شەڕی گوندی مەلا شێخ

له‌ درێژه‌ی ئه‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ سه‌رده‌می كۆماری كوردستان له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی پێشمه‌رگه‌ی كۆماری كوردستان و هێزی سوپای ئێران ڕوویاندا شه‌ڕی گوندی مه‌لا شێخ بوو.


له‌ درێژه‌ی ئه‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ سه‌رده‌می كۆماری كوردستان له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی پێشمه‌رگه‌ی كۆماری كوردستان و هێزی سوپای ئێران ڕوویاندا شه‌ڕی گوندی مه‌لا شێخ بوو،‌ هێزه‌كانی بارزانی له‌و شه‌ڕه‌دا ڕۆڵێكی كاریگه‌ریان هه‌بووه‌. ئه‌و شه‌ڕە به‌و شێوه‌یه‌ بوو، ساڵی ١٩٤٦ به‌ بۆنه‌ی جه‌ژنی قوربانی زۆربه‌ی ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی كه‌ له‌ تیپی سه‌رده‌شت- بانه‌ دامه‌زرا بوون و خه‌ڵكی ناوچه‌ی سوێسنایه‌تی بوون، له‌ بنكه‌كانی ده‌وروبه‌ری سه‌رده‌شت بوون به‌ بێ ئاگاداری فه‌رمانده‌كانیان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ نێو ماڵ و منداڵی خۆیان، ته‌نیا ١٨٠ پێشمه‌رگه‌ی مه‌هاباد و چه‌ند كه‌سێكی دیكه له‌وێ ده‌مێننه‌وه‌، ئه‌و كاره‌یش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ كه دوژمن سوود له‌و هه‌له‌ وه‌ربگرێت و له‌ یه‌كه‌م شه‌وی جه‌ژنی قوربان هێرش بكاته‌ سه‌ر قه‌ڵای وارشو-شینۆیی و له‌وێوه‌ به‌ره‌و گوندی مه‌لا شێخ ده‌ست بكه‌ن به‌ پێشڕه‌وی، له‌ به‌ره ‌به‌یانیشدا ٣ فڕۆكه‌ی هێزی ئاسمانی ئێران گوندی ڕەبه‌تی‌ بۆردومان ده‌كه‌ن. 

بۆیه‌ ٦٠ پێشمه‌رگه‌ له‌ بنكه‌ی پاسه‌وانی ڕەبه‌ت كه‌ فه‌رمانده‌كه‌یان ساڵح عه‌بدولعه‌زیز بوو له‌ ڕووباری كه‌ڵونی ده‌په‌ڕنه‌وه‌ و هێرش ده‌كه‌نه‌‌ سه‌ر دوژمن‌ له‌ گوندی مه‌لا شێخ و ده‌توانن پاشه‌كشه‌ به‌ دوژمن بكه‌ن، كه‌ به‌ره‌و سه‌رده‌شت ڕایان ده‌كرد. له‌و شه‌ڕە یه‌كێك له‌ پێشمه‌رگه‌كان به‌ ناوی حەسه‌ن خانی به‌رباجی هێرشێكی خۆكوژی ده‌كاته‌ سه‌ر تانكێكی دوژمن و له‌ ئه‌نجامدا خۆی شه‌هید ده‌بێت، بۆیه‌ كاتێك پێشمه‌رگه‌كان خه‌ریكی گواستنه‌وه‌ی ته‌رمی ئه‌و شه‌هیده‌ ده‌بن دوژمن خۆی ده‌خاته‌ ناو شاری سه‌رده‌شت. په‌لێكی دیكه‌ی دوژمن له‌ هه‌مان شه‌ودا قه‌ڵای وارشیان گرتبوو، به‌ڵام پاش هێرشی بارزانییه‌كان سه‌ربازه‌كانی ئێران چه‌كه‌كانی خۆیان فڕێ ده‌ده‌ن و ڕاده‌كه‌ن و به‌ره‌ی جه‌نگ جێده‌هێڵن، به‌ڵام دوای ئه‌وه‌ی ئاگادار ده‌بن‌ ڕێگه‌ی شاریان لێ گیراوه‌ به‌ناچاری ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ ناو قه‌ڵاكه‌. زیانی هێزی كوردی له‌و شه‌ڕە یه‌ك شه‌هید و پێنج بریندار بوو و زیانی سوپای ئێرانیش ٢٢ كۆژراو بوو،‌ یه‌كێكیان فه‌رمانده‌كه‌یان به‌ ناوی خه‌لعه‌ت به‌ری بوو. ده‌ستكه‌وته‌كانی ئه‌و شه‌ڕەش بۆ هێزی پێشمه‌رگه‌ بریتی بوون له‌ دوو ڕەشاشی گه‌وره‌ و ١٨بڕنۆ و چه‌ند سندوقێك نارنجۆكی ده‌ستی و ته‌قه‌مه‌نیه‌كی زۆر.


سه‌رچاوه‌كان:

١- عه‌قید به‌كر عه‌بدولكه‌ریم حه‌وێزی، گه‌شتێك به‌ كۆماری مه‌هاباد دا ، هه‌ولێر، ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی ئاراس، چاپی دووه‌م، ٢٠٠١.

٢- حسین علی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،تهران، انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى گرێ ئیسفکا ١٩٨١

چالاکییەکى پارتیزانى بوو کە هێزێکى پێشمەرگە لە شەوێکى تشرینى دووەمى ١٩٨١ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گرێ ئیسفکا لە دەڤەرى بەروارى باڵا، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەربازى ڕەبایەکەیان کوشت و دەستیان بەسەر چەک و تەقەمەنى و کەلوپەلى سەربازیدا گرت، پاشان شوێنەکەیان بەجێهێشت و گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕی دەڤەری سندیا ١٩٨٧

ئەم شەڕە لە ئەنجامى هێرشێکى بەربڵاوى سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و جاشەکان بۆ سەر دەڤەرا سندیا ڕوویدا، هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ پاراستنى ناوچەکە لە ڕوخان و وێرانکارى گوندەکان، لە ٥ى نیسانى ١٩٨٧ ڕووبەڕووى هێزەکانى حکومەت بووەوە، ئەنجامى شەڕەکە بە سەرکەوتنى هێزى پێشمەرگە و شکستى هێزە عێراقیەکان کۆتایی هات.

زانیاری زیاتر