شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.


 لە سەردەمى شۆڕشى گوڵاندا، هێزى پێشمەرگە لە چوارچێوەى ڕێکخستنى حزبى وەکو لق و ناوچە و ڕێکخراو ڕێکخرابوون (گەردى، ٢٠٢١، ٢٦٩). لە تشرینى دووەمى ساڵى ١٩٨٦ هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان جەولەیەکیان بۆ دەڤەرى گولیا ئەنجام دا بۆ هەندێک کارى ڕێکخستن و پتەوکردنى ڕیزەکانى ئەندام و لایەنگرانى شۆڕش. لەو جەولەیەدا سەردانى گوندەکانى بارهۆڵێ و بلێجانێ و کۆرکایان کرد، هەرکە گەیشتنە ناوچەکە، کۆبوونەوەیەکیان گرێدا، لەو کۆبوونەوەیەدا بڕیار درا، هەر لەو جەولەیەدا چالاکییەکى پارتیزانى بەڕێوەبچێ و پێشمەرگە هێرش بکاتە سەر هێزەکانى سوپاى ڕژێمى بەعس، لە لایەکى دیکەشەوە دەنگ و ڕەنگى شۆڕش لە ناوچەکە و ناو دامودەزگاکانى حکومەت زیاتر بڵاوببێتەوە، لە کۆبوونەوەکەدا بڕیاردرا، کەسێکى شارەزا ڕابسپێردرێ بۆ دیاریکردنى شوێنێکی گونجاو کە چالاکییەکەى لێ ئەنجام بدەن، بۆ ئەم مەبەستە سەعدۆ کۆرکى و چەند پێشمەرگەیەک ڕاسپێردران تا ئەم چالاکییە گرنگە ڕاپەڕێنن (مراد، ٢٠٠٧، ١٦٧).

 کۆبوونەوەکە کۆتایی هات، دەستەى ئەو پێشمەرگانەى بۆ دیاریکردنى شوێنى چالاکى ڕاسپێردرابوون، کارەکەى خۆیان جێبەجێ کرد، بەو تاریکە شەوە بەرەو گوندى گرێ بیێ بەڕێکەوتن و خۆیان گەیاندە سەر ڕێگاى گشتى چیاى بەڕانشێ، پیێان وابوو شوێنێکى زۆر گونجاوە، بەو پێیەى سەر جادەى گشتییە، بەردەوام ئۆتۆمبێلى سەربازى سوپاى عێراقی پێدا دەڕوات، بۆسەیەک دابنێنەوە دەتوانن گورزیان لێ بوەشێنن و زیانیان پێ بگەیەنن، دواى ئەوەى شوێنەکەیان دیاریکرد، گەڕانەوە لاى هێزەکەى خۆیان و تەواوى زانیاریان پێ ڕاگەیاندن، دواى تاوتوێکردنى شوێنى دیاریکراو، لەلایەن بەرپرسانى پێشمەرگەوە کۆدەنگى لەسەر وەرگیرا، چونکە سەعدۆ کۆرکى شارەزا بوو و پێیان وابوو چالاکییەکى سەرکەوتوو و بەرهەمدار دەبێ، ئینجا لەبارەى چۆنیەتى دانانى نەخشە و دانانەوەى بۆسە و بەڕێوەچوونى هێرشەکە کۆبوونەوە (مراد، ٢٠٠٧، ١٦٧).

 هێزى شۆڕش لە ٧٥ پێشمەرگە پێکهاتبوون، نەخشەى شەڕەکەیان بە جۆرێک داڕشت کە پێویست بوو لە چەند قۆڵێکەوە هێزى بەرگریکار و ڕووبەڕووبوونەوە جێگیر بکەن، بۆ بەرپەرچدانەوەى ئەو هێزانەى حکومەت ئەگەر نیازى هێرشیان هەبێ بۆ شوێنى ڕووداو، هەروەها ئەو هێزەى پێشمەرگە کە بۆسە دادەنێنەوە دووچارى هیچ گرفت و ڕووبەڕووبوونەوە نەبن. بۆ جێبەجێکردنى ئەو پلانە، هێزێک دیاریکرا کە لە سەرەوەى جادەى گشتى چاودێرى ڕەبایەى سەرى بەرانشێ و ڕەبایەکى دیکە بە ناوى سیارکا سپی بکەن، تاکو لە هەر ئەگەرێکى جووڵەى ئەو دوو ڕەبایە ئەو هێزە بەرپەرچیان بداتەوە و نەهێڵن شوێنى بۆسەکە هەراسان بکەن، قۆڵێکى تر بریتى بوو لە هێزێک کە پێش شوێنی دانانەوەى بۆسەکە، ئەگەر ئۆتۆمبێلێکى هێزەکانى حکومەت هات، سەرەتا ئەوان تەقەى لێ بکەن و کە گەیشتنە شوێنى بۆسە شپرزەى بکەن، قۆڵێکى دیکە بریتى بوو لە دامەزراندنى دەستەیەکى پێشمەرگە لە بەرامبەر ڕەبایەى بنی بەڕانشێ، بۆ ئەوەى کاتێک شەڕ دەستى پێکرد، نەهێڵن سەربازان لە ڕەبایە بێنە دەر و تەقە بەڕووى شوێنى بۆسەکەوە بکەن، قۆڵی سێیەم هێزێکى دیکەى پێشمەرگە تەرخانکرا بەرامبەر بارەگاى سریەى سەرابزى ناوچەکە کە کەوتبووە ڕۆژهەڵاتى گوندى گرێ بیێ، تاکو ئەوانیش نەتوانن لە ڕەبایە دەرکەون، نەبادا گوشار بخەنە سەر شوێنى دانانەوەى بۆسە، بەو شێوەیە نەخشەى شەڕەکە بەڕێوەچوو (مراد، ٢٠٠٧، ١٦٨).

