شەڕی قاڕنێ

له‌ شه‌وی ٢١ی ئاداری١٩٤٧ واته‌ له‌ یه‌كه‌م ڕۆژی چه‌ژنی نه‌وروزی ١٣٢٦ی هه‌تاوی ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی بارزانی‌ به‌ فه‌رمانده‌یی سلێمان به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی‌ و زرار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی و عه‌لی ئاغا خێرزۆكی و مه‌لكۆ زێرو و مه‌لا شین و ژماره‌یه‌كی دیكه‌ له‌ فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌كانی بارزانی...


له‌ شه‌وی ٢١ی ئاداری ١٩٤٧ واته‌ له‌ یه‌كه‌م ڕۆژی جه‌ژنی نه‌ورۆزی ١٣٢٦ی هه‌تاوی ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی بارزانی‌ به‌ فه‌رمانده‌یی سلێمان بەگ دەرگەڵەیى و زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیى و عه‌لی ئاغا خێرزۆكی و مه‌لكۆ زێرو و مه‌لا شین و ژماره‌یه‌كی دیكه‌ له‌ فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌كانی بارزانی وه‌كو مه‌لا عه‌لی ژاژۆكی و حه‌سۆی ببانی بڕیار ده‌ده‌ن كه هێرش بكه‌نه‌ سه‌ر بنكه‌ی له‌شكه‌ری ئێران له‌ قاڕنێ. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ له‌ چه‌ند لایه‌كه‌وه‌ به‌ره‌و ئامانجه‌ دیاریكراوه‌كه‌ به‌ڕێده‌كه‌و‌ن و سه‌ره‌تا سوارانی هۆزی شاروێرانی كه‌ له‌ گه‌ڵ سوپای ئێران بوون به‌ بێ شه‌ڕكردن كێوی كونه‌ماران و قاڕنێ به‌رده‌ده‌ن و به‌ره‌و بالاغچی هه‌ڵهاتن، له‌ ئه‌نجامدا كێوی كونه‌ماران كه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێوان ڕێگای خانی و سۆفیان و ده‌بووه‌ هۆی مه‌ترسی به‌ سه‌ر ڕێگای نه‌غه‌ده‌ كه‌ ئه‌و كات‌ ناوه‌ندی فه‌رمانده‌یی سوپای ئێرانی تێدا بوو، كه‌وته‌ ده‌ستی بارزانییه‌كان.

هێزی زرار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی كاتێك ده‌گه‌نه‌ لای چایخانه‌كه‌ی قاڕنێ و ده‌بینن ژماره‌یه‌ك جاش و سه‌رباز و ئه‌فسه‌ری ئێرانی له‌وێ دانیشتونه‌، پێشمه‌رگه‌كان‌ به‌ نارنجۆك هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ر ئه‌و چایخانه‌یه‌ و ژماره‌یه‌ك له‌و سه‌رباز و ئه‌فسه‌رانه‌ ده‌كوژن و ژماره‌یه‌كیش به‌دیل ده‌گرن و له‌ ماوه‌یه‌كی كه‌م ده‌ست ده‌گرنه‌ سه‌ر بنكه‌ سه‌ربازییه‌كه‌ی قاڕنێ و ته‌واوی كه‌لوپه‌له‌كانی بنكه‌ی له‌شكه‌ر و چل ویه‌ك هێستر ده‌كه‌وێته‌ ده‌ستی پێشمه‌رگه‌كان، هه‌روه‌ها ده‌توانن ئازوقه‌ی له‌شكه‌ره‌كه‌ كه‌ له‌ ناو مزگه‌وتی قاڕنێ بوو سواری هێستره‌كان و سێ عاره‌بانه‌ی گامێش بكه‌ن و به‌ره‌و ئالیاوا ڕە‌وانه‌ بكه‌ن. ئاگاداری ئه‌وه‌ش ده‌بن كه‌ ٧سه‌ربازی سوپا خۆیان له‌ ماڵی موختاری قاڕنێ شاردۆ‌ته‌وه‌ بۆیه‌ پێشمه‌رگه‌كان ده‌ڕۆن و ئه‌و سه‌ربازانه‌ش به‌دیل ده‌گرن. ئه‌و ده‌ستكه‌وتانه‌ی هێزی ز‌رار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌ییش به‌شێك بوو له‌و زه‌بره‌ كوشنده‌یه‌ی كه‌ سلێمان به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی له‌سه‌ر شه‌قامی گشتی نێوان ئه‌غه‌ده‌ و خانه‌‌ له‌ هێزی سوپای ئێران ده‌وه‌شێنێت و به‌و هۆیه‌وه‌ په‌نجا سه‌رباز ده‌كوژرێت و چلی تریش به‌ دیل ده‌گیرێن و ڕە‌وانه‌ی شنۆ ده‌كرێن.   

له‌ ئه‌نجامی ئه‌و شه‌ڕە‌ و دوای یه‌ك ڕۆژ له‌و ڕووداوه‌ بۆ جارێكی دیكه‌ سوپای ئێران به‌ ڕە‌وانه‌كردنی هێزی پاڵپشتی بۆ ناوچه‌كه‌ كه‌ بریتی بوو له‌ هه‌نگی ٢٢كرماشان به‌ فه‌رمانده‌یی سه‌رهه‌نگ غه‌فاری و به‌ پاڵپشتی دوو تانك و یه‌ك تۆپی ٧٥میلی مه‌تر دێنه‌ ناو شاری نه‌غه‌ده‌ و دژه‌ هێرشێك بۆ دووباره‌ گرتنه‌وه‌ی كێوی كونه‌ماران و ئازاد كردنی ڕێگای گشتی و گه‌یاندنی پێداویستی بۆ سه‌ربازگه‌ی سۆفیان به‌ڕێده‌كه‌ون، له‌ شه‌ڕێكی دژوار كه‌ له‌ نێوان بارزانییه‌كان و سوپای ئێران ڕوویدا بۆ جارێكی دیكه‌ ئێرانییه‌كان ده‌توانن كۆنترۆلی كێوی كونه‌ماران بكه‌ن. ئه‌و سه‌ركه‌وتنه‌ بۆ ئێرانییه‌كان ئه‌وه‌نده‌ گرنگ بووه‌ كه‌ فه‌رمانده‌ی ئۆپه‌ڕاسیۆنی گرتنه‌وه‌ی كونه‌ماران كه‌ ناوی سه‌رهه‌نگ بیگله‌ری بووه‌ پله‌یه‌ك به‌رز ده‌بێته‌وه‌ و ده‌كرێته‌ سه‌رتیپ. هه‌رچه‌نده‌ كه‌ سوپای ئێران له‌ دوای ئه‌نجامدانی ئۆپەراسیۆنێكی به‌رفراوان ده‌توانێت كونه‌ماران بگرێته‌وه،‌ به‌ڵام كاریگه‌ری ئه‌و هێرشه‌ كه‌ له‌ لایه‌ن بارزانییه‌كان كرابووه‌‌ سه‌ر كونه‌ماران و قاڕنێ به‌ شێوه‌یه‌ك ده‌بێت كه‌ هه‌تا ماوه‌یه‌ك هه‌موو جموجووڵه‌ سه‌ربازییه‌كانی ئێران ڕاده‌گیردرێت و له‌ ڕووی خۆراك و وره‌ی پێشمه‌رگه‌كانیش به‌رز ده‌بێت.


سه‌رچاوه‌كان:

١- حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،تهران، انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.

٢- زرار سلێمان به‌گ ده‌رگه‌ڵه‌یی، بیره‌وه‌رییه‌كانم له‌ ساڵانی(١٩٤٣-١٩٧٧)، سلێمانی،چاپخانه‌ی ڕە‌هه‌ند،٢٠٠٢.

٣- عه‌باس غه‌زالی میرخان، له‌ مه‌هاباده‌وه‌ تا  گاده‌ر،هه‌ولێر،چاپخانه‌ی مناره‌،چاپی دووه‌م،٢٠٠٧.

٤- سپهبد محمد كاظمی، سرهنگ ٢ستاد منوچهر البرز، تاریخ پنجاه ساله‌ نیروی زمینی شاهنشاهی ایران، تهران،٢٥٣٥.

٥- مسعود بارزانی، بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی یه‌كم ١٩٣١-١٩٥٨ ، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ ،٢٠١٢.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینە لە تەمووزى ١٩٦٣

ئه‌و شەڕە لە سەر ڕێگاى نێوان مەیدان و دەربەندیخان لە کاتێکدا ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە ویستى ڕێگا لە کاروانێکى سەربازى سوپاى عێراق بگرێت کە بە ڕێگاى جەلەولا- دەربەندیخان بەرەو بەغدا تێدەپەڕی، لە شەڕەکەدا سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو زیانێکى گیانى زۆریان پێکەوت، کاروانە سەربازیەکەش ڕۆژی یەکەم نەیتوانى تێپەڕێ بەڵکو بۆ ڕۆژى دوایی دەرباز بوو.

زانیاری زیاتر

شەڕی مەندیل

شەڕى مەندیل، هێرشێکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ سەر بارەگاى فەوجى تایبەتى ٦ لە مەندیلى دوورى ٥ کم لە شارى چەمچەمال بوو کە لە شەوى ١٠ لەسەر١١ى کانوونى دووەمى ١٩٨٨، دواى شەڕێکى گەرم توانیان دەست بەسەر بارەگاى فەوجدا بگرن و ژمارەیەک چەکدار بکوژن و ژمارەیەکیش بەدیل بگرن هەروەها بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەل و تفاقى سەربازى دەستکەوتى هێزى پێشمەرگە بوون.

زانیاری زیاتر

شەڕی بەرۆشکێ

شەڕى بەڕۆشکێ چالاکییەکى دیکەى هێزى پێشمەرگە بوو دژ بە دامودەزگا ئەمنیەکانى ڕژێمى بەعس، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک بە فەرماندەى محەمەد مراد، لە یەکێک لە شەوەکانى بەهارى ١٩٨٣ لە ناو شارى دهۆک بۆسەیەکیان دانایەوە،

زانیاری زیاتر

شەڕی باگێڕا ١٩٨٣

ئەو شەڕە چالاکییەکى دیکەى هێزێکى پێشمەرگەى کوردستان لە سنوورى لێژنەى ناوچەى دهۆکى پارتى دیموکراتى کوردستانە. لەو شەڕەدا ٢٥ پێشمەرگە لە شەوى ١٩ لەسەر٢٠ی نیسانی ١٩٨٣ لەسەر ڕێگاى باگێڕا–سوارەتوکا بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق دانایەوە،...

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر