شەڕی قاڕنێ

له‌ شه‌وی ٢١ی ئاداری١٩٤٧ واته‌ له‌ یه‌كه‌م ڕۆژی چه‌ژنی نه‌وروزی ١٣٢٦ی هه‌تاوی ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی بارزانی‌ به‌ فه‌رمانده‌یی سلێمان به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی‌ و زرار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی و عه‌لی ئاغا خێرزۆكی و مه‌لكۆ زێرو و مه‌لا شین و ژماره‌یه‌كی دیكه‌ له‌ فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌كانی بارزانی...


له‌ شه‌وی ٢١ی ئاداری ١٩٤٧ واته‌ له‌ یه‌كه‌م ڕۆژی جه‌ژنی نه‌ورۆزی ١٣٢٦ی هه‌تاوی ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی بارزانی‌ به‌ فه‌رمانده‌یی سلێمان بەگ دەرگەڵەیى و زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیى و عه‌لی ئاغا خێرزۆكی و مه‌لكۆ زێرو و مه‌لا شین و ژماره‌یه‌كی دیكه‌ له‌ فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌كانی بارزانی وه‌كو مه‌لا عه‌لی ژاژۆكی و حه‌سۆی ببانی بڕیار ده‌ده‌ن كه هێرش بكه‌نه‌ سه‌ر بنكه‌ی له‌شكه‌ری ئێران له‌ قاڕنێ. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ له‌ چه‌ند لایه‌كه‌وه‌ به‌ره‌و ئامانجه‌ دیاریكراوه‌كه‌ به‌ڕێده‌كه‌و‌ن و سه‌ره‌تا سوارانی هۆزی شاروێرانی كه‌ له‌ گه‌ڵ سوپای ئێران بوون به‌ بێ شه‌ڕكردن كێوی كونه‌ماران و قاڕنێ به‌رده‌ده‌ن و به‌ره‌و بالاغچی هه‌ڵهاتن، له‌ ئه‌نجامدا كێوی كونه‌ماران كه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێوان ڕێگای خانی و سۆفیان و ده‌بووه‌ هۆی مه‌ترسی به‌ سه‌ر ڕێگای نه‌غه‌ده‌ كه‌ ئه‌و كات‌ ناوه‌ندی فه‌رمانده‌یی سوپای ئێرانی تێدا بوو، كه‌وته‌ ده‌ستی بارزانییه‌كان.

هێزی زرار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی كاتێك ده‌گه‌نه‌ لای چایخانه‌كه‌ی قاڕنێ و ده‌بینن ژماره‌یه‌ك جاش و سه‌رباز و ئه‌فسه‌ری ئێرانی له‌وێ دانیشتونه‌، پێشمه‌رگه‌كان‌ به‌ نارنجۆك هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ر ئه‌و چایخانه‌یه‌ و ژماره‌یه‌ك له‌و سه‌رباز و ئه‌فسه‌رانه‌ ده‌كوژن و ژماره‌یه‌كیش به‌دیل ده‌گرن و له‌ ماوه‌یه‌كی كه‌م ده‌ست ده‌گرنه‌ سه‌ر بنكه‌ سه‌ربازییه‌كه‌ی قاڕنێ و ته‌واوی كه‌لوپه‌له‌كانی بنكه‌ی له‌شكه‌ر و چل ویه‌ك هێستر ده‌كه‌وێته‌ ده‌ستی پێشمه‌رگه‌كان، هه‌روه‌ها ده‌توانن ئازوقه‌ی له‌شكه‌ره‌كه‌ كه‌ له‌ ناو مزگه‌وتی قاڕنێ بوو سواری هێستره‌كان و سێ عاره‌بانه‌ی گامێش بكه‌ن و به‌ره‌و ئالیاوا ڕە‌وانه‌ بكه‌ن. ئاگاداری ئه‌وه‌ش ده‌بن كه‌ ٧سه‌ربازی سوپا خۆیان له‌ ماڵی موختاری قاڕنێ شاردۆ‌ته‌وه‌ بۆیه‌ پێشمه‌رگه‌كان ده‌ڕۆن و ئه‌و سه‌ربازانه‌ش به‌دیل ده‌گرن. ئه‌و ده‌ستكه‌وتانه‌ی هێزی ز‌رار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌ییش به‌شێك بوو له‌و زه‌بره‌ كوشنده‌یه‌ی كه‌ سلێمان به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی له‌سه‌ر شه‌قامی گشتی نێوان ئه‌غه‌ده‌ و خانه‌‌ له‌ هێزی سوپای ئێران ده‌وه‌شێنێت و به‌و هۆیه‌وه‌ په‌نجا سه‌رباز ده‌كوژرێت و چلی تریش به‌ دیل ده‌گیرێن و ڕە‌وانه‌ی شنۆ ده‌كرێن.   

