شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.


ڕژێمى بەعس بە مەبەستى بەگژدا چوونەوەى شۆڕشى کورد هەموو ڕێگایەکى تاقیکردەوە، یەکێک لەو ڕێگایانەى کە گرتیەبەر، چەکدارکردنى گەنج و لاوى کوردستان بوو، لە چوارچێوەى چەندین مەفرەزەى تایبەت و فەوجی خەفیفەدا ڕێکیخستن (بارزانى، ٢٠٢١، ٩)، ئەمەش چەند ئامانجێکى بە دواوە بوو، لەوانە: بەگژیەکداکردنى کورد لە لایەک و هەموو ئەوانەى کە لە سەربازیى ڕایاندەکرد، لە برى ئەوەى پەیوەندى بە ڕیزى شۆڕشەوە بکەن، دەچوونە ڕیزی چەکدارانى بەکرێگیراو، لە تەواوى هێرش و پەلامارەکانى سوپاى عێراق بۆ سەر هێزى پێشمەرگە شان بە شانى سوپاى عێراق بەشدار دەبوون، تا وای لێهات بوون بە بەشێکى گەورە لە هێزى چەکدارى دەوڵەت، زۆرێک لە بنکە سەربازییەکان و ڕەبایەکان ڕادەستى ئەو چەکدارانە کران، وێڕاى ئەوەش بەشدارى کارایان هەبوو لە هێرش و پەلامارەکانى سەر ناوچەکانى ژێر هەژموونى شۆڕش (علی، ٢٠١٦، ٧١).

لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧ هێزێکى زۆرى چەکدارانى بەکرێگیراو بە پاڵپشتى تانک و زریپۆش و بلدۆزەر هێرشیان کردە سەر گوندى شیڤێ لە دەڤەرى گولیا، بە مەبەستى ڕوخاندن و کاولکردنى گوندى ناوبراو و گوندى کورکا، بەر لە دەستپێکردنى هێرش هێزەکانى حکومەت دەستیانکرد بە تۆپبارانى چڕ لە ناوچەکە. 

 هێزى پێشمەرگە لە ناوچەکەدا سەنگەریان گرتبوون بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هێزەکانى حکومەت، بینیان کە قافڵەى ئۆتۆمبێلى سەربازى و بلدۆزەر بەرەو گوندى شیڤێ هەنگاو دەنێن، هێزێکى پێشمەرگە کە بۆ پارێزگارى گوندەکان و بەرەنگاربوونەوەى هێرشى هێزەکانى حکومەت بوونیان هەبوو لە ناوچەکە، هەرکە هێزەکەى حکومەتیان بنیى دەستیان بە تەقە کرد تاکو دانیشتوانى گوند لە هێرشى حکومەت ئاگادار ببنەوە، بەو پێیە لەوە دەچوو دانیشتوانى گوند لەو هێرشەى حکومەت بێ ئاگا بن، بەیانى زوو هێزى پێشمەرگە لەگەڵ ژمارەیەک بەرگری میللى یەکیان گرت و لە گوندەکانى کۆرکێ و کانیاتا کۆبوونەوە، لەو کۆبوونەوەیەدا نەخشەى ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى هێرشبەریان دانا، دابەشى سەر چەند دەستەیەک بوون و پاشان چوون بۆ گوندى شیڤێ، تاکو بەر بە هێرشەکە بگرن، کاتێک کە لە هێزەکانى حکومەت نزیک بوونەوە، پێشمەرگەکان دابەشى سەر چەند خاڵێک بوون، تاکو لە چەند قۆڵێکەوە بەرپەرچیان بدەنەوە و بەرەى شەڕ فراوان بکەن (مراد، ٢٠٠٧، ١٧٠). 

 لە کاتژمێر ٨ى بەیانى هێزەکانى حکومەت بەرەو گوندى شیڤێ دەستیان بە هێرش کرد، هێزى پێشمەرگە بەرەنگاریان بوونەوە و شەڕ بە گەرمى دەستی پێکرد، دواى ئەوەى چەند گولەیەکى ئاڕپیجى و دەستڕێژى تەقەى پێشمەرگە بە پێشڕەوییەکانى هێزە چەکدارەکانى بەکرێگیراودا تەقینەوە، پێشڕەوییەکەیان وەستاند و نەیانتوانى بێنە پێشەوە، هەرچەندە بۆ ماوەى دوو کاتژمێر شەڕ بەردەوام بوو بەڵام هێزەکانى حکومەت نەیانتوانى خۆڕاگربن، بەڵکو لە ئان و ساتێکدا مەیدانى شەڕیان چۆل کرد و ڕایانکرد (مراد، ٢٠٠٧، ١٧٠).

