دوای ئه‌و هه‌موو شه‌ڕ و كوشتاره‌ كه‌ له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی بارزانی و ئێران ئه‌نجام درا له‌ ٥/٤/١٩٤٧ ته‌واوی هێزه‌كانی ئێران كه‌ له‌و كاته توانیبوویان زۆربه‌ی ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی بارزانییه‌كان بۆ جارێكی دیكه‌ كۆنترۆل بكه‌نه‌وه‌، به‌ سوود وه‌رگرتن له‌ چه‌كدارانی مه‌نگوڕ هێرشێكی به‌رفراوان له‌ چه‌ند لایه‌ن ده‌كه‌نه‌ سه‌ر بارزانییه‌كان...

داستانى ئەشکەوتى دەکان لە ١٨ى ئابى ١٩٦٩ لە نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى عێراق ڕوویدا، کاتێک کە سوپاى ناوبراو هەڵمەتێکى سەربازى کردە سەر ناوچەى (ئاکرێ - شێخان) بە پشتیوانى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) و بۆردومانى تۆپ و فڕۆکەى جەنگى، لە ئەنجامى ئەو شەڕەدا (٦٧) هاوڵاتى سڤیلى گوندى دەکان لە پیرو پەککەوتەو ئافرەت و منداڵ لەناو ئەشکەوتى دەکان سوتان و خنکان و شەهید بوون.

له‌و كاته‌ی كه‌ حكومه‌تی ئێران توانی به‌ هێرش كردنه‌ سه‌ر كۆماری كوردستان بۆ جارێكی دیكه‌ كۆنترۆلی ئه‌و ناوچه‌یه‌ بخاته‌ ژێر ده‌ستی خۆی، مه‌لا مسته‌فا بارزانی و هێزه‌كه‌ی ده‌یانویست له‌ خاكی ئێران خۆیان ده‌رباز بكه‌ن و بۆ جارێكی دیكه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ناوچه‌كانی خۆیان له‌ كوردستانی عێراق...

به‌ دامه‌زراندنی كۆماری كوردستان له‌ ساڵی ١٩٤٦دا ده‌بینین ئه‌و كۆماره‌ كوردییه‌ ڕووبه‌ڕووی كۆمه‌ڵێك كێشه‌ و ئاسته‌نگ ده‌بێت كه‌ له‌ لایه‌ن ئێران و هاوپێمانه‌كانی وه‌ك ئینگلیز و ئه‌مریكا كه‌ ئه‌و كاته‌ به‌ هۆی شەڕی نێوده‌وڵه‌تی دووه‌م له‌ ئێران بوون ...

شەڕی سێناوە و بەردینا لە هاوینى ساڵى ١٩٦٣ لە نێوان هێزى پێشمەرگەى کوردستان و سوپاى عێراق ڕوویدا بە پشتیوانى چەکى قورس و تۆپباران و بۆردومانى فڕۆکە لە ناوچەى سپیلکى ڕۆژئاواى شارۆچکەى خەلیفان، کاتێک کە حکومەتى عێراق هه‌وڵی دەستبەسەردا گرتنى دڤەرى بارزانى کرد، دواى شەڕێکى گەورە و شەهیدبوونى ٨ پێشمەرگە، بڕیار درا بە کشانەوەى هێزى پێشمەرگە لەو سەنگەرانەدا.

کاتێک کە پێشمەرگە زاڵ بوو بەسەر قەڵا (قشلە)ى ڕایات لە ١٢ی تەمووزى ١٩٦٢ دەڤەرى باڵەکایەتى بە تەواوى بوو بە بەشێک لە ناوچەى ئازادکراوى شۆڕشى ئەیلوول، ئەگەرچى لە چەند ناوچەى جیاجیادا بەتایبەتى کوێستانەکانى دەوروبەرى چیاى هەڵگورد چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) ناوە ناوە دەردەکەوتن بەنیازى نانەوەى پەشێوى، بەڵام هەر زوو لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە پەرت و بڵاو دەکران و لە ناوچەکە دوور دەخرانەوە.

گەرووی عومەرئاغا ده‌كه‌وێته‌ باكووری ده‌شتی دیانا له‌ نێوان گونده‌كانی بادلیان له‌ باشووری و شێخان له‌ باكووری، ڕیگای سه‌ره‌كی سۆران - سیده‌كان به‌و گه‌رووه‌دا تێده‌په‌ڕی، ڕێكه‌وتی ٦ی نیسانی ١٩٦٦،‌‌ سوپای عێراق له‌ زه‌وی و ئاسمانه‌وه‌ هێرشی (توكل علی الله‌) بۆ سه‌ر هندرێن و زۆزك و گه‌رووی عومه‌رئاغا ده‌ست پێكرد

پاش ئەوەی کەوا دەڤەرەکانی باڵەکایەتی و سیدەکان کەوتنە ژێر دەستی هێزی پێشمەرگە، مستەفا بارزانی ڕێبەری شۆڕشی کورد بە هێزێکەوە ڕووی کردە ناوچەی خۆشناوەتی، بە مەبەستی ئەوەی کەوا چالاکییەکانی شۆڕش بگەیەنێتە گشت ناوچەکانی کوردستان کە لە زاخۆوە تا خانەقین بە یەکگرتوویی ڕووبەڕووی دوژمن ببنەوە.

چیای گۆڕەز له‌ ڕۆژئاوای شاری سۆران و باكووری شاری ڕواندز هه‌ڵكه‌وتووه‌، بۆ شاری سۆران شوێنێكی گرنگ و ستراتیژییه‌، ساڵی ١٩٧٤ سوپای عێراق ده‌یه‌ویست له‌ ڕێگه‌ی چیای گۆڕەزه‌وه‌ هێرش بۆ سه‌ر بنكه‌ و باره‌گاكانی هێزی پێشمه‌رگه‌ ده‌ست پێبكات، سوپای عێراق له‌و شه‌ڕه‌ زیانێكی زۆری پێكه‌وت، كه‌ نزیكه‌ی لاشه‌ی ٤٠ سه‌ربازی كوژراوی له‌ مه‌یدانی شه‌ڕه‌كه‌دا به‌جێما.

دواى ئەوەى کەوا هێزى پێشمەرگە دەستى بەسەر دۆڵى هیراندا گرت، ناحیەى هیران و گوندەکانى دەورو بەرى بوون بە بەشێک لە ناوچە ئازادکراوەکانى کوردستان و کەوتنە ژێر قەڵەمڕەوى شۆڕش لە دەڤەرى خۆشناوەتى، تەنها سەرى چیای سەفین و شەقڵاوە تا کەپکى گەرۆتە لە دەستى سوپاى عێراق و پۆلیس و چەکدارە بەکرێگیراوەکاندا مابوو.

چیای سەرتیز ده‌كه‌وێته‌ باكوورى چياى زۆزك و باشوورى چياى حه‌سه‌ن به‌گ، بۆ سه‌ركردایه‌تی شۆڕشی ئه‌یلوول ئه‌و زنجیره‌ چیایه‌ گرنگی و بایه‌خێكی زۆری هه‌بوو، چونكه ئه‌و ڕێگا ستراتيژيیه‌ی كه‌ به‌ گه‌رووى بێشه ‌تێده‌په‌ڕی‌ ده‌ربه‌ندێكى گرنگى به‌يه‌ك گه‌ياندنى ده‌ڤه‌ره‌كانى برادۆست و بارزان بوون به‌ ده‌ڤه‌رى باڵه‌كايه‌تى....

چیای زۆزک يه‌كێكه‌ له‌ چيا ناوداره‌كانی باشورى كوردستان، ده‌ڕوانێته‌ سه‌ر شارى سۆران و به‌كۆمه‌ڵێك گوند‌ ده‌ور دراوه‌، بۆ نموونه‌ گونده‌كانى به‌رسرين و پيروسوان ده‌كه‌ونه‌ ڕۆژهه‌ڵاتى چياكه‌ ...