داستانى مەرگە وەک پەرچەکردارێک لە وەڵامى لەشکرکێشییەکانى سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو و چەکدارانى باڵى مەکتەبى سیاسى کۆن ڕوویدا لە ٦ى تشرینى دووەمى ١٩٦٩، لەم داستانەدا پێشمەرگە سەرکەوتنێکى گەورەى بەسەر هێزەکانى حکومەتدا تۆمار کرد، توانى دەست بەسەر ناوچەکەدا بگرێت و زیانى گیانى و ماددى زۆر بە هێزەکانى حکومەت بگەیەنن.

بەعسیەکان کە بۆ جارى دووەم دەسەڵاتى عێراقیان گرتەدەست یەکێک لە پلانە شەڕانگێزەکانیان کۆتایی هێنان بوو بە شۆڕشى کورد، بۆ پیادەکردنى کارنامەکەیان ساڵى ١٩٦٩ هەڵمەتێکى فراوانى هێرش و پەلاماریان بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕشى ئەیلوول دەست پێکرد بە هاوکارى و پاڵپشتى تاقمى کۆنى مەکتەبى سیاسى، بەڵام سەرکردایەتى شۆڕش بە پلان و خۆ ڕێکخستنەوەیەکى توکمە بەرەنگاریان بوونەوە و تەواوى پلانە سەربازییەکانیان پوچەڵ کردنەوە.

شەڕی پیرەمەگرون لە پایزى ١٩٦٩ ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە بە فەرمانى سەرکردایەتى شۆڕش هەڵمەتى سەر ئەو ناوچانەى دەست پێکرد کە ڕژێمى بەعس بە هەماهەنگى و پشتیوانى هێزەکانى مەکتەبى سیاسى کۆن داگیرى کردبوون، ئەنجامى شەڕەکە بە سەرکەوتنى پێشمەرگە و شکستى هێزەکانى حکومەت کۆتایی هات و پێشمەرگە دەستى بەسەر پیرەمەگروندا گرتەوە.

داستانێکى دیارى شۆڕشی ئەیلوول بوو لە ١٣ى تەممووزى ١٩٦٩ لە بنارى چیاى کۆڕەک لە ڕۆژهەڵاتى خەلیفان ڕوویدا، سوپاى عێراق بۆ داگیرکردنى گوندى ئاڵانە و دەست ڕۆیشتن بەسەر، دۆڵەکە ئەو هێرشەى دەست پێکرد، بەڵام بەتالیۆنى بێتواتەى هێزى پێشمەرگە زۆر بەتوندى بەرەو ڕوویان بوونەوە و هێرشەکەیان تێکشکاندن، ناچار بە پاشەکشە بوون بۆ خەلیفان.

سوپاى عێراق هێرشى سەر گوندى باوەخۆشینى کرد لە نزیک دەربەندیخان لە ٤ى ئابى ١٩٦٣، لەو هێڕشەدا لەگەڵ هێزى پێشمەرگەى قەرەداغ بەرەنگاری یەکتر بوونەوە، دواى دوو کاتژمێر لە شەڕو پێکدادان سوپاى عێراق دووچارى شکستێکى گەورە هات و ناچار بە پاشەکشە بوو بۆ سەربازگەى دەربەندیخان، هەروەها زیانى زۆریشى پێ کەوت.

ئەم شەڕە لە هاوینى ساڵى ١٩٦٥ ڕوویدا لە چیاى کۆڕەک و ڕواندز و دەشتى دیانا، ئامانجى سەرکردایەتى شۆڕش لەو هێرشەدا دەستگرتن بوو بەسەر چیاى کۆڕەک و گەلى عەلى بەگ، وەک پەرچە کردارێک لە بەرامبەر هێرش و پەلامارەکانى سوپاى عێراق کە بەردەوام دەیکردە سەر زۆزک و هەندرێن و شوێنانى تر بۆ ئەوەى گوشار بخاتە سەر سەرکردایەتى شۆڕش لە ناوچەى باڵەکایەتى.

ئەم داستانە لە ٣٠ى تشرینى یەکەمى ١٩٦٩ لە بەرزاییەکانى پشت گوندى گرتک و ماخۆبزنان لە نزیک سەنگەسەر ڕوویدا، هێزى پێشمەرگە بە فەرماندەى عومەر ئاغاى دۆلەمەرى، هێرشیان کردە سەر سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو، لە ماویەکى کەمدا توانیان دەست بەسە ڕەبایەکاندا بگرن و زیانێکى گەورەى گیانى و ماددیان پێ بگەیەنن و دەست بەسەر ژمارەیەکى زۆر چەکى جۆراوجۆردا بگرن، هەروەها ستراتیژیەتى پلانیان هەڵوەشێننەوە کە بریتى بوو لە دەستگرتن بەسەر بارەگاى بارزانى لە دیلمان.

