هێرشی هێزەکانی حکومەت بۆ سەر لیژنەی ناوچەی زاخۆ ١٩٨٦

ئەو شەڕە لە تشرینى دووەمى ١٩٨٦ ڕوویدا لە ناوچەى زاخۆى دەڤەرى بادینان، کاتێک کە سوپا و چەکدارانى حکومەتى عێراق بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى هێرشیان کردە سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى زاخۆ، بە ئامانجى کپ کردنى دەنگى شۆڕش لەو ناوچانەدا، دواى شەڕێکى چەند ڕۆژە و گوشار خستنە سەر سەنگەرەکان، هێزى پێشمەرگە توانی شکست بە پێشڕەویەکانى چەکدارانى بەکرێگیراو بهێنن و لە ناوچەکە دووریان بخەنەوە.


شەوى ١١ لەسەر ١٢ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ سوپاى عێراق هێرش و پەلامارەکانى بەرەو ناوچەکانى دەوروبەرى زاخۆ دەست پێکرد بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى کە بارەگاى لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستانى لێ بوو، هەڵمەتى سەربازى سوپا و هێزە چەکدارانى حکومەت بەرزاییەکانى دڵایی گرتەوە، بەو هۆیەوە پەیوەندى لێژنەى ناوچەى زاخۆ و هێزى پێشمەرگەى ئەو ناوچەیە بە ناوچەکانى ترەوە پچڕا، بۆ گەیاندنى هەواڵی ئەو هێرشەى حکومەت لێژنەى ناوچەى دهۆک پەیوەندى لەگەڵ سەرکردایەتى شۆڕش گرت کە شەڕێکى  قوڕس لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ هەیە، فڕۆکە جەنگیەکان بە چڕی سەنگەرەکانی پێشمەرگەیان بۆردوومان دەکرد، بە هۆى ئەو بۆردوومانەى فڕۆکەوە لە گوندى کانى پونگ کەسێکى بەساڵاچووە بە ناوى حاجى نەبى شەهید بوو لەگەڵ برینداربوونى چوار ئافرەت و منداڵ، هەروەها لە گوندى زێوەى نزیک بارەگاى لقى یەکى پارتى دیموکراتى کوردستان  بۆردوومانى فڕۆکە بەردەوام بوو، هەر لەوێش پیاوێکى دیکەى بەساڵا چوو شەهید بوو([1]).

دیارە مەبەستى حکومەتى عێراق لە هێرش و پەلامارەکانى سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە لە دەڤەرى بادینان، کپ کردنى دەنگ و ڕەنگى شۆڕش بوو لە هەمبەر ئەو چالاکى و هێرشانەى کە بەردەوام لە ناوچە جیاوازەکان بە شێوەى پارتیزانى بەرەو ڕووى هێزەکانى حکومەت دەبوونەوە، لە لێدانى ڕەبایە و بنکە و بارەگا سەربازیەکان و دانانەوەى بۆسە لە ڕێگاکان، بێ گومان ئەمەش زیانى گیانى و ماددى زۆرى بەدواوە بوو بۆ هێزە سەربازیەکانى عێراق لە لایەک، لە لایەکى دیکەشەوە حکومەتى خستبۆوە دۆخێکى مەترسیدار کە بەردەوام ئاسوودەیى بە خۆوە نەبینێ([2]). چونکە لق و لێژنەى ناوچە و ڕێکخستن و هێزى پێشمەرگە بەسەر ناوچەکاندا بە جۆرێک دابەش ببوون هەریەکەو لە شوێن و سنوورى دەسەڵاتیان چالاکییان دەنواند([3]).       

هێرش و پەلامارەکانى سوپا و هێزە چەکدارەکانى حکومەت بۆ سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە بەردەوامى هەبوو بۆ ماوەى چەند ڕۆژێک  لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ، لە ١٣ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦ ناوچەى دهۆک بە سەرکردایەتى شۆڕشى رایگەیاند کە گوشار و پەلامارە  چڕ و پڕەکانى حکومەت گەیشتۆتە سەر ناوچەى زاخۆ و دەستى بەسەر بارەگاى ناوچەدا گرتووە و فڕۆکەکانیش لە بۆردوومانى دەڤەرەکە بەردەوامن، شایانى باسە بەرگرى هێزى پێشمەرگە و سەنگەرگرتن لە بەردەم هێزەکانى حکومەت بەتایبەتى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) وایکرد کە کاتژمێر چوارى ئیوارەى ١٤ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦  شکست بە پێشڕەوی و پەلامارەکانیان بێت([4]).    

  ئەو هێرش و پەلامارانەى سوپا و هێزە چەکدارەکانى عێراق بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەرخەرى ئەو ڕاستیەن کەوا حکومەت هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدابوو کەوا هێز و دەسەڵاتى بگەیەنێتە تەواوى ناوچەکانى کوردستان، شۆڕش لە تەواوى دەڤەرەکان بێ دەنگ بکات و چالاکییەکانیان پەک بخات.  

 سەرچاوەکان:

  1. مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021.
  2. شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015.
  3. حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان – ٢٠٢١.  

 

 


[1] - مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021، ل٦٣.

[2] - شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015، ل٣٤٥.  

[3] - حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان، ٢٠٢١، ل٢٥١.

[4] - مه‌سعود بارزانی، هەمان سەراوە، ل ٦٤.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى باتیفا سەیدا

ئەم شەڕە بریتى بوو لە چالاکییەکى پارتیزانى هێزێکى پێشمەرگە سەربە ڕیکخراوى ١٦ى ئابى پارتی دیموکراتى کوردستان لە باتیفا دژبە هێزێکى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ڕۆژێکى ساڵى ١٩٨٧ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکە و بەماوەیەکى کەم دەستیان بەسەرداگرت و ١٠ چەکداریان بەدیل گرتن، ئەوانی دیکەش ڕایان کرد پاشان پێشمەرگەکان شوێنەکەیان جێهێشت و بێ زیان گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر