شەڕی کەردز و کەرزۆر ١٩٦٩

ئەم شەڕە لە نێوان هێزى دەشتى هەولێرى پێشمەرگە و چەکدارانى بەکرێگیراوى حکومەت (جاش) ڕوویدا لە کۆتاییەکانى بەهارى ساڵى ١٩٦٩ لە هەردوو گوندى کەردز و کەرزۆڕ لە دەشتى هەولێر، لەم هەڵمەتەدا هێزى پێشمەرگە توانیان بەسەر چەکداراندا سەربکەون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێ بەگەیەنن و لە ناوچەکە دەریان بکەن، بەرامبەر بە زیانێکى کەمى هێزى پێشمەرگە.


دیارە هێزى پێشمەرگە بۆ ماوەیەک لە دەشتى هەولێر دوور کەوتبوونەوە بە هۆى گوشارى زۆرى حکومەت و چەکدارانى بەکرێگیراو، بەو هۆیەوە بوار بۆ هێزەکانى حکومەت و چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) بە جۆرێک ڕەخسابوو کە بە ئارەزووى خۆیان لە گوندەکان ڕەفتار بکەن لەگەڵ هاوڵاتیان و گوندنشیان، بۆیە پێشمەرگەکانى هێزى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیی فارس باوە لەسەر ئەم دۆخە بە پێویستیان زانى کەوا کۆبوونەوەیەک ئەنجام بدەن و تاوتوێى دۆخەکە بکەن، دواى گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوە بڕیار درا کەوا هێزێک بنێرنەوە بۆ دەشتى هەولێر بۆ ئەنجامدانى چەند چالاکییەک و پڕکردنەوەى ئەو بۆشاییەى کە لە چالاکییەکانى پێشمەرگەوە فەرامۆش کرابوون.    

یەکێک لە چالاکییەکانى پێشمەرگە کە لەو ماویەدا ئەنجام درا هێرشکردنە سەر مۆڵگەکانى چەکدارە بەکرێگیراوەکان بوو لە هەردوو گوندى کەردز و کەرزۆڕ لە دەشتى هەولێر، دیارە ئەو شەڕە و چەند شەڕێکى دیکەى پێشمەرگە لەگەڵ جاشەکان ئەو زانیارییە پشت ڕاست دەکاتەوە کە ماوەیەک بوو شەڕەکانى پێشمەرگە پتر لەگەڵ بەکرێگیراوان بوو نەک لەگەڵ سوپا و هێزەکانى دیکەى حکومەت، بەهۆى ئەو دۆخەى کە لە عێراقدا هاتبووە ئارا و بەعسیەکان بۆ جارى دووەم لە ڕێگاى کودەتاوە دەسەڵاتیان گرتبووە دەست و نێوانیان لەگەڵ شۆڕش بە دۆخێکى نە شەڕ نە ئاشتى گوزەرى دەکرد.

هێزى پێشمەرگە لە شەوى ١٨ لەسەر١٩ى ئایارى ١٩٦٩ نەخشەوپلانێکى توکمەیان داڕشت بۆ ئەنجامدانى چالاکییەک، کە بریتى بوو لە هەڵکوتانە سەر مۆڵگەکانى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) لە هەردوو گوندى ناوبراو لە نزیک ڕێگاى هەولێر و ئاڵتوون کۆپری، چونکە لەو کاتەوەى لەو ناوچەیە جێگیر کرابوون ڕۆڵێکى خراپ و نالەباریان دەگێڕا و ئازارى گوند نشینان و جوتیارانیان دەدا. 

هێرشەکەى پێشمەرگە بە شێوەیەکى کتوپڕ لە کاتژمێر١١ى شەو دەستى پێکرد تا کاتژمێر١ى نیوەشەو بەردەوامى هەبوو، دیارە هێزى دەشتى هەولێر لە یەکێک لە چالاکییەکانیدا کە پێشتر ئەنجامیاندابوو ئۆتۆمبێلێکى سەربازیان گرتبوو بە پلێت و کاربۆن دەبابەیەکیان لێ دروست کردبوو، کە بەتالیۆنى دوو بە فەرماندەیى عەریف عوسمان و بەتالیۆنى سێ بە فەرماندەیى ئەحمەد حاجى عەلی بە دەبابە دەستکردەکەوە هێرشیان کردە سەر چەکدارانى گوندى کەردز، بەهۆى بەکارهێنانى دەبابەکەوە لەو قۆڵەى هێرشى پێشمەرگەدا بە کاتێکى زوو توانیان چەکداران تێکبشکێنن و دەست بەسەر بنکەکانیاندا بگرن، هەروەها بەتالیۆنى سێیەمیش  بە فەرماندەى سەید کاکە هێرشى کردە سەر گوندى کەرزۆر، دواى شەڕێکى چەند کاتژمێری توانیان سەرکەوتن بەدەست بهێنن و چەکدارەکان تێکبشکێنن و لە ناوچەکە دەریان پەڕێنن. 

لە هێرشى سەر هەردوو گوندەکەدا جگە لە تێکشکانى هێزى چەکدارە بەکرێگیراوەکان زیانى گیانى و ماددى زۆریشیان پێ کەوت کە بریتى بوو لە کوژرانى ٥٠ چەکدار و بریندار بوونى ٣٠ چەکدارى تر و بەدیل گیرانى چەکدارێک، لە ناو کوژراوەکاندا دوو بەرپرسى چەکدارى بەکرێگیراو هەبوو کە خەڵکى هەولێر بوون، لەم شەڕەدا هێزى پێشمەرگە دەستکەوتى زۆرى هەبوو لە چەک و کەلوپەلى سەربازى و ئازووقە وەک یەک تۆپى عقد ٣، سێ ڕەشاش برێن، ١٢ تفەنگى بڕنەو، یەک کلاشینکۆف، ٣ تفەنگى سەمینۆف، ٤ تفەنگى یانزە تیر، ٢ بڕنەوى ئینگلزى لەگەڵ ژمارەیەکى زۆرى فیشەکى بڕنەوى ئینگلیزى و ڕوسى هەروەها ٢ ئۆتۆمبێل و یەک دووربین، زیانى هێزى پێشمەرگەش بریتى بوو لە یەک شەهید و چوار بریندارى سووک.

دواى ئەم سەرکەوتنەى پێشمەرگە بەسەر چەکدارە بەکرێگیراوەکان بە دیاریکراوى لە ڕۆژى دوایی واتا لە ١٩ى ئایارى ١٩٦٩ حکومەت بۆ تۆڵە سەندنەوە و هاتنە دەنگ لەسەر ئەم هێرشەى پێشمەرگە دەستى کرد بە تۆپبارانێکى خەستى ناوچەکە، کە به‌ زیاتر لە ١٥٠ گوللە تۆپ بە گوندەکانى دەوروپشتى سەربازگەى قوشتەپە بۆردومانكرد، هەروەها چوار فڕۆکەى مێک بۆ ماوەى دوو کاتژمێر بۆمبارانى کوێرانەى گوندەکانى ڕەسول بسکۆڵ و بێستانە و هەندێ شوێنى دەشتى هەولێریان کرد زیانى ئەم تۆپباران و بۆردومانەى فڕۆکە بریتى بوو لە برینداربوونى سێ پێشمەرگە بە سووکى، لە هەمان شەویشدا واتا ١٩ لەسەر٢٠ى ئایار دەستیان کرد بە تۆپبارانى سەربازگەى بیستانەى بچوک و دەوروبەرى.          

       


سەرچاوکان:

١- ئارى کەریم، چەند لاپەڕەیەکى زیندوو لە شۆڕشى ئەیلوولدا، چاپخانەى خەبات، دهۆک ١٩٩٩.

٢- هاوکار کریم حمە شریف، شۆڕشی ئەیلوول، چاپخانەى زانکۆى سەلاحەدین، چاپى یەکەم، هەولێر، ٢٠١٢.

٣- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چ: یەکەم ٢٠٠٤.

٤- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى رۆشنبیرى، چاپى یەکەم،١٩٩٧.

٥- خورشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانی ساڵانی خەباتی پێشمەرگایەتی، چاپی سێیەم، هەولێر، ٢٠١٥.


بابەتی پەیوەندیدار

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى شکێرا ١٩٨٦

لێدانى ڕەبایەى شکێرا چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ١٩ى کانوونى دووەمى ١٩٨٦ هێزێکى پێشمەرگەى ڕێکخراوەکانى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى شکێرا لە ناوچەى گولی دەڤەرى بادینان، توانیان دەست بەسەر ڕەبایەدا بگرن و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددى بە چەکدارانى بەکرێگیراو بگەیەنن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ ١٩٨٣

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ یەکێک لە چالاکییەکانى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزى سەربازى ڕژێمى بەعس بوو، کە هێرشیان کردە سەر بنکەیەکى سەربازى عێراقى لە ناوچەى شێخانى دەڤەرى بادینا لە حوزەیرانى ١٩٨٣، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەست بەسەر بنکە سەربازیەکە و چەک و تەقەمەنیدا بگرن و دوو سەربازیش بەدیل بگرن، پاشان کە چالاکییەکەیان بەسەرکەوتووى ئەنجامدا شوێنەکەیان بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

بۆسەى گوندى بەربانکێ ١٩٨٨

بۆسەى گوندى بەربانکێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعس، لە ١٢ی شوباتی ١٩٨٨ لە نزیک گوندى بەربانکێ ڕێگای نێوان بامەڕنێ و سکرینێ بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى حکومەت دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى هێزە ئەمنییەکان کەوتە بۆسەکەوە و تەواوى سەرنشینانى کوژران و بەدیل گیران، دواى تەواوبوونى چالاکییەکە، هێزەکەى پێشمەرگە شوێنەکەیان جێهێشت و گەڕانەوە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر