شەڕی گوندى بانە سوور ١٩٨٤

چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستانە لە نزیک گوندى بانەسوورى دەوروبەرى دهۆک لە دەڤەرى بادینان، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە ڕێکخراوى ڕێنجبەران بۆسەیەکیان لەسەر جاددەى سەرەکى مانگێشکێ دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى چەکدارانى بەکرێگیراو(جاش) کەوتە بۆسەکەوە و بە ماوەیەکى کەم دەستى بەسەردا گیرا و تەواوى سەرنشینانى کوژران و دەست بەسەر تەواوى چەکەکانیاندا گرت.


      چالاکییەکانى پێشمەرگە لە ساڵى ١٩٨٤ بە جۆرێک تەشەنەى سەندبوو کە لەماوەى دوو مانگدا سەد و سی چالاکى تێپەڕاندبوو دژ بە بنکە و دامەزراوەکانى بەعس. پێشمەرگە توانی زیانى زۆر بە بەعس بگەیەنێ لە کوژراو و بریندار و تێکشکاندنى ئۆتۆمبێلى سەربازى (بارزانى، ٢٠٢١، ٩٤).

  هاوینى ساڵى ١٩٨٤ هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە ڕێکخراوى ڕێنجبەران لە ناوچەکانى دەوروبەرى دهۆک نزیک گوندى بانەسوور لە جەولەدا بوون، هەر لەو دەرچوونەدا بڕیاریان دا گورزێکى گەورە بسرەوێننە هێزە سەربازى و چەکدارى و ئەمنییەکانى ڕژێمى بەعس، هەر لە جەولەکەدا شوێنى چالاکییەکەیان دەستنیشان کرد کە دانانەوەى بۆسە بوو لە سەر جادەى گشتى مانگێشکێ بۆ کاروانى ئۆتۆمبێلى هێزەکانى حکومەت.

       دواى دەستنیشانکردنى شوێنى چالاکی، لێژنەى ناوچەى دهۆکیان ئاگادارکردەوە کە پلانى هێرشێکى لە ناکاویان داڕشتووە بۆ سەر هێزەکانى ڕژێمى بەعس، هێزەکەى شۆڕش ١٥ پێشمەرگە بوون، کاتژمێر ٣ى شەو خۆیان گەیاندە شوێنى دەستنیشان کراو  لە سەر جادەى سەرەکى مانگێشکێ، هێزەکەى پێشمەرگە لەبەر جادە لە ناو درەخت و جەنگەڵی شوێنەکە خۆیان حەشار دا و چاوەڕوانى هاتنى ئۆتۆمبێلى سەربازى بوون، یەکێک لە پێشمەرگەکانیان وەک پاسەوانى ڕێگا لە شوێنێکى بەرز جێگیر کرد، تاکو زوو هەر ئۆتومبێلێکى سەربازى  یان چەکدارى بە ڕێگادا بڕوات بە ئاسانى بیبینێ و هاوەڵە پێشمەرگەکانى لێ ئاگاداربکاتەوە (مراد، ٢٠٠٧، ١٤٧).

     هێزەكه‌ی پێشمه‌رگه لەو شوێنەدا مانەوە تا ڕۆژى دوایی کاتژمێر ١٠:٣٠ خولەکى پێش نیوەڕۆ، لە چاوەڕوانى هاتنى ئۆتۆمبێلى هێزەکانى حکومەت، ‌تاکو گورزی خۆیانى لێ بوەشێنن و قارەمانییەک تۆمار بکەن، لەناکاو لە لایەن پاسەوانى ڕێگاکە ئاگادارکرانەوە کە ئۆتۆمبێلێکى سەربازیى جۆرى ئیڤا لە لاى مانگێشکەوە بەرەو بۆسەکە دێ، پێشمەرگەکان خۆیان ئامادە کرد و هەر کە ئۆتۆمبێلەکە گەیشتە لایان و کەوتە بۆسەیان، لە یەککاتدا دایانە بەر دەستڕێژى گولە، لە ماوەى ١٠ خولەکدا ئۆتۆمبێلەکەیان تێکشکاند کە ژمارەیەکى زۆرى جاشى تێدا بوون و هەموویان کوژران، لە کاتى شەڕەکەدا ئەو هێزە پشتیوانیەى پێشمەرگە کە لە شوێنێکدا جێگیر کرابوو بۆ پارێزگارى هێزى پێشمەرگە لە شوێنى دانانەوەى بۆسە، ڕۆڵێکى گەورەى بینى لە ڕووبەڕووبوونەوەى ڕەبایەکانى دەوروبەر، بە چەکى دۆشکە و ڕەشاش و بیکەیسى و هاوەنى (٨٢ ملم) تاکو چالاکییەکە بە سەرکەوتوویى تەواو بوو و پێشمەرگەکان بە سەلامەتى دەرچوون (مراد، ٢٠٠٧، ١٤٨).

      دواى کۆتاییهاتنى شەڕەکە، پێشمەرگەکان کشانەوە و شوێنەکەیان بەجێهێشت، هێزێکى گەورەى سەربازیى حکومەت لە مانگێشکەوە و هێزێکى دیکەش ویستیان بێنە شوێنى ڕووداوەکە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزەکەى پێشمەرگە، بەڵام هێزەکەى پێشمەرگە لە هەموو لایەکەوە ڕووبەڕوویان بوونەوە و تەقەیان لێ کردن، نەیانهێشت بێنە پێشەوە دواى ئەوەى زیانیان لێ کەوت، بەرەو دواوە گەڕانەوە، بەڵام گوند و ئاواییەکانى ناوچەکەیان تۆپباران کرد، وێڕاى ئەوەى تۆپیارانەکە چڕ و پڕ بوو، بەڵام بێ زیان بوو (مراد، ٢٠٠٧، ١٤٨).

      دەستکەوتى پێشمەرگە لەم چالاکییەدا بریتى بوو لە دەستبەسەرداگرتنى هەشت چەکى جۆرى کلاشینکۆف و تفەنگێکى بڕنۆ و یەک (ئاڕ. پی. جی) لەگەڵ بڕێکى زۆرى فیشەک و کەلوپەلی سەربازى، شایانى باسە هێزەکەى پێشمەرگە لەو چالاکییەدا بێ زیان بوون، تەنیا یەک پێشمەرگە بریندار بوو(مراد، ٢٠٠٧، ١٤٨).  


سەرچاوەکان:

١- مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، ١٩٧٥- ١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، (چاپخانه‌ی ڕوكسانا- ٢٠٢١).

 ٢- محەمەد مراد، خەباتا چیا، بیرهاتن و سەرهاتیێن شۆڕەشا گولانێ دناڤبەرا ساڵین (١٧٦-١٩٨٩) دا، (چاپخانا کوردستانێ- زاخۆ- ٢٠٠٧).        

         


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى گرێ ئیسفکا ١٩٨١

چالاکییەکى پارتیزانى بوو کە هێزێکى پێشمەرگە لە شەوێکى تشرینى دووەمى ١٩٨١ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گرێ ئیسفکا لە دەڤەرى بەروارى باڵا، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەربازى ڕەبایەکەیان کوشت و دەستیان بەسەر چەک و تەقەمەنى و کەلوپەلى سەربازیدا گرت، پاشان شوێنەکەیان بەجێهێشت و گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕی دەڤەری سندیا ١٩٨٧

ئەم شەڕە لە ئەنجامى هێرشێکى بەربڵاوى سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و جاشەکان بۆ سەر دەڤەرا سندیا ڕوویدا، هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ پاراستنى ناوچەکە لە ڕوخان و وێرانکارى گوندەکان، لە ٥ى نیسانى ١٩٨٧ ڕووبەڕووى هێزەکانى حکومەت بووەوە، ئەنجامى شەڕەکە بە سەرکەوتنى هێزى پێشمەرگە و شکستى هێزە عێراقیەکان کۆتایی هات.

زانیاری زیاتر