له‌ ئه‌نجامی ئه‌و شه‌ڕە‌ و دوای یه‌ك ڕۆژ له‌و ڕووداوه‌ بۆ جارێكی دیكه‌ سوپای ئێران به‌ ڕە‌وانه‌كردنی هێزی پاڵپشتی بۆ ناوچه‌كه‌ كه‌ بریتی بوو له‌ هه‌نگی ٢٢كرماشان به‌ فه‌رمانده‌یی سه‌رهه‌نگ غه‌فاری و به‌ پاڵپشتی دوو تانك و یه‌ك تۆپی ٧٥میلی مه‌تر دێنه‌ ناو شاری نه‌غه‌ده‌ و دژه‌ هێرشێك بۆ دووباره‌ گرتنه‌وه‌ی كێوی كونه‌ماران و ئازاد كردنی ڕێگای گشتی و گه‌یاندنی پێداویستی بۆ سه‌ربازگه‌ی سۆفیان به‌ڕێده‌كه‌ون، له‌ شه‌ڕێكی دژوار كه‌ له‌ نێوان بارزانییه‌كان و سوپای ئێران ڕوویدا بۆ جارێكی دیكه‌ ئێرانییه‌كان ده‌توانن كۆنترۆلی كێوی كونه‌ماران بكه‌ن. ئه‌و سه‌ركه‌وتنه‌ بۆ ئێرانییه‌كان ئه‌وه‌نده‌ گرنگ بووه‌ كه‌ فه‌رمانده‌ی ئۆپه‌ڕاسیۆنی گرتنه‌وه‌ی كونه‌ماران كه‌ ناوی سه‌رهه‌نگ بیگله‌ری بووه‌ پله‌یه‌ك به‌رز ده‌بێته‌وه‌ و ده‌كرێته‌ سه‌رتیپ. هه‌رچه‌نده‌ كه‌ سوپای ئێران له‌ دوای ئه‌نجامدانی ئۆپەراسیۆنێكی به‌رفراوان ده‌توانێت كونه‌ماران بگرێته‌وه،‌ به‌ڵام كاریگه‌ری ئه‌و هێرشه‌ كه‌ له‌ لایه‌ن بارزانییه‌كان كرابووه‌‌ سه‌ر كونه‌ماران و قاڕنێ به‌ شێوه‌یه‌ك ده‌بێت كه‌ هه‌تا ماوه‌یه‌ك هه‌موو جموجووڵه‌ سه‌ربازییه‌كانی ئێران ڕاده‌گیردرێت و له‌ ڕووی خۆراك و وره‌ی پێشمه‌رگه‌كانیش به‌رز ده‌بێت.


سه‌رچاوه‌كان:

١- حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،تهران، انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.

٢- زرار سلێمان به‌گ ده‌رگه‌ڵه‌یی، بیره‌وه‌رییه‌كانم له‌ ساڵانی(١٩٤٣-١٩٧٧)، سلێمانی،چاپخانه‌ی ڕە‌هه‌ند،٢٠٠٢.

٣- عه‌باس غه‌زالی میرخان، له‌ مه‌هاباده‌وه‌ تا  گاده‌ر،هه‌ولێر،چاپخانه‌ی مناره‌،چاپی دووه‌م،٢٠٠٧.

٤- سپهبد محمد كاظمی، سرهنگ ٢ستاد منوچهر البرز، تاریخ پنجاه ساله‌ نیروی زمینی شاهنشاهی ایران، تهران،٢٥٣٥.

٥- مسعود بارزانی، بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی یه‌كم ١٩٣١-١٩٥٨ ، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ ،٢٠١٢.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلنازکێ

شەڕى گەلنازکێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە لەگەڵ هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو بوو، بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى لە ٢٤ ئابى ١٩٨٤، لە ئەنجامى هێرشێک کە حکومەتى بەعس کردیە سەر چەند ناوچەیەکى زاخۆ لە دەڤەرى بادینان، دواى هەشت ڕۆژ هێرش و پەلامارى بەردەوام، هێزەکانى حکومەت دووچارى شکستى گەورە بوون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێگەیشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى دەشتمرێ ١٩٨٧

شەڕی دەشتمرێ چالاکییەکى پێشمەرگە بوو بەرانبەر بنکەیەکى سەربازیی سوپاى عێراق و تێیدا هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆ لە شەوى ٩ لەسەر١٠ى شوباتى ١٩٨٧، هێرشیان کردە سەر ڕەبایەیەکى سوپاى عێراق لە نزیک گوندى دەشتمرێ لە ناحیەى ئیبراهیم خەلیل (ڕزگارى) دەڤەرى بادینان و بە ماوەیەکى کەم توانیان بچنە ناو بنکە سەربازییەکە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گردە هول ١٩٨٥

ئەو شەڕە گورزێکى توندى هێزى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتى کوردستان لە شۆڕشی گوڵان بوو بەر ڕەبایەکى سوپاى عێراقى کەوت، لە شەوى ١٢ لەسەر١٣ى ئابى ١٩٨٥، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتی کوردستان و حزبى شیوعی، جەولەیەکیان ئەنجام دا بۆ ناوچەى باتیفای پارێزگاى دهۆک، بۆ بینین و بەسەرکردنەوەى ڕیزەکانى ڕێکخستن و هاوڵاتیانى ناوچەکە، دواتر بڕیاریان دا چالاکییەکى پارتیزانى ئەنجام بدەن، بۆ ئەوەش ڕەبایەى (گردە هول)یان دەستنیشان کرد

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندی زێوکێ ١٩٨٣

شەڕى گوندی زێوکێ لە شۆڕشی گوڵان و لە ١٥ى نیسانى ١٩٨٣ لە دەڤەرى بادینان لە نێوان هێزێکى پێشمەرگە و هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق ڕوویدا، سوپای عێراق بە مەبەستى گێڕانەوەى هێز و هەژموونى حکومەت بۆ ناوچەکە هێرشییان کردە سەر گوندى زێوکێ لە ناوچەى مانگێشکێی. کە سوپای عێراق سەرقاڵى پشکنینى گوند بوون، هێزێکى پێشمەرگە کە بە ئەرکى پێشمەرگایەتى لە ناوچەکەدا لە گەڕان و پشکنیندا بوون لە هێرشەکە ئاگادار بوونەوە و هێرشیان کردنە سەر....

زانیاری زیاتر