شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.


ڕژێمى بەعس بە مەبەستى بەگژدا چوونەوەى شۆڕشى کورد هەموو ڕێگایەکى تاقیکردەوە، یەکێک لەو ڕێگایانەى کە گرتیەبەر، چەکدارکردنى گەنج و لاوى کوردستان بوو، لە چوارچێوەى چەندین مەفرەزەى تایبەت و فەوجی خەفیفەدا ڕێکیخستن (بارزانى، ٢٠٢١، ٩)، ئەمەش چەند ئامانجێکى بە دواوە بوو، لەوانە: بەگژیەکداکردنى کورد لە لایەک و هەموو ئەوانەى کە لە سەربازیى ڕایاندەکرد، لە برى ئەوەى پەیوەندى بە ڕیزى شۆڕشەوە بکەن، دەچوونە ڕیزی چەکدارانى بەکرێگیراو، لە تەواوى هێرش و پەلامارەکانى سوپاى عێراق بۆ سەر هێزى پێشمەرگە شان بە شانى سوپاى عێراق بەشدار دەبوون، تا وای لێهات بوون بە بەشێکى گەورە لە هێزى چەکدارى دەوڵەت، زۆرێک لە بنکە سەربازییەکان و ڕەبایەکان ڕادەستى ئەو چەکدارانە کران، وێڕاى ئەوەش بەشدارى کارایان هەبوو لە هێرش و پەلامارەکانى سەر ناوچەکانى ژێر هەژموونى شۆڕش (علی، ٢٠١٦، ٧١).

لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧ هێزێکى زۆرى چەکدارانى بەکرێگیراو بە پاڵپشتى تانک و زریپۆش و بلدۆزەر هێرشیان کردە سەر گوندى شیڤێ لە دەڤەرى گولیا، بە مەبەستى ڕوخاندن و کاولکردنى گوندى ناوبراو و گوندى کورکا، بەر لە دەستپێکردنى هێرش هێزەکانى حکومەت دەستیانکرد بە تۆپبارانى چڕ لە ناوچەکە. 

 هێزى پێشمەرگە لە ناوچەکەدا سەنگەریان گرتبوون بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هێزەکانى حکومەت، بینیان کە قافڵەى ئۆتۆمبێلى سەربازى و بلدۆزەر بەرەو گوندى شیڤێ هەنگاو دەنێن، هێزێکى پێشمەرگە کە بۆ پارێزگارى گوندەکان و بەرەنگاربوونەوەى هێرشى هێزەکانى حکومەت بوونیان هەبوو لە ناوچەکە، هەرکە هێزەکەى حکومەتیان بنیى دەستیان بە تەقە کرد تاکو دانیشتوانى گوند لە هێرشى حکومەت ئاگادار ببنەوە، بەو پێیە لەوە دەچوو دانیشتوانى گوند لەو هێرشەى حکومەت بێ ئاگا بن، بەیانى زوو هێزى پێشمەرگە لەگەڵ ژمارەیەک بەرگری میللى یەکیان گرت و لە گوندەکانى کۆرکێ و کانیاتا کۆبوونەوە، لەو کۆبوونەوەیەدا نەخشەى ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى هێرشبەریان دانا، دابەشى سەر چەند دەستەیەک بوون و پاشان چوون بۆ گوندى شیڤێ، تاکو بەر بە هێرشەکە بگرن، کاتێک کە لە هێزەکانى حکومەت نزیک بوونەوە، پێشمەرگەکان دابەشى سەر چەند خاڵێک بوون، تاکو لە چەند قۆڵێکەوە بەرپەرچیان بدەنەوە و بەرەى شەڕ فراوان بکەن (مراد، ٢٠٠٧، ١٧٠). 

 لە کاتژمێر ٨ى بەیانى هێزەکانى حکومەت بەرەو گوندى شیڤێ دەستیان بە هێرش کرد، هێزى پێشمەرگە بەرەنگاریان بوونەوە و شەڕ بە گەرمى دەستی پێکرد، دواى ئەوەى چەند گولەیەکى ئاڕپیجى و دەستڕێژى تەقەى پێشمەرگە بە پێشڕەوییەکانى هێزە چەکدارەکانى بەکرێگیراودا تەقینەوە، پێشڕەوییەکەیان وەستاند و نەیانتوانى بێنە پێشەوە، هەرچەندە بۆ ماوەى دوو کاتژمێر شەڕ بەردەوام بوو بەڵام هێزەکانى حکومەت نەیانتوانى خۆڕاگربن، بەڵکو لە ئان و ساتێکدا مەیدانى شەڕیان چۆل کرد و ڕایانکرد (مراد، ٢٠٠٧، ١٧٠).

 هێزى پێشمەرگە لە شەڕەکەدا سەرکەوتن، وێڕاى ئەوەى شکستیان بە هێرشى چەکدارانى حکومەت هێنا، زیانى گیانیشیان پێگەیاندن کە لاشەى ٤ کوژراویان لە مەیدانى شەڕدا بەجێما، دەستیان بەسەر بڕێک لە چەک و تەقەمەنیشدا گرت وەک: قەناسێکى ڕووسی لەگەڵ ٤ کلاشینکۆف و ٤  سندوقى فیشەک و یەک هاوەن و١٠ گولەى هاوەن و تێکشکاندنى بلدۆزەرێک کە بۆ ڕوخاندنى خان و ماڵى هاوڵاتیانیان هێنابوون (مراد، ٢٠٠٧، ١٧١).

  


سەرچاوەکان:

١- بارزانی، مەسعود، بارزانى و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی 

دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١.  

٢- مردا، محەمەد، خەباتا چیا، بیرهاتن و سەرهاتیێن شۆڕەشا گولانێ دناڤبەرا ساڵین (١٧٦-١٩٨٩) دا، چاپخانا کوردستانێ – زاخۆ، ٢٠٠٧.

٣- عەلى، نورى حەمە، مێژووى تێکۆشانى پێشمەرگەیەک لە نێوان ژیان و مەرگدا، چاپى دووەم، چاپخانەى شەها، هەولێر _ ٢٠١٦.                                 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى گرێ ئیسفکا ١٩٨١

چالاکییەکى پارتیزانى بوو کە هێزێکى پێشمەرگە لە شەوێکى تشرینى دووەمى ١٩٨١ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گرێ ئیسفکا لە دەڤەرى بەروارى باڵا، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەربازى ڕەبایەکەیان کوشت و دەستیان بەسەر چەک و تەقەمەنى و کەلوپەلى سەربازیدا گرت، پاشان شوێنەکەیان بەجێهێشت و گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕی دەڤەری سندیا ١٩٨٧

ئەم شەڕە لە ئەنجامى هێرشێکى بەربڵاوى سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و جاشەکان بۆ سەر دەڤەرا سندیا ڕوویدا، هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ پاراستنى ناوچەکە لە ڕوخان و وێرانکارى گوندەکان، لە ٥ى نیسانى ١٩٨٧ ڕووبەڕووى هێزەکانى حکومەت بووەوە، ئەنجامى شەڕەکە بە سەرکەوتنى هێزى پێشمەرگە و شکستى هێزە عێراقیەکان کۆتایی هات.

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندى بانە سوور ١٩٨٤

چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستانە لە نزیک گوندى بانەسوورى دەوروبەرى دهۆک لە دەڤەرى بادینان، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە ڕێکخراوى ڕێنجبەران بۆسەیەکیان لەسەر جاددەى سەرەکى مانگێشکێ دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى چەکدارانى بەکرێگیراو(جاش) کەوتە بۆسەکەوە و بە ماوەیەکى کەم دەستى بەسەردا گیرا و تەواوى سەرنشینانى کوژران و دەست بەسەر تەواوى چەکەکانیاندا گرت.

زانیاری زیاتر