ئەم داستانە بە فەرمانى سەرکردایەتى شۆڕش ئەنجام درا، بە سەرکردایەتى سامی عەبدولڕەحمان و چەند فەرماندەى تر، هەستان هەڵمەتێکى پێشمەرگەییان کردە سەر کۆمپانیاى نەوتى بابەگوڕگوڕ لە کەرکووک، دواى تەواوبوونى ئامادە کاریەکان لە ١ى ئادارى ١٩٦٩ دامەزراوەکانی کۆمپانیاى نەوتیان زۆر بە چڕى بە تۆپى ١٢٠ملم و ١٠٦ملم تۆپباران کرد، لە ماوەیەکى زوو ئاگر یان لە کارگەى تەرکیز هەڵسان و زیانى زۆر گەورەیان پێ گەیاند، پاشان هێزى پێشمەرگە فەرمانى کشانەوەی دا و بەبێ زیان گەڕانەوە بنکە و بارەگاکانیان.

کۆتاییەکانى ساڵى ١٩٦٨ حکومەتى عێراق بە هاوکارى و هەماهەنگى چەکدارانى باڵى مەکتەبى سیاسى کۆن هەڵمەتێکى دژوارى گەورەیان بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕشى ئەیلوول دەستپێکرد، توانیان پانتاییەکى فراوانى جوگرافى لە ناوچەکانى گەرمیان و قەرەداغ داگیر بکەن، بەڵام سەرکردایەتى شۆڕش بۆ ئازادکردنەوەى ئەو ناوچانە هێرشێکى گشتگیرى ئەنجامدا لە تشرینى دووەمى ١٩٦٩ توانى دەست بەسەر قەرەداغ و چەند ناوچەیەکى دیکەدا بگرێتەوە و هێزەکانیان لەو شوێنانە دەرپەڕێنێ.

ئەم شەڕە لە پایزى ١٩٦٨ لە ناوچەى قادرکەرەم لە نێوان هێزى پێشمەرگەى کوردستان و چەکدارانى باڵى مەکتەبی سیاسى کۆن کە لەو ماوەیەدا سەربە حکومەت بوون و دوو فەوجى سوپای مغاویرى حکومەت بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و زرێپۆش و فڕۆکەى جەنگى ڕوویدا، لە ئەنجامدا هێزى حکومەت و چەکدارەکان زۆر بە سەختى شکان، زیانى گیانى و ماددى زۆریان بەر کەوت و ناوچەکەیان بەجێ هێشت و پاشەکشەیان کرد تا گەیشتنەوە کەرکووک.

داستانى زەمبور چالاکییەکى پارتیزانى پێشمەرگە بوو لە تەمووزى ١٩٦٥ کە سەرکردایەتى شۆڕش پلانى بۆ داڕشت، بۆ ئەوەى لە قوڵایی هێز و دەسەڵاتى حکومەت لە کەرکووک لێدانێکى کاریگەر لە بەرژەوەندییە ئابوورییەکانى حکومەت بدرێ، دیارە چالاکییەکە وەکو پلانى بۆ داڕیژرابوو لە کات و شوێنى خۆیدا ئەنجامدرا، ئەمەش کاریگەرى و مەترسیەکى گەورەى لەسەر دامەزراوە نەوتییەکانى حکومەتى عێراق دروست کرد.

ساڵى ١٩٦٩ زنجیرەیەک هێرش و پەلامارى هێزى پێشمەرگەى بە خۆوە بینی بۆ سەر سەربازگە و ئەو شوێنانەى کەوا لەلایەن سوپاى عێراق و هێزەکانى سەربە مەکتەبى سیاسى کۆن داگیر کرابوون، پەلاماردانى سەربازگەى دوکان لە لایەن هێزى پێشمەرگەوە لە شەوى ١٩-٢٠ ئەیلوولى ١٩٦٩ یەکێک بوو لە زنجیرەى ئەو هەڵمەتانەى کە پێشمەرگە بەسەر سوپاى عێراقیدا سەپاند و توانیان دەست بەسەر سەربازگەکەدا بگرن، بۆ ماوەیەکیش تێیدا بمێننەوە و زیانى گیانى و ماددى زۆریان پێ بگەیەنن.