 هێزى پێشمەرگە لە ئێوارەى ١٤ى تشرینى دووەمى ١٩٧٦ بەرەو گوندى کانیاتا بەڕێکەوتن، خەڵکى گوند بە گەرمى پێشوازیان لێ کردن، پێشمەرگەکان بۆ خواردنى نانى ئێوارە بەسەر ماڵاندا دابەش بوون و ئەوکاتیش هەر بەمشێوەیە بوو، چونکە نانى پێشمەرگە لەسەر خەڵکى گوندنشین بوو و خەڵکى لادێکانى کوردستان بە هەموو شێوەیەک هاوکارى پێشمەرگە بوون.

پێشمەرگەکان تا کاتژمێر ٢:١٥ خولەکى شەو لە گوندەکە مانەوە، ئینجا چوونە گوندى شیڤێ و لەسەر (کانیا ئاڤا تیکا) کۆبوونەوە، پاشان هەر دەستە و تاقمە بەرەو خاڵی دیاریکراوى خۆى بەڕێکەوت، وەک چۆن لە نەخشەکەدا لەسەرى ڕێککەوتبوون، هەر دەستە و تاقم کە گەیشتنە شوێنى خۆیان، دەستیانکرد بە ئامادەکارى و قایمکردنى شوێنەکەیان، لە چاوەڕوانی هاتنى ئۆتۆمبێلى سەربازیدا مانەوە، تا ئاسۆ ڕووناک بوو، ڕۆژ هەڵات، هەر پێشمەرگەیەک لە شوێنى دیاریکراوى خۆی، خۆى قایمکردبوو. کاتژمێر٨:٣٠ خولەکى بەیانى ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ ئۆتۆمبێلێکى سەربازى جۆرى جێب قیادە لە لیواى باتیفەوە هات و گەیشتە ناو بۆسەى پێشمەرگەوە، لە ناکاو لە هەر چوار قۆڵەوە شەڕ دەستیپێکرد، لە ماوەیەکى کەمدا ئۆتۆمبێلەکە تێکشکا و دەستى بەسەردا گیرا، ئەفسەرێک و دوو سەربازى تێدابوون هەرسێکیان کوژران و ئۆتۆمبێلەکەش گڕی گرت (مراد، ٢٠٠٧، ١٦٨)، لە زۆربەى چالاکییەکانى پێشمەرگەدا کە بە بۆسە بەڕێودەچوون، زیانى گیانى و ماددى زۆر بەر هێزەکانى حکومەت دەکەوت لە کوژرانى سەربازان و سوتانى ئۆتۆمبێلەکانیان (بارزانى، ٢٠٢١، ٩٦).

 دەستکەوتەکانى پێشمەرگە لەو شەڕەدا بریتى بوون لە دەستبەسەرداگرتنى  سێ چەکى جۆرى کلاشینکۆف و بڕێک کەلوپەلى سەربازى، بۆ ماوەى دوو کاتژمێر و نیو شەڕ درێژەى کێشا و جادەى سەرەکى داخرا و هاتوچۆى تێدا وەستا، هێزى پێشمەرگە لەو چالاکییەدا بێ زیان بوو، چالاکییەکەیان بە سەرکەوتوویى کۆتایی هات، ئینجا شوێنەکەیان جێهێشت و کشانەوە بۆ گوندى کانیاتا (مراد، ٢٠٠٧، ١٦٨).  


سەرچاوەکان:

١- بارزانی، مه‌سعود، بارزانی و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١.  

٢- مراد، محەمەد، خەباتا چیا، بیرهاتن و سەرهاتیێن شۆڕەشا گولانێ دناڤبەرا ساڵین (١٧٦-١٩٨٩) دا، چاپخانا کوردستانێ – زاخۆ، ٢٠٠٧.

٢- گەردی، غازى عادل، پێشمەرگەیەک لە خزمەت ڕێبازى بارزانیدا حەجى بێڕۆخى بەرگى دووەم، چاپى دووەم، تورکیا- ٢٠٢١.      


بابەتی پەیوەندیدار

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى شکێرا ١٩٨٦

لێدانى ڕەبایەى شکێرا چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ١٩ى کانوونى دووەمى ١٩٨٦ هێزێکى پێشمەرگەى ڕێکخراوەکانى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى شکێرا لە ناوچەى گولی دەڤەرى بادینان، توانیان دەست بەسەر ڕەبایەدا بگرن و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددى بە چەکدارانى بەکرێگیراو بگەیەنن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ ١٩٨٣

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ یەکێک لە چالاکییەکانى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزى سەربازى ڕژێمى بەعس بوو، کە هێرشیان کردە سەر بنکەیەکى سەربازى عێراقى لە ناوچەى شێخانى دەڤەرى بادینا لە حوزەیرانى ١٩٨٣، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەست بەسەر بنکە سەربازیەکە و چەک و تەقەمەنیدا بگرن و دوو سەربازیش بەدیل بگرن، پاشان کە چالاکییەکەیان بەسەرکەوتووى ئەنجامدا شوێنەکەیان بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

بۆسەى گوندى بەربانکێ ١٩٨٨

بۆسەى گوندى بەربانکێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعس، لە ١٢ی شوباتی ١٩٨٨ لە نزیک گوندى بەربانکێ ڕێگای نێوان بامەڕنێ و سکرینێ بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى حکومەت دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى هێزە ئەمنییەکان کەوتە بۆسەکەوە و تەواوى سەرنشینانى کوژران و بەدیل گیران، دواى تەواوبوونى چالاکییەکە، هێزەکەى پێشمەرگە شوێنەکەیان جێهێشت و گەڕانەوە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر