هێزى پێشمەرگە لە هەموو لایەکەوە لێیان هاتنە دەست و بەرسینگیان لێ گرتن تا هێرشەکەیان تێکشاند، سەرۆک مەسعود بارزانى کە سەرپەرشتیارى ڕاستەوخۆى شەڕەکەى دەکرد، دەڵی: ''بە بێتەل لەگەڵ هەموو ڕێکخراوەکان قسەم کرد ئەوەى کە زۆر گرنگ بوو ورەى پێشمەرگە زۆر بەرز بوو، باکیان بە هێرشى دوژمن نەبوو، لە ڕووى زیانەکانیش تەنها چەند پێشمەرگەیەک بریندار بوون، لە بەرامبەردا هێزە عێراقییەکان ٤٦ لاشەیان لە مەیدانى شەڕدا بەجێ هێشتبوو''.

 لە ١٦ى ئابى ١٩٨٨ شەڕەکە بەرەبەرە گەرمتر دەبوو و بەرگرى هێزى پێشمەرگە بەردەوام بوو، لە ١٩ى مانگ بەهۆى دژوارى شەڕەکە پۆلێک پێشمەرگە شەهید بوون لە لقى سێ و لقى چوار و هێزى بەرگرى میللى، بۆردومان و تۆپباران بە ئەندازەیەک چڕ بوو بە جارێک ١٠- ١٥ تۆپ بە یەکەوە بەر زەوى دەکەوت، بە هۆیەوە ناوچەکە ببوو بە یەک پارچە ئاگر، لە ٢٠ى ئاب شەڕێکى گەرم لە نێوان هەردوو هێز هاتە ئارا، هێزى پێشمەرگە گورزێکى گەورەیان لە هێزەکانی عێراق دا، لیواى ٧٠٢ى سەربە فیرقەى ٤٥ى فەیلەقى١ بە جۆرێک لەناو چوو چەندین ئەفسەریان لێ کوژرا لە فەرماندەى فەوج و فەرماندەى سریە، ڕۆژانى دواتر بەهۆی ئەو شکستە یەک بەدوای یەکانەى هێزەکانى حکومەت، هێرشەکان گەرم و گوڕیان پێوە نەمابوو و دوو هەلیکۆپەر خرانە خوارەوە، ئەمانە هەمووى توانا و هێزى بە مۆڕالى پێشمەرگە دەبەخشى بە پێچەوانەوە لە مۆڕالی هێزە عێراقییەکان کەم دەبۆوە، لە شەوى ٢٤ لەسەر٢٥ى ئابى ١٩٨٨ سوپاى عێراق پاشماوەى هێزەکانى کۆ کردەوە و هێرشى کردە سەر بەرەى کۆراوا، وەک هەموو جارێک پێشمەرگە بەرەو ڕوویان بوونەوە، دواى شەڕێکى  قوڕس هێرشەکەیان تێکشکێندراو بۆ دواوە گەڕێندرانەوە.

سەرى کۆراوا بەرزترین لوتکەى ناوچەى خواکوڕکە بۆیە بە شوێنێکى ستراتیژى دادەنرا لە ڕووى سەربازییەوە بەو هۆکارەوە سوپاى عێراق زۆر گوشارى دەخستە سەر تاکو دەستى بەسەردا بگرێ و دەسەڵاتى بڕوا بەسەر دەوروبەرى، جگە لەوەش بەرزاییەکى دیکە لە کۆتا خاڵی سنوورى عێراق بوو بە ناوى چیاى ڕەقیب لە ڕۆژئاواى خواکوڕک، کە هیچ هێزى پێشمەرگەى لێ دانەمەزرابوو لەبەر بەربڵاوى بەرەى شەڕ، سوپاى عێراق هەوڵێدا کەوا لە دواوە واتا لەناو خاکى وڵاتى تورکیاوە خۆى بگەیەنێتە ئەو بەرزاییە و پشت لە هێزى پێشمەرگە بگرێت، بەڵام کە پێشمەرگە بەمەیان زانى هێزێکیان پێکهێنا لە پێشمەرگەکانى هێزى بارزان و پێشیان پێ گرتن، لە قەدى چیاى ڕەقیب ڕووبەڕوویان بوونەوە و لە بەرامبەریان وەستان، نەیانهێشت بێنە پێشەوە تا شەڕەکە کۆتایی هات بڕیارى پاشەکشە درا.       

شەڕەکە تا دەهات دژوارتر دەبوو لە ٢٧ى ئاب لە قەبرى زاهیر بەهۆى هێرشە چڕوپڕەکانى هێزەکانى عێراق دوو پێشمەرگە شەهید بوون، شەوى ٢٨ى ئاب بە هۆى تۆپبارانەوە لە بارەگاى ڕێکخراوى چارچەل پێنج پێشمەرگە شەهید بوون، هەر لەو شەوەدا هێزێکى سەربە لیواى ٦٦ى تایبەت (قوات خاصە) لە میحوەرى کۆراوا هێرشى کردە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، دواى شەڕێکى سەخت و بەرگرییەکى بەهێزى پێشمەرگە ئەو جارەش شکستى هێنا و پاشەکشەى پێ هێنرا، دواى بەرکەوتنى زیانێکى زۆر بەتایبەتى لە فەوجى ٢ى سەربە لیواى ناوبراو، لەو شەڕەشدا دوو پێشمەرگە شەهید بوون و فەرماندەى پێشمەرگە ئەنوەرى حاجى عوسمان بریندار بوو. هەر لە میحوەرى کۆراوا حکومەت لە ٣٠ى مانگ هێرشى هێنایەوە و شەڕێکى گەرم بەڕێوەچوو هەر لە کاتژمێر پێنجى بەیانیەوە تا چوارى ئێوارە بەردەوام بوو کە لە لایەن هێزى پێشمەرگەکانى لقى چوار بە توندى بەرپەرچ درانەوە و تێکشکێندران، یەک پێشمەرگە شەهید بوو و پێنجى تریش بریندار بوون، لە ٤ى ئەیلوولى ١٩٨٨ هێزى زمناکۆى سەربە لقى چوار لە ناوچەى چەمکەبى هێرشیان کردە سەر مۆڵگە و پێگەکانى سوپا و هێزەکانى حکومەت، شەڕێکى گەرمیان بەسەردا سەپاندن کە چل وهەشت کاتژمێرى خایاند، توانیان گورزێکى گەورە لە هێزەکانى عێراق بدەن و زیانى زۆریان پێ بگەیەنن لە کوژراو و بریندار، لە بەرامبەردا دوو پێشمەرگە شەهید بوون.

دواى ئەوەى کەوا هێزەکانى حکومەت لە هەموو میحوەرەکانەوە هەموو هێز و تواناى خۆیان بەکارهێنا لە هێرش و پەلامار بۆ سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، جگە لە شکست و زەرەر و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددى دەستکەوتێکى ئەوتۆیان نەبوو تەنها لە هەندێ شوێن پێشڕەویان کرد، بەڵام لە تۆپباران و بۆردومانى فڕۆکە دەستی نەپاراست و تا دەهات خەستتر دەبوو بەو هۆیەشەوە کۆمەڵێک پێشمەرگە شەهید و بریندار بوون، وێڕاى کەمبوونى تەقەمەنى لە سەنگەرەکان کە گرفتێکى گەورە بوو لەبەردەم هێزى پێشمەرگە، جگە لەوەش مانگى ئەیلوول سەرەتاى دەستپێکردنى وەرزى سەرما و سۆڵەیە لە ناوچە سنووریەکان وەک لە ئاماژەێکدا هاتووە کە ئاوى ناو مەتارەى پێشمەرگەکانى دەبەستى، ئەویش ئاستەنگێک و هۆکارێکى دیکەى بارقوڕسی بوو لەبەردەم هێزەکانى پێشمەرگە لە بەرامبەر هێزى بێ شومار و پڕ چەک و هەموو توانایەکى جەنگى بەعس، بۆیە دواى تاوتوێ کردنى دۆخەکە لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە سەرکردایەتى شۆڕش بڕیار درا کەوا هێزى پێشمەرگە لە سەنگەرەکان پاشەکشە بکەن، لەبەر ڕۆشنایی بڕیارى سەرکردایەتى دەست کرا بە کشانەوەى پێشمەرگە لە تەواوى میحوەرەکانى سەنگەرى بەرگرى و بۆ ٦ى مانگ تەواوى هێزەکان کشانەوە دواوە.                     

زیانەکانى سوپا و هێزەکانى عێراق لە داستانى خواکوڕک:

لەو داستانەدا سوپاى عێراق دوچارى زیانێکى گەورەى گیانى و ماددى بوو وەک کوژران و برینداربوونى نزیکەى ١٠٠٠ سەرباز و جاش، کە ناسنامەى سێ سەد و پەنجا کەسیان کەوتە دەستى پێشمەرگە، لە ناو کوژراوەکاندا چەندین پلەدارى تێدا بوو،  بەڵام لە ئاماژەیەکى دیکەدا هاتووە کە زیانى گیانی هێزەکانى حکومەت بریتى بوو لە ٨٤٥٠ سەرباز و چەکدارى بەکرێگیراو کە زیاتر لە ١٠٠٠ پلەدارى سەربازى تێدابوو، هەروەها ژمارەیەکى زۆرى سەرباز و پلەدار لە هێزە عێراقییەکان بەدیل گیران، بەڵام بە فەرمانى سەرکردایەتى شۆڕش لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە ئازاد کران. کەوتنەخوارەوە و تێشکاندنى چوار فڕۆکەى جەنگى جۆرى هەلیکۆپتەر و لەدەستدانى ڕێژەیەکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەلى سەربازى. 

سەبارەت بە ئازادکردنى دیلەکانیش بەپێى ئاماژەى سەرچاوەیەک دواى کۆتایی هاتنى شەڕەکە و کشانەوەى هێزى پێشمەرگە لە بەرەکانى شەڕ، سەرۆک بارزانى لە وتارێکیدا سوپاسى خۆڕاگرى و ئازایەتى پێشمەرگەى کرد، لە هەمان کاتدا بانگى هەر ٣٢ دیلەکەى کردن کە لە لایەن هێزى پێشمەرگەوە دەستگیر کرابوون و پێی ڕاگەیاندن لە ئێستاوە ئێوە ئازادن ئەگەر دەتانەوێ بگەڕێنەوە ناو یەکە سەربازیەکانتان، لەو ژمارەیەدا ٣٠ سەربازیان گەڕانەوە ناو سوپاى عێراق و دوو کەسیشیان سەربە حزبی دەعوەى عێراقی بوون نەگەڕانەوە و داواى چوونە دەرەوەیان کرد، دەستەیەکى پێشمەرگە بە فەرمانى سەرۆک چاودێری و ڕێنموونی کردن تا چوونەوە ناو هێزەکانى حکومەت لە ناوچەیەک بە ناوى خانە سپی، لەو شوێنەوە لە دوورەوە پێشمەرگە چاودێرى سەربازە دیلەکانیان کرد تا گەیشتنەوە سەربازگەى عێراقى، هەرکە گەیشتن هەر سی سەربازەکەیان دەستبەجێ گرتن و گوللەباران کردن. 

لە ئاماژەیەکدا هاتووە لە یەکێک لە شەڕەکاندا ئەفسەرێکى سوپاى عێراق بە پلەى مولازمى یەکەم بە بریندارى کەوتە دەستى هێزى پێشمەرگە و بەدیل گیرا، ئەوانیش بۆ چارەسەر گواستیانەوە دواوەى بەرەکانى شەڕ، لە ڕێگادا پرسیار لە پێشمەرگەکان دەکات ئایا چیم لێ دەکەن؟ ئەوانیش لە وەڵامدا پێی دەڵێن دەتبەین بۆ لاى پزیشک بۆ تیمارى برینەکانت، بەڵام ئەفسەرکە هاوڕا نابێ لەگەڵیان و پێیان دەڵی نەخێر بمکوژن باشترە لەوەى کە تیمارى برینەکانم بکەن، هەرکەسێکیشتان بەدیل گرت لە سەربازانى سوپا بیکوژن، چونکە ئێوە لەم شاخانە و بەو ژیانە ڕازین، ئێمە وازتان لێ ناهێنین و شەڕتان پێ دەفرۆشین، هێشتا چارەسەرى برینیشمان دەکەن، هەرچەندە بەهۆى سەختى برینەکەیەوە دواى ماوەیەک گیانى لە دەست دا .       

کوژراوەکان بە زۆرى لەو فەوج و لیوایانە بوون کە دەتوانین بلێین بەتەواوى لەناوچووبوون: 

 ئەو یەکە سەربازیانەی کە زۆرترین زیانیان لێ کەوتبوو:

١- فیرقەی ٣٣  .

٢- فیرقەی ٤٥ .

٣- فیرقەی ٣٥.

٤- فیرقەی ١٨.

٥- لیوای ٦٨ی هێزی تایبەت.

٦- لیوای ٦٦ی هێزی تایبەت.

٧- فەوجی یەکی سەربەخۆی مغاویر.

٨- لیوای ٧٠٢ی پیادە.

٩- لیوای ٤٠٢ی پیادە.

١٠- لیوای ١٢٠ی مغاویر.

١١- لیوای ٢ی مغاویر.

زیانى هێزەکانى شۆڕش :

 لەو داستانەدا کە لە ١٩ى تەمموزى ١٩٨٨ دەستى پێکرد تا  ٥ی ئەیلوولى ١٩٨٨ درێژەى هەبوو کە ٤٥ ڕۆژى خایاند، زیانى هێزەکانى شۆڕش بریتى بوو لە شەهید بوونى ٣٨ پێشمەرگە و ١٠٤ بریندار.

دەستکەوتەکانى شۆڕش:

لەو داستانەدا بڕێکى زۆرى چەک و ئامێری لاسلکى و کەلوپەلى سەربازى لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە دەستى بەسەردا گیرا و بوونە دەستکەوتى شۆڕش وەک: 

• زیاتر لە ٦٠٠ پارچە چەکى سوک و قوڕسى جۆراوجۆر.

• ١٨ ئامێرى جیهازى لاسلکى.

• بڕێکى زۆرى کەلوپەلى سەربازى و تەقەمەنى زۆر.

ئەنجامى شەڕەکە:

• شەڕەکە لە ڕووى سیاسى و سەربازى و ستراتیژییەوە بایەخێکى مەزنى هەبوو، لە ڕووى سەربازییەوە لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕەوە پێشمەرگە توانى سەرکەوتنى زۆر گەورە بە دەست بهێنێ کە زۆربەى هێرشەکانى سوپاى چەکدارانى تێکبشکێنێ و چەک و تەقەمەنیەکى زۆرى دەستکەوێ، هەروەها زیانى گیانى و ماددى زۆر بە سوپاى عێراق بگەیەنێ، لە ڕووى سیاسیشەوە خەونى بەغداى پایتەختى عێراقى لە گۆڕنا کە باوەڕى وابوو بە کۆتاهاتنى شەڕى لەگەڵ ئێران بەرگرى شۆڕشى کوردیش کۆتایی پێ دێ و لەناو دەچێ، بەڵام داستانى خواکوڕک هەموو ئەو بیروبۆچوونانەى پووچەل کردنەوە. 

• بەردەوامى و خۆڕاگرى پێشمەرگە لەبەردەم دەیان هێرشى سوپا و هێزەکانى عێراق بە پاڵپشتى تۆپباران و بۆردومانى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و بەکارهێنانى چەکى کیمیایی قەدەغە کراوى نێودەوڵەتى بۆ ماوەى ٤٥ ڕۆژ، داستانێکى مێژووى لێ هاتە ئاراوە.  

• داستانى خواکوڕک سەلمێنەرى ئەو ڕاستیە بوو  کە بە  کۆتاهاتنى شەڕى (عێراق – ئێران) کاریگەرى لەسەر پەکخستنى شۆڕشى کورد نابێ، بەڵکو هێزى پێشمەرگە لە تۆمارکردنى داستان و چالاکى پێشمەرگەیى بەردەوام دەبێ. 

• دوای کۆتاییھاتنی داستانی خواکوڕک، سەرۆک مەسعود بارزانی وتارێکی مێژوویی پێشکەش بە ھێزەکانی پێشمەرگە کرد و تێیدا فەرمووی: ماوەیەکی زۆری پێ ناچێت گۆڕانکاری لە عێراق ڕوو دەدات و داوای لە ھێزی پێشمەرگە کرد ئامادەکاری بۆ گۆڕانکارییەکانی ناوچەکە بکەن، ئەوە بوو لە ئابى ١٩٩٠ عێراق هێرشى کردە سەر کوێت و بە ماوەی ٢٤ کاتژمێر داگیرى کرد، پاشان دۆخەکە سەرى کێشا بۆ سەپاندنى بڕیارى ٦٨٧ى نەتەوە یەگرتووەکان بەسەریدا و هەڵگیرساندنى جەنگى کەنداو، ئینجا لە بەهارى ١٩٩١ ڕاپەڕینى باشوورى کوردستان هاتە ئارا و دامودەزگا و سوپا و هێزى چەکدارى بەعس وەدەرنران. 

• دەنگدانەوەى شەڕى خواکوڕک لە میدیا جیهانیەکان دەربارەى هێرشکارى سوپاى عێراق بۆ سەرکوت کردنى کورد بە تایبەتى دواى ئەوەى کە لەگەڵ ئێران لە جەنگە هەشت ساڵیەکە بوونەوە، ڕووەو کوردستان هەنگاوی نا بە دژوارترین شێوە لە بەکارهێنانى چەکی کیمیایى و گازى ژەهراوى، هەروەها تێکۆشانى شۆڕشى کورد لە بەرامبەر ڕەفتاری ڕژێمى بەعس وەک ڕادیۆى لەندەن، ئاژانسى ئەسۆشەیتد پرێس، ڕۆژنامەى ڕیسالەتى چاپى تاران، ڕادیۆى دەنگى ئەمریکا.

  سەرچاوەکان: 

1. چارلز تریب، مێژووى عێراق، وەرگێڕان، محەمەد حسێن ئەحمەد و عەبدولقادر کەلهور، پێداچوونەوە، د. محەمەد عەبوڵڵا کاکەسور، چاپى سێیەم ، (چاپخانەى ڕۆژهەڵات- هەولێر – ٢٠١٣).

2. هاوکار محەمەد محەمەدڕەشید، خەباتى چەکدارى لە باشوورى کوردستان١٩٧٦-١٩٨٨، (چاپخانەى دانیشفەڕ- هەولێر – ٢٠٢٤).

3. مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، (چاپخانه‌ی ڕوكسانا- 2021).

4. وەلى زبێر هۆستانى، چەند داستان و ڕووداو و بەسەرهاتێک لە شۆڕش و ڕاپەرینەکانى بارزاندا، چاپى یەکەم، (چاپخانەى ڕۆژهەڵات- هەولێر – ٢٠١٧).

5. غازى عادل گەردى، پێشمەرگەیک لە خزمەت ریبازى بارزانیدا- حجى بیڕۆخى، بەرگى دووەم، ( چاپى دووەم_ تورکیا – ٢٠٢١).

6. حاجی میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بەدواى دادپەروەریدا، بەرگى دووەم، چاپى دووەم، (کوردستان – ٢٠٢١).

7. عومەر عوسمان، ژیانى کوردێک، بەرگى یەکەم و دووە، چاپى دووەم، (چاپخانەى موکریانى – ٢٠٠٨).

8. شیمال زێباری، هندە‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، (هه‌ولێر – 2015).

9. ئەرشیفى دەستەى ئینسکلۆپیدیاى پارتى دیموکراتى کوردستان.