ئەم داستانە بە فەرمانى سەرکردایەتى شۆڕش ئەنجام درا، بە سەرکردایەتى سامی عەبدولڕەحمان و چەند فەرماندەى تر، هەستان هەڵمەتێکى پێشمەرگەییان کردە سەر کۆمپانیاى نەوتى بابەگوڕگوڕ لە کەرکووک، دواى تەواوبوونى ئامادە کاریەکان لە ١ى ئادارى ١٩٦٩ دامەزراوەکانی کۆمپانیاى نەوتیان زۆر بە چڕى بە تۆپى ١٢٠ملم و ١٠٦ملم تۆپباران کرد، لە ماوەیەکى زوو ئاگر یان لە کارگەى تەرکیز هەڵسان و زیانى زۆر گەورەیان پێ گەیاند، پاشان هێزى پێشمەرگە فەرمانى کشانەوەی دا و بەبێ زیان گەڕانەوە بنکە و بارەگاکانیان.

کۆتاییەکانى ساڵى ١٩٦٨ حکومەتى عێراق بە هاوکارى و هەماهەنگى چەکدارانى باڵى مەکتەبى سیاسى کۆن هەڵمەتێکى دژوارى گەورەیان بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕشى ئەیلوول دەستپێکرد، توانیان پانتاییەکى فراوانى جوگرافى لە ناوچەکانى گەرمیان و قەرەداغ داگیر بکەن، بەڵام سەرکردایەتى شۆڕش بۆ ئازادکردنەوەى ئەو ناوچانە هێرشێکى گشتگیرى ئەنجامدا لە تشرینى دووەمى ١٩٦٩ توانى دەست بەسەر قەرەداغ و چەند ناوچەیەکى دیکەدا بگرێتەوە و هێزەکانیان لەو شوێنانە دەرپەڕێنێ.

داستانى زەمبور چالاکییەکى پارتیزانى پێشمەرگە بوو لە تەمووزى ١٩٦٥ کە سەرکردایەتى شۆڕش پلانى بۆ داڕشت، بۆ ئەوەى لە قوڵایی هێز و دەسەڵاتى حکومەت لە کەرکووک لێدانێکى کاریگەر لە بەرژەوەندییە ئابوورییەکانى حکومەت بدرێ، دیارە چالاکییەکە وەکو پلانى بۆ داڕیژرابوو لە کات و شوێنى خۆیدا ئەنجامدرا، ئەمەش کاریگەرى و مەترسیەکى گەورەى لەسەر دامەزراوە نەوتییەکانى حکومەتى عێراق دروست کرد.

داستانى ملی نێرگز یەکێکە لەو داستانانەى کە هێزى پێشمەرگە لە دەڤەری زاخۆ لە چالاکییەکى پارتیزانیدا لە ملی نێرگزێ ئەنجامیدا، پێشمەرگەکانى هێزى زاخۆ توانیان خۆیان بگەیەننە سەربازگەیەکى سوپاى عێراق و دوو فەوجى چەکدارى بەکرێگیراوى عەرەب بە تەواوى تێکبشکێنن و دەستیان بەسەردا گرتن، لەگەڵ پێگەیاندنى زیانێکى زۆرى گیانى و ماددى بە هێزەکانى حکومەت و پاشان بەسەرکەوتوویى بگەڕێنەوە شوێنى خۆیان.

قشڵەى ڕایات قەڵایەکى سەخت و پتەو بوو لە سەردەمى پاشایەتى بنیاد نرابوو، وەک بەشێک لە پلانى حکومەت بۆ دەست ڕۆیشتن بەسەر ناوچەکەدا دیوارەکانى بە بەرد و چیمەنتۆ زۆر توکمە و قایم دروست کرابوون، بە جۆرێک گەورە و فراوان بوو جێگاى فەوجێکى سەربازى لێ دەبووە، لە دوو نهۆم و دوو بەشى سەرەکى پێکهاتبوو و چەندین ژووریان لەخۆ گرتبوو، دەرگاى سەرەکى قەڵاکە ڕووى لە ڕۆژئاوا بوو تەواوى دەوروبەرى چۆلەوانى بوو، کەوتبووە نێوان گوندەکانى خەلان و ڕایات و باوەکراوە لە دەڤەرى باڵەکایەتى.

لە دواى تێپەڕبوونى چەند مانگێک بەسەر هەڵگیرسانى شۆڕشی ئەیلوول، حکومەتى عەبدولکەریم قاسم زنجیرەیەک هێرش و پەلامارى بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش دەستپێکرد، بە چاوساغى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، بەڵام پێشمەرگە هەموو جارێک بەرەنگاریان دەبووە و هێرش و پەلامارەکانى تێکدەشکاندن، داستانى باتوفە کە لە ٢١ى ئایارى ١٩٦٢ ڕوویدا ماوەى ٤٥ ڕۆژ بەردەوامى هەبوو، لە ئەنجامدا حکومەت بە کۆڵێک کوژراوى ئەفسەر و سەرباز بێ دەستکەوت کشایەوە دواوە.

یه‌كێك له‌و شه‌ڕه‌ گرنگانه‌ى سنوورى لیواى هه‌ولێر كه‌وا كاریگه‌رى ڕاسته‌وخۆى له‌سه‌ر گۆڕینى ڕه‌وتى ڕووداوه‌كان و شۆڕشى باشوورى كوردستان هه‌بوو، شه‌ڕى هه‌ندرێن بوو، دیاره‌ ئامانجه‌ ستراتیژییه‌كانى حكومه‌ت بۆ داگیركردنى چیاى هه‌ندرێن، بوونى چه‌قى سه‌ركردایه‌تى شۆڕشى كورد و باره‌گا و بنكه‌ى بڕیاردانى بارزانى له‌ ده‌ڤه‌رى باڵه‌كایەتى بوو.

عه‌لی بابا‌ ئیسماعیل حەقی عه‌لی ڕە‌سوڵ، ناسراو‌ به‌ دکتۆر عەلی بابا، دكتۆر عه‌لی و خاڵه‌ دكتۆر، ساڵی ١٩٥٧ په‌یوه‌ندی به‌ ڕیزه‌كانی یەکێتی قوتابیانی کوردستانه‌وه‌ كردووه‌، ساڵی ١٩٨٩ له‌لایه‌ن نوێنه‌رانی كۆنگره‌وه‌ به‌ ئه‌ندامی کۆمیتەی ناوەندی پارتی دیموکراتی کوردستان (کۆنگرەی دەیەمی پارتی دیموکراتی کوردستان) هه‌ڵبژێردراوه‌، ساڵی ١٩٨٩ به‌رپرسی دووه‌می لێژنه‌ی لقی چوار بووه‌.

ئەم داستانە لە ساڵی ١٩٦٣ لە سەردەمى دەسەڵاتدارى بەعسیەکان لە پارێزگاى سلێمانى ڕوویدا کە بۆچوونیان وابوو ئەگەر هێرشى فراوان بۆ سەر کوردستان ئەنجام بدەن بە ماوەیەکى کەم هەرەس بە شۆڕشی ئەیلوول دێنن و تەواوى کوردستان دەخەنە ژێر ڕکێفی خۆیان، هەرچەندە لە شارى سلێمانى دەستیان کرد بە ڕەشبگیرى و کۆمەڵکوژکردنى خەڵکى بێتاوان، بەڵام نەک سەرکەوتوو نەبوون بەڵکو لە تەواوى پەلامارەکانیان لە چیاى ئەزمەڕ شکستیان خوارد.

عه‌بدوڵا عه‌بدولڕە‌حمان حه‌مه‌ڕەشید ئیسماعیل، ناسراو به‌ دەروێش ئاغا، ساڵی ١٩٦٢ په‌یوه‌ندی به‌ ڕیزه‌كانی یەکێتی قوتابیانی کوردستانه‌وه‌ كردووه‌، ساڵی ١٩٦٣ په‌یوه‌ندی به‌ ڕیزه‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌وه‌ كردووه، ساڵی ١٩٧٣ سه‌رلق بووه‌ له‌ لقی پشتیوانی هێزی خەبات،

سەرهەڵدانى شۆڕشى ئەیلوول و تەقینەوەى ناڕەزایی کورد لە هەمبەر بێ بەڵینى ڕژێمى عبدولکەریم قاسم (١٩٥٨-١٩٦٣)، وایکرد کە لە ماوەى چەند مانگێک چەندین شارو شارۆچكەى باشوورى کوردستان بکەوێتە دەستى پێشمەرگە و لەلایەن شۆڕشەوە بەڕێوەببرێن...

دکتۆر جەرجیس حەسەن عه‌بدوڵا، ناسراو به‌ دكتۆر جه‌رجیس، ساڵی ١٩٦٧ په‌یوه‌ندی به‌ ڕیزه‌كانی یه‌كێتی قوتابیانی كوردستانه‌وه‌ كردووه‌‌، ساڵی ١٩٧٩ به‌‌ ئه‌ندامی كۆمیته‌ی ناوه‌ندی پارتی دیموكراتی كوردستان (كۆنگره‌ی نۆیه‌م) هه‌ڵبژێردراوه‌‌، ساڵی ١٩٨٠تا ١٩٨٥ به‌رپرسی لێژنه‌ی لقی١ پارتی دیموكراتی كوردستان بووه‌، ساڵی ١٩٨٩ به‌ ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی هه‌ڵبژێردراوه‌، له‌ كابینه‌ی سێیه‌می حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان وه‌زیری په‌روه‌رده‌ بووه‌.