دواى ئەوەى کەوا گفتوگۆى سەرانى شۆڕش و حکومەت ڕووى لە تێچکوون کرد، سیماى دەستپێکردنەوەى شەڕ لە ئاکار و ڕەفتارەکانى حکومەتى بەعسیەکان بە سەرۆکایەتى عەبدولسەلام عارفدا بەدیار کەوت، بارەگاى لێژنەى ناوچەى پارتی دیموکراتی کوردستان لە ناو شارى هەولێر دەرچوو، بنکەیەکیان لە چیاى قەرەچوغى دەڤەرى مەخمور- کەندیناوە دامەزراند، بە سەدان کەس پەیوەندیان پێوەکردن، حکومەتى عێراقیش هەر لە ناوەڕاستى مانگى نیسانى ١٩٦٣ ئامادەکارى هێرشى سەر کوردستانى دەکرد کە هێزە سەربازیەکانى بە پشتیوانى چەکدارە بەکرێگیراوەکانى (جاش) عەربى بەدو لە مانگى حوزەیراندا دەستیان کرد بە هێرش و پەلامار و گرتن و ڕاوەدوونانى کورد.
هێزى پێشمەرگە کە لە چیاى قەرەچوغ جێگیر ببوون لەلایەک هەڕەشەى سوپاى عێراقیان لەسەر بوو، لەلایەکى دیکەش خەڵکى مەخمور بەردەوام هەواڵیان پێ دەدان کە هەمیشە هەڕەشەى گرتن و کوشتنى حەرەس قەومى حکومەتیان لەسەرە و دەستیان داوەتە تاڵان و زەوتکردنى موڵک و ماڵى خەڵکى زۆربەى دێهاتەکان، هەروەها گرتن و ئازاردان و فڕێدانە زیندان لەسەر دەستى حەرەس قەومیەکان تەشەنەى سەندبوو، تەنانەت کار گەیشتبووە ئەوەى کەوا دووچارى گێچەڵى دەستدرێژى ئافرەتانیشیان بۆتەوە لەلایەن هێزى ناوبراو، هێزى پێشمەرگەش بۆ ئەوەى بەهانایانەوە بچن و ئەم ستەم و دەستدرێژیە قبوول نەکەن و لەسەریان بڕەوێننەوە مەفرەزەیەکی پارتیزانیان پێکهێنا، لە نێوان گوێڕ و مەخمور بۆسەیەکیان بۆ حەرەس قەومیەکانى مەخمور دانایەوە و ٤ چەکداریان لێ کوشتن و دەستیان بەسەر چەکەکانیاندا گرت.
دواى ئەو شەڕە حەرەس قەومیەکان بە فەرماندەیى شێخ عەنەش و محەمەد شەحادە لەگەڵ هێزێکى زۆرى پۆلیس و سەرباز کە ژمارەیان نزیکەى ٨٠٠ کەس دەبوو بە پاڵپشتى تانک و تۆپخانە و چەندەها ئۆتۆمبێلى سەربازى لە بەرەبەیانى ٦ى حوزەیرانى ١٩٦٣ لە چەند قۆلێکەوە هێرشیان کردە سەر قەرەچوغ و گوندى تەلخێم، هێزێک لە باکوورەوە لە ڕێگاى هەولێر- دیبەگەوە بەرەو مەخمور بۆ بازاڕگە، هێزێکى تر لە باشوورى سنوورەکە لە کەرکووکەوە و لە ڕێگاى دبس – دیبەگە بەرەو گوندى سلێمان بەخش، هێزێکى دیکە لە ڕۆژئاواوە کە سریەیەک تانکیان لەگەڵ بوو چوونە گوندى سەرگەڕان نزیک چیاى قەرەچوغ بۆ ئەوەى هیچ هێزیک نەتوانێ بچێتە چیاکە و بەرگری بکەن.
لە کاتژمێر ٧:٣٠ خولەکى بەیانى ٦ى حوزەیران لە گوندى تەلخێم لە بنارى چیاى قەرەچووغ لەسەر هەردوو گردى تەلخێم و کێلەسپى پێشمەرگە و خەڵکى گوندەکە بەرەنگارى هێزەکانى حکومەت بوونەوە، شەڕێکى گەرم لە نێوان هێزى هێرشبەر و هێزى بەرگریکار ڕوویدا تا کاتژمێر یەکى دواى نیوەڕۆ بەردەوامى هەبوو، لە ئەنجامدا هێزەکانى حکومەت دووچارى شکست بوونەوە لەگەڵ بەرکەوتنى زیانێکى گەورە کە بریتى بوو لە ١٢کوژراوى سەرباز و حەرەس قەومى و ژمارەیەک بریندار، لەگەڵ دەست بەسەرداگرتنى ئۆتۆمبێلێک و جیهازێکى بێتەل، لە هێزى پێشمەرگەش چوار شەهید و هەروەها لە دانیشتوانى گوندەکەش ٧ کەس شەهید بوون کە پیشەیان جوتیارى بوو.
دواى ئەوەى پێشمەرگە و دانیشتوانى گوندەکە شکستیان بە هێرشەكه هێنا هێزەکانى حکومەت لە پاشەکشەیاندا لە سنوورەکانى دیبەگە و مەخموور لە دەشتایی هەموو ڕیگاکان چەندین هاووڵاتى بێ تاوانیان دەستگیر کرد و لەگەڵ خۆیان ڕاپێچ کردن.
سەرچاوەکان:
١- خورشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانی ساڵانی خەباتی پێشمەرگایەتی، چاپی سێیەم، هەولێر، ٢٠١٥.
٢- خۆشەوى عەلى کانیەلنجى، بیروەریەکانى عەزیز قازى حەمەد سورچى، چاپخانەى دانیشفەر، هەولێر، ٢٠٢٣.
٣- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى رۆشنبیرى، چاپى یەکەم،١٩٩٧.
٤- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چ: یەکەم ٢٠٠٤.
٥- ئارى کەریم، چەند لاپەڕەیەکى زیندوو لە شۆڕشى ئەیلوولدا، چاپخانەى خەبات، دهۆک ١٩٩٩.
