پەنابەرێن کورد ل ئیرانێ ١٩٧٤-١٩٧٩ (ڤەکۆڵینەکا مێژووی بەڵگەنامەیی)

ناو: پەنابەرێن کورد ل ئیرانێ ١٩٧٤-١٩٧٩ (ڤەکۆڵینەکا مێژووی بەڵگەنامەیی)
نووسەر: د.فەتاح محەمەد وەڵاتژێری (بارزانی)
زمان: کوردی
بەرواری بڵاوکردنەوە: ٢٠٢٤

ئەڤ پەرتووکە تێزەکا ئەکادیمییە ل سەر پەنابەربوونا کوردێن باشوورێ کوردستانێ بۆ ئیرانێ دناڤبەرا سالێن (١٩٧٤-١٩٧٩)دا، کو ژ پێشەکی و دەروازە و چوار پشک و پاشکۆیان پێکدێت.

د دەروازێدا بەحسا ڕەوشا دەڤەرا ژێر دەسهەلاتا شۆڕەشا ئەیلوولێ ژلایێ چڤاکی و ئابوری و سیاسی و لەشکەریڤە دناڤبەرا سالێن (١٩٧٠-١٩٧٤٩)دا دکەت.

پشکا ئێکێ یا ڤێ پەرتووکێ ل سەر پەنابەربوونا خەلکێ باشوورێ کوردستانێ بۆ ئیرانێیە دناڤبەرا سالێن (١٩٧٤-١٩٧٩)دا و ژ سێ تەوەران پێکدێت، کو قۆناغێن چوونا پەنابەران بۆ ئیرانێ، ئەو ئاستەنگیێن ئەو تێدا چووین و وەرگرتن و ڕێڤەبرنا پەنابەران، دابەشکرن و ئاکنجیکرنا پەنابەران ژ لایێ حکومەتا ئیرانێ ڤە، هاتییە شرۆڤە کرن.

پشکا دوویێ بەحسا سەرەدەریا حکومەتێن ئیرانێ و عیراقێ دگەل پەنابەرێن کورد دناڤبەرا سالێن (١٩٧٤-١٩٧٩)دا دکەت و ژ پێنج تەوەران پێکدێت، سەرەدەریا دام و دەزگایێن حکومەتا شاهەنشاهی دگەل پەنابەرێن کورد و بەرنامێ حکومەتا ئیرانێ بۆ ڤەگەڕاندنا پەنابەران بۆ عیراقێ، سیاسەتا حکومەتا عیراقێ ل دور ڤەگەڕاندنا پەنابەران بۆ کوردستانێ و عیراقێ و هەڵوێستێ حکومەتا عیراقێ بەرامبەر چوونا پەنابەرێن کورد بۆ وەڵاتێن ڕۆژئاڤا، سەرهەلدانا شۆڕەشا ئیسلامی ل ساڵا ١٩٧٩ و کاریگەرییا وێ ل سەر پەنابەرێن کورد، هەڵوێستێ خەلکێ ئیرانێ و پارتێن کوردی یێن ڕۆژهەڵاتا کوردستانێ بەرامبەر پەنابەرێن کورد.

پشکا سێیێ یێ پەرتووکێ ل سەر بارودۆخێ گشتی یێ پەنابەرێن کورد ل ئیرانێیە و سێ تەوەرا ب خۆڤە دگریت، بەحسا بارودۆخێ چڤاکی یێ پەنابەران وەکی  هەڤژینی و زاروکبوون و بارودۆخێ تەندروستی و پەروەردە و فێرکرنا پەنابەران دگەل ئاریشێن چڤاکی و چالاکیێن ورزشی یێن پەنابەران،  ڕەوشا ئابوری یێ پەنابەران وەک مووچە و هاوکاریکرنا حکومەتا ئیرانێ بۆ پەنابەرێن کورد و دامەزراندن و کارکرنا پەنابەران ل هەردوو کەرتێن حکومی و تایبەت، بارودۆخێ سیاسی وەک دامەزراندنا پارت و ڕێکخراوێن سیاسی یێن کوردی و چالاکیێن سیاسی یێن پارتی دیموکراتی کوردستان دناڤ پەنابەراندا و بەشداربوونا پەنابەران د چالاکیێن لەشەکەریدا دژی حکومەتا عیراقێ دناڤبەرا سالێن (١٩٧٦-١٩٧٩)دا، دکەت.

پشکا چوارێ کو ژ سێ تەوەرا پێکدێت بەحسا هەڵوێستێ تورکیا و هندەک وەڵاتێن ئەورووپی و ڕۆژئاڤایی ژ پەنابەرێن کورد دکەت وەکو شاهەنشینا بریتانیا و هۆڵەندا، کۆمارا نەمسا و فیدرالی یا ئەڵمانیا و سویسرا، وەڵاتێن ئەسکەندنافی (دانیمارک، سوید، فنلاندا و نەرویژ)، فەرەنسا و بەلجیکا و لوکسومبورگ، کۆمارا ئیرلەندا، ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا، کەندا و ئوسترالیا.

داگرتن (پی دی ئێف) ئۆنلاین بیخوێنەرەوە