شەڕی سینگان

یه‌كێك له‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ دوای شكستهێنانی كۆماری كوردستان و پاشه‌كشه‌كردنی بارزانییه‌كان بۆ خاڵه‌ سنوورییه‌كانی نێوان هه‌ر دوو و‌ڵاتی ئێران و عێراق تووشی بوون شه‌ڕی سینگان بوو.


یه‌كێك له‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ دوای شكستهێنانی كۆماری كوردستان و پاشه‌كشه‌كردنی بارزانییه‌كان بۆ خاڵه‌ سنوورییه‌كانی نێوان هه‌ر دوو و‌ڵاتی ئێران و عێراق تووشی بوون شه‌ڕی سینگان بوو. له‌ درێژه‌‌ی ئه‌و پاشه‌كشه‌یه‌ و دوای داگیركردنی هه‌ردوو ناوچه‌ی وه‌زنه‌ و خان تاووس له‌لایه‌ن هێزه‌كانی سوپای ئێران، ده‌بینین ئه‌و هێزه‌ به‌رفراوانه‌ی كه‌ حكومه‌تی ئێران بۆ هێرشكردنه‌ سه‌ر هێزی بارزانییه‌كان ڕه‌وانه‌ی ناوچه‌كه‌ی كردبوو به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ هێرشكردن، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش  هێزێكی سوپای ئێران له‌ هه‌مه‌دان و یه‌ك ده‌سته‌ توپی ٧٥ شه‌وانه‌ ده‌ڕۆنه‌ نه‌لۆس و له‌ لایه‌كی دیكه‌یش هێزی سواری منگۆر بۆ لای سینگان ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ پێشڕه‌ویكردن، هه‌موو سواره‌كان به‌ ڕۆژ له‌ ڕووباری گاده‌ر تێپه‌ڕ ده‌بن و پێكه‌وه‌ به‌ره‌و سینگان به‌ڕێ‌ ده‌كه‌ون. 

هێزی بارزانییه‌كان‌ له‌ قه‌ڵای سینگان بارودۆخه‌كه‌یان كۆنترۆل كردبوو و چاودێری هێزی سواری منگۆریان ده‌كرد، ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی خۆیان ده‌نێرنه‌ لای ڕاست و پشتی چه‌كدارانی هێزی منگۆر و چاوه‌ڕێ ده‌كه‌ن تا ئه‌و سوارانه‌ بگه‌نه‌ نزیك و له‌ ناكاو هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ریان و ژماره‌یه‌ك له‌ هێزی منگۆر ده‌كوژن. له‌ ئه‌نجامی ئه‌و كاره‌ هێزی منگۆر پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌نه‌ لای ڕووباری گاده‌ر و له‌و شوێنه‌ش دووباره‌ له‌ لایه‌ن بارزانییه‌كان هێرش ده‌كرێته‌ سه‌ریان، بۆیه‌ نزیكه‌ی ٣٠٠ سواری منگۆر به‌ره‌و به‌رزاییه‌كانی باشووری ئه‌و ناوچه‌یه‌ پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌ن.  جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ هێزی چه‌كداری منگور له‌ شه‌ڕی سینگان تووشی شكست و پاشه‌كشه‌ ده‌بن، هێزی سوپای ئێرانیش ڕووبه‌ڕووی بۆردومانی توپه‌كانی هێزی بارزانی ده‌بن كه‌ له‌ به‌رزاییه‌كانی ئه‌و ناوچه‌یه‌ دایان مه‌زراند بوو و به‌و شێوه‌یه‌ش هێزی ئێران له‌ سمنگان (سینگان) تووشی شكست ده‌بێت و ناچار ده‌بێت هێزی پیاده‌ و تۆپخانه‌كه‌ی خۆی بۆ گوندی نه‌لۆس بگوازێته‌ و له‌وێ جێگیر ببن. له‌م شه‌ڕه‌دا زیان به‌ر هێزی بارزان كه‌وت و  چه‌ند كه‌سێك شه‌هید و بریندار بوون، یه‌كێك له‌و شه‌هیدانه‌ی ئه‌و شه‌ڕه‌ ناوی باقی عه‌زیز مێرگه‌سۆری بوو و یه‌كێك له‌ برینداره‌كانیش كه‌كۆ مه‌لا عالی بوو، كه‌ قاچێكی بریندار ده‌بێت و هه‌روه‌ها  چاوێكیشی له‌ ده‌ست ده‌دات.


سه‌رچاوه‌كان:

١- حسین علی رزم آرا،فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،( انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.

٢- نجفقلی پسیان، نجفقلی پسیان،از مهاباد خونین تا كرانه‌های ارس، تهران،شركت سهامی چاپ،١٣٢٨.

٣- علی اصغر احسانی،خاطرات ما از قیام افسران خراسان،تهران،نشر علم،١٣٧٨.

٤- ئەرشیفی دەستەی ئینسکلوپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان.

 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى دەشتمرێ ١٩٨٧

شەڕی دەشتمرێ چالاکییەکى پێشمەرگە بوو بەرانبەر بنکەیەکى سەربازیی سوپاى عێراق و تێیدا هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆ لە شەوى ٩ لەسەر١٠ى شوباتى ١٩٨٧، هێرشیان کردە سەر ڕەبایەیەکى سوپاى عێراق لە نزیک گوندى دەشتمرێ لە ناحیەى ئیبراهیم خەلیل (ڕزگارى) دەڤەرى بادینان و بە ماوەیەکى کەم توانیان بچنە ناو بنکە سەربازییەکە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گردە هول ١٩٨٥

ئەو شەڕە گورزێکى توندى هێزى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتى کوردستان لە شۆڕشی گوڵان بوو بەر ڕەبایەکى سوپاى عێراقى کەوت، لە شەوى ١٢ لەسەر١٣ى ئابى ١٩٨٥، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتی کوردستان و حزبى شیوعی، جەولەیەکیان ئەنجام دا بۆ ناوچەى باتیفای پارێزگاى دهۆک، بۆ بینین و بەسەرکردنەوەى ڕیزەکانى ڕێکخستن و هاوڵاتیانى ناوچەکە، دواتر بڕیاریان دا چالاکییەکى پارتیزانى ئەنجام بدەن، بۆ ئەوەش ڕەبایەى (گردە هول)یان دەستنیشان کرد

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندی زێوکێ ١٩٨٣

شەڕى گوندی زێوکێ لە شۆڕشی گوڵان و لە ١٥ى نیسانى ١٩٨٣ لە دەڤەرى بادینان لە نێوان هێزێکى پێشمەرگە و هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق ڕوویدا، سوپای عێراق بە مەبەستى گێڕانەوەى هێز و هەژموونى حکومەت بۆ ناوچەکە هێرشییان کردە سەر گوندى زێوکێ لە ناوچەى مانگێشکێی. کە سوپای عێراق سەرقاڵى پشکنینى گوند بوون، هێزێکى پێشمەرگە کە بە ئەرکى پێشمەرگایەتى لە ناوچەکەدا لە گەڕان و پشکنیندا بوون لە هێرشەکە ئاگادار بوونەوە و هێرشیان کردنە سەر....

زانیاری زیاتر

شەڕی سەرێ سناتێ ١٩٨٥

شەڕى سەری سناتێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سەرى سناتێ لە ناوچەى مچولیاى دەڤەرى بادینان، هێزى پێشمەرگە هێرشیان کردە سەر بارەگاى سریەیەکى سەربازى سوپاى عێراق و دواى شەڕێکى گەرم بەماوەیەکى کەم، توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەرباز بکوژن و بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى قوڕس و سوک دەستى بەسەردا بگرن، دواى ئەوەى ئامانجى هێرشەکە پێکرا هێزەکەى پێشمەرگە شوێنەکەیان جێ هێشت و گەڕانەوە شوێنى خۆیان لە حەفتەنینێ.

زانیاری زیاتر