 هێزى پێشمەرگە لە شەڕەکەدا سەرکەوتن، وێڕاى ئەوەى شکستیان بە هێرشى چەکدارانى حکومەت هێنا، زیانى گیانیشیان پێگەیاندن کە لاشەى ٤ کوژراویان لە مەیدانى شەڕدا بەجێما، دەستیان بەسەر بڕێک لە چەک و تەقەمەنیشدا گرت وەک: قەناسێکى ڕووسی لەگەڵ ٤ کلاشینکۆف و ٤  سندوقى فیشەک و یەک هاوەن و١٠ گولەى هاوەن و تێکشکاندنى بلدۆزەرێک کە بۆ ڕوخاندنى خان و ماڵى هاوڵاتیانیان هێنابوون (مراد، ٢٠٠٧، ١٧١).


سەرچاوەکان:

١- بارزانی، مەسعود، بارزانى و بزوتنه‌وەی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چوار‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی 

دووە‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١.  

٢- مردا، محەمەد، خەباتا چیا، بیرهاتن و سەرهاتیێن شۆڕەشا گولانێ دناڤبەرا ساڵین (١٧٦-١٩٨٩) دا، چاپخانا کوردستانێ – زاخۆ، ٢٠٠٧.

٣- عەلى، نورى حەمە، مێژووى تێکۆشانى پێشمەرگەیەک لە نێوان ژیان و مەرگدا، چاپى دووەم، چاپخانەى شەها، هەولێر _ ٢٠١٦.                                 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینە لە تەمووزى ١٩٦٣

ئه‌و شەڕە لە سەر ڕێگاى نێوان مەیدان و دەربەندیخان لە کاتێکدا ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە ویستى ڕێگا لە کاروانێکى سەربازى سوپاى عێراق بگرێت کە بە ڕێگاى جەلەولا- دەربەندیخان بەرەو بەغدا تێدەپەڕی، لە شەڕەکەدا سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو زیانێکى گیانى زۆریان پێکەوت، کاروانە سەربازیەکەش ڕۆژی یەکەم نەیتوانى تێپەڕێ بەڵکو بۆ ڕۆژى دوایی دەرباز بوو.

زانیاری زیاتر

شەڕی مەندیل

شەڕى مەندیل، هێرشێکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ سەر بارەگاى فەوجى تایبەتى ٦ لە مەندیلى دوورى ٥ کم لە شارى چەمچەمال بوو کە لە شەوى ١٠ لەسەر١١ى کانوونى دووەمى ١٩٨٨، دواى شەڕێکى گەرم توانیان دەست بەسەر بارەگاى فەوجدا بگرن و ژمارەیەک چەکدار بکوژن و ژمارەیەکیش بەدیل بگرن هەروەها بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەل و تفاقى سەربازى دەستکەوتى هێزى پێشمەرگە بوون.

زانیاری زیاتر

شەڕی بەرۆشکێ

شەڕى بەڕۆشکێ چالاکییەکى دیکەى هێزى پێشمەرگە بوو دژ بە دامودەزگا ئەمنیەکانى ڕژێمى بەعس، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک بە فەرماندەى محەمەد مراد، لە یەکێک لە شەوەکانى بەهارى ١٩٨٣ لە ناو شارى دهۆک بۆسەیەکیان دانایەوە،

زانیاری زیاتر

شەڕی باگێڕا ١٩٨٣

ئەو شەڕە چالاکییەکى دیکەى هێزێکى پێشمەرگەى کوردستان لە سنوورى لێژنەى ناوچەى دهۆکى پارتى دیموکراتى کوردستانە. لەو شەڕەدا ٢٥ پێشمەرگە لە شەوى ١٩ لەسەر٢٠ی نیسانی ١٩٨٣ لەسەر ڕێگاى باگێڕا–سوارەتوکا بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق دانایەوە،...

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر