شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ڕوویدا کە چەند کاتژمێرێک درێژەى کێشا. لە ئەنجامدا هێزەکەی پێشمەرگە هێزەکانی سوپای عێراقیان تێکشکاند و ناچاریان کردن بە زەرەر و زیانێکی گیانی و ماددیی زۆرەوە بەرەو شوێنەکانی پێشووی خۆیان پاشەکشە بکەن.
دواى نسکۆى شۆڕشى ئەیلوولی ساڵى ١٩٧٥ڕژێمى بەعس هەموو توانا و هەوڵى خۆى خستەگەڕ لە پێناوى ڕێگرى کردن لە دووبارە سەرهەڵدانەوەى شۆڕشى کورد و سنووردارکردنى چالاکیی پێشمەرگە، بۆ ئەو مەبەستە چەندین هێزى چەکداریی بەکرێگیراوى لەو کوردانەى کە هەوادار و ئەڵقە لە گوێی خۆیان بوون وەکو مەفرەزەى تایبەت(مفارز خاصة) دامەزراند، وێڕای ئەوەش دواى هەڵگیرسانى شەڕى نێوان عێراق و ئێران لە ئەیلوولى ١٩٨٠ چەندین فەوجى خەفیفەى کردەوە کە بە هۆیانەوە هەزاران کورد چەکدار کران، لەگەڵ ئەوەشدا سەرتاسەرى کوردستانى بە هێزى زەبەلاحى سەربازى لە فیرقە و لیوا و فەوج، بە پاڵپشتى چەکى قوڕس و تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى تەنی بوو[1].
سەبارەت بە شۆڕشیش دوای به‌ستنی كۆنگرە‌ی نۆیه‌می پارتی دیموكراتی كوردستان له تشرینی دووە‌می ١٩٧٩ له ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان[2]، له ژێر ڕۆشنایی بڕیارە‌كانی كۆنگرە‌دا، ئامادەکاریی کرا بۆ ناردنه‌وە‌ی هێزی پێشمه‌رگه لە شێوەى دەستە و مەفرەزەى تایبەت بۆ کوردستان، بە مەبەستی پەیوەندى کردن بە هەوادارانى شۆڕش و دە‌ستكردن به كاریی ڕێكخستى ناوشارەکان و ئەنجامدانى چالاکیى پێشمەرگانە[3].
ئەوە بوو لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠هێزێک کە نزیکەى (٥٥) پێشمەگە دەبوون بە فەرماندەیی عەلى قادر و ئۆسمان قاسم و سەعدۆ کۆرکى و عومەر عەلى کە دابەشى سەر چوار دەستە بووبوون، لە کاتێکدا کە سەرگەرمى کار و ئەرکى پێشمەرگایەتى بوون لە باتوفاى دەڤەرى بادینان، زانیاریان پێگەیشت کە صدام حسین سەرۆکى ئەوکاتی ڕژێمی عێراق سەردانى ناوچەکە دەکات، دیارە ئەوەش بۆ ئەو هێزەى پێشمەرگە هەلێکى لەبار بوو کە لەو ئان و ساتەدا چالاکییەک ئەنجان بدەن، بۆ ئەو مەبەستە بەیانى زوو لەسەر یەکێک لە ڕێگا سەرەکییەکانى ناوچەکە بۆسەیەکیان دانایەوە، کاتژمێر٣٠ :١١ خولەک (٤) ئۆتۆمبێلى سەربازى لە جۆرى ئیڤا دەرکەوتن و کەوتنە بۆسەى پێشمەرگەوە، لەگەڵ دەستڕێژى یەکەمى تەقەى پێشمەرگەدا هەرچوار ئۆتۆمبێلە سەربازییەکە تێکشکان و کوشتار و بریندارێکى زۆرى سەربازانى ڕژێمی عێراقى لێ کەوتەوە[4].
لەم کاتەدا هێزێکى سەربازیى سەربە لیواى باتوفەی سوپای عێراق لە بەشى رۆژهەڵاتى ناوچەکەوە بە مەبەستی هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکە گەیشتنە شوێنی ڕووبەڕووبووەنەوەکە، هەروەها هێزێکى دیکەى سەربازى سەربە فەوجى دەشتى چیێ و هێزێکى سەربە فەوجى ئاڤگەنیێ و هێزى بەدر کە سەربە فیرقەى زاخۆ بوو بەرەو مەیدانى جەنگەکە هاتن. لە ئاکامدا لە نێوان هێزەکانى حکومەت و هێزەکەى پێشمەرگەدا شەڕێکى سەخت ڕوویدا و هەتا تاریکى شەو درێژەى کێشا، پاشان هێزەکانى حکومەت شکستیان خوارد و بەرەو یەکە سەرابازیەکانیان کشانەوە. دواى شکستى هێزەکانى سوپاى عێراق، هێزەکەی پێشمەرگە شوێنى ڕووداوەکەیان بەجێهێشت و بەرەو گوندى بێغەبارێ و پاشان بەرەو گوندەکانى بلێجانێ و کۆرکا و هشارا و بەرێ بریسک ڕۆیشتن و بە ڕۆژ خۆیان حەشار دەدا و بە شەو بەڕێ دەکەوتن تا گەیشتە بارەگاى لقى١.
لەو شەڕەدا سوپاى ڕژێمی عێراق زیانێکى گیانىی زۆرى بەرکەوت کە بریتى بوو لە کوژران و بریندار بوونى نزیکەى(١٢٠) سەرباز و پلەدار. لەم داستانەدا دوو پێشمەرگە بە ناوەکانى سالح خیلافتەى و حسین مەعروف شەهید بوون کە تەرمەکانیان کەوتنە دەستى هێزە سەربازییەکان ڕژێم، هەروەها دوو پێشمەرگەش بریندار بوون و هاوڵاتییەکی سڤیلی خەڵکی دەڤەرەکەش بە ناوی ئەحمەد یحیی تەیب شەهید بوو().
سەرچاوەکان:
١- محەمەد مراد: خەباتا چیا، بیرهاتن و سەرهاتیێن شۆڕەشا گولانێ دناڤبەرا ساڵین (١٧٦-١٩٨٩) دا، چاپخانا کوردستانێ – زاخۆ، ٢٠٠٧.
٢- مه‌سعود بارزانی: بارزانی و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١.
[1] مه‌سعود بارزانی: بارزانی و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١، ل٩-١٠.
[2] دە‌سته‌ی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموكراتی كوردستان: مێژووی پارتی دیموكراتی كوردستان – كۆنگر‌و كۆنفراس(پڕۆگرام و په‌یره‌وی ناوخۆ)، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، ٢٠٢١، ل٣٦٩.
[3] حاجی میرخان دۆڵه‌مه‌ری: گه‌ڕان به‌دوای دادپه‌روە‌ریدا، به‌رگی دووە‌م، چاپی دووە‌م، كوردستان – ٢٠٢١، ل٢٥٢.
[4] محەمەد مراد: خەباتا چیا، بیرهاتن و سەرهاتیێن شۆڕەشا گولانێ دناڤبەرا ساڵین (١٧٦-١٩٨٩) دا، چاپخانا کوردستانێ – زاخۆ، ٢٠٠٧، ل١١٨.
