داستانى شاخى هەیبەت سوڵتان لە ٢٥ى حوزەیرانى ١٩٦٣ ڕوویدا، کاتێک کە حکومەتى عێراق هەڵمەتى سەربازى و هێرشکارى بۆ سەر کوردستان دەستپێکردەوە، هەرچەندە لە پەلامارى یەکەمدا سوپا و چەکدارە بەکرێگیراوەکان دووچارى شکستێکى گەورە بوون...

ئەم داستانە لەمانگى تشرینى یەکەمى ساڵى ١٩٦٣ لە چەمى ڕێزان ڕوویدا، سوپاى عێراق بە پشتیوانى هێزێکى سەربازى دەوڵەتى سوریا هێرشیان کردە سەر چەمى ڕێزان، دواى مانگێک لە شەڕ و پێکدادان هێزەکانى پێشمەرگە لە ناوچەکە کشانەوە و حکومەت دەستى بەسەردا گرت، بەڵام پێشمەرگە بە شێوازى پارتیزانى درێژەى بە شەڕ دا و سوپاى عێراقى هەراسان کرد، تا واى لێهات حکومەت بە ناچارى داواى گفتوگۆى کرد، لە سەرەتاى ساڵى ١٩٦٤ ئاگربەست ڕاگەیاندرا.

سەرهەڵدانى شۆڕشى ئەیلوول و تەقینەوەى ناڕەزایی کورد لە هەمبەر بێ بەڵینى ڕژێمى عبدولکەریم قاسم (١٩٥٨-١٩٦٣)، وایکرد کە لە ماوەى چەند مانگێک چەندین شارو شارۆچكەى باشوورى کوردستان بکەوێتە دەستى پێشمەرگە و لەلایەن شۆڕشەوە بەڕێوەببرێن...

پاش ئه‌وه‌ی كه‌ كۆماری كوردستان تووشی نسكۆ ده‌بێت و هێزی بارزانییه‌كان به‌ سه‌ركردایه‌تی مه‌لامسته‌فا بارزانی، بڕیار ده‌ده‌ن كه‌ بۆ جارێكی دیكه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ زێدی خۆیان...

دوای ئه‌و هه‌موو شه‌ڕ و كوشتاره‌ كه‌ له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی بارزانی و ئێران ئه‌نجام درا له‌ ٥/٤/١٩٤٧ ته‌واوی هێزه‌كانی ئێران كه‌ له‌و كاته توانیبوویان زۆربه‌ی ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی بارزانییه‌كان بۆ جارێكی دیكه‌ كۆنترۆل بكه‌نه‌وه‌، به‌ سوود وه‌رگرتن له‌ چه‌كدارانی مه‌نگوڕ هێرشێكی به‌رفراوان له‌ چه‌ند لایه‌ن ده‌كه‌نه‌ سه‌ر بارزانییه‌كان...

له‌و كاته‌ی كه‌ حكومه‌تی ئێران توانی به‌ هێرش كردنه‌ سه‌ر كۆماری كوردستان بۆ جارێكی دیكه‌ كۆنترۆلی ئه‌و ناوچه‌یه‌ بخاته‌ ژێر ده‌ستی خۆی، مه‌لا مسته‌فا بارزانی و هێزه‌كه‌ی ده‌یانویست له‌ خاكی ئێران خۆیان ده‌رباز بكه‌ن و بۆ جارێكی دیكه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ناوچه‌كانی خۆیان له‌ كوردستانی عێراق...

به‌ دامه‌زراندنی كۆماری كوردستان له‌ ساڵی ١٩٤٦دا ده‌بینین ئه‌و كۆماره‌ كوردییه‌ ڕووبه‌ڕووی كۆمه‌ڵێك كێشه‌ و ئاسته‌نگ ده‌بێت كه‌ له‌ لایه‌ن ئێران و هاوپێمانه‌كانی وه‌ك ئینگلیز و ئه‌مریكا كه‌ ئه‌و كاته‌ به‌ هۆی شەڕی نێوده‌وڵه‌تی دووه‌م له‌ ئێران بوون ...

شەڕی سێناوە و بەردینا لە هاوینى ساڵى ١٩٦٣ لە نێوان هێزى پێشمەرگەى کوردستان و سوپاى عێراق ڕوویدا بە پشتیوانى چەکى قورس و تۆپباران و بۆردومانى فڕۆکە لە ناوچەى سپیلکى ڕۆژئاواى شارۆچکەى خەلیفان، کاتێک کە حکومەتى عێراق هه‌وڵی دەستبەسەردا گرتنى دڤەرى بارزانى کرد، دواى شەڕێکى گەورە و شەهیدبوونى ٨ پێشمەرگە، بڕیار درا بە کشانەوەى هێزى پێشمەرگە لەو سەنگەرانەدا.

کاتێک کە پێشمەرگە زاڵ بوو بەسەر قەڵا (قشلە)ى ڕایات لە ١٢ی تەمووزى ١٩٦٢ دەڤەرى باڵەکایەتى بە تەواوى بوو بە بەشێک لە ناوچەى ئازادکراوى شۆڕشى ئەیلوول، ئەگەرچى لە چەند ناوچەى جیاجیادا بەتایبەتى کوێستانەکانى دەوروبەرى چیاى هەڵگورد چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) ناوە ناوە دەردەکەوتن بەنیازى نانەوەى پەشێوى، بەڵام هەر زوو لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە پەرت و بڵاو دەکران و لە ناوچەکە دوور دەخرانەوە.

گەرووی عومەرئاغا ده‌كه‌وێته‌ باكووری ده‌شتی دیانا له‌ نێوان گونده‌كانی بادلیان له‌ باشووری و شێخان له‌ باكووری، ڕیگای سه‌ره‌كی سۆران - سیده‌كان به‌و گه‌رووه‌دا تێده‌په‌ڕی، ڕێكه‌وتی ٦ی نیسانی ١٩٦٦،‌‌ سوپای عێراق له‌ زه‌وی و ئاسمانه‌وه‌ هێرشی (توكل علی الله‌) بۆ سه‌ر هندرێن و زۆزك و گه‌رووی عومه‌رئاغا ده‌ست پێكرد

پاش ئەوەی کەوا دەڤەرەکانی باڵەکایەتی و سیدەکان کەوتنە ژێر دەستی هێزی پێشمەرگە، مستەفا بارزانی ڕێبەری شۆڕشی کورد بە هێزێکەوە ڕووی کردە ناوچەی خۆشناوەتی، بە مەبەستی ئەوەی کەوا چالاکییەکانی شۆڕش بگەیەنێتە گشت ناوچەکانی کوردستان کە لە زاخۆوە تا خانەقین بە یەکگرتوویی ڕووبەڕووی دوژمن ببنەوە.

چیای گۆڕەز له‌ ڕۆژئاوای شاری سۆران و باكووری شاری ڕواندز هه‌ڵكه‌وتووه‌، بۆ شاری سۆران شوێنێكی گرنگ و ستراتیژییه‌، ساڵی ١٩٧٤ سوپای عێراق ده‌یه‌ویست له‌ ڕێگه‌ی چیای گۆڕەزه‌وه‌ هێرش بۆ سه‌ر بنكه‌ و باره‌گاكانی هێزی پێشمه‌رگه‌ ده‌ست پێبكات، سوپای عێراق له‌و شه‌ڕه‌ زیانێكی زۆری پێكه‌وت، كه‌ نزیكه‌ی لاشه‌ی ٤٠ سه‌ربازی كوژراوی له‌ مه‌یدانی شه‌ڕه‌كه‌دا به‌جێما.