شەڕی سینگان

یه‌كێك له‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ دوای شكستهێنانی كۆماری كوردستان و پاشه‌كشه‌كردنی بارزانییه‌كان بۆ خاڵه‌ سنوورییه‌كانی نێوان هه‌ر دوو و‌ڵاتی ئێران و عێراق تووشی بوون شه‌ڕی سینگان بوو.


یه‌كێك له‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ دوای شكستهێنانی كۆماری كوردستان و پاشه‌كشه‌كردنی بارزانییه‌كان بۆ خاڵه‌ سنوورییه‌كانی نێوان هه‌ر دوو و‌ڵاتی ئێران و عێراق تووشی بوون شه‌ڕی سینگان بوو. له‌ درێژه‌‌ی ئه‌و پاشه‌كشه‌یه‌ و دوای داگیركردنی هه‌ردوو ناوچه‌ی وه‌زنه‌ و خان تاووس له‌لایه‌ن هێزه‌كانی سوپای ئێران، ده‌بینین ئه‌و هێزه‌ به‌رفراوانه‌ی كه‌ حكومه‌تی ئێران بۆ هێرشكردنه‌ سه‌ر هێزی بارزانییه‌كان ڕه‌وانه‌ی ناوچه‌كه‌ی كردبوو به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ هێرشكردن، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش  هێزێكی سوپای ئێران له‌ هه‌مه‌دان و یه‌ك ده‌سته‌ توپی ٧٥ شه‌وانه‌ ده‌ڕۆنه‌ نه‌لۆس و له‌ لایه‌كی دیكه‌یش هێزی سواری منگۆر بۆ لای سینگان ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ پێشڕه‌ویكردن، هه‌موو سواره‌كان به‌ ڕۆژ له‌ ڕووباری گاده‌ر تێپه‌ڕ ده‌بن و پێكه‌وه‌ به‌ره‌و سینگان به‌ڕێ‌ ده‌كه‌ون. 

هێزی بارزانییه‌كان‌ له‌ قه‌ڵای سینگان بارودۆخه‌كه‌یان كۆنترۆل كردبوو و چاودێری هێزی سواری منگۆریان ده‌كرد، ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی خۆیان ده‌نێرنه‌ لای ڕاست و پشتی چه‌كدارانی هێزی منگۆر و چاوه‌ڕێ ده‌كه‌ن تا ئه‌و سوارانه‌ بگه‌نه‌ نزیك و له‌ ناكاو هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ریان و ژماره‌یه‌ك له‌ هێزی منگۆر ده‌كوژن. له‌ ئه‌نجامی ئه‌و كاره‌ هێزی منگۆر پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌نه‌ لای ڕووباری گاده‌ر و له‌و شوێنه‌ش دووباره‌ له‌ لایه‌ن بارزانییه‌كان هێرش ده‌كرێته‌ سه‌ریان، بۆیه‌ نزیكه‌ی ٣٠٠ سواری منگۆر به‌ره‌و به‌رزاییه‌كانی باشووری ئه‌و ناوچه‌یه‌ پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌ن.  جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ هێزی چه‌كداری منگور له‌ شه‌ڕی سینگان تووشی شكست و پاشه‌كشه‌ ده‌بن، هێزی سوپای ئێرانیش ڕووبه‌ڕووی بۆردومانی توپه‌كانی هێزی بارزانی ده‌بن كه‌ له‌ به‌رزاییه‌كانی ئه‌و ناوچه‌یه‌ دایان مه‌زراند بوو و به‌و شێوه‌یه‌ش هێزی ئێران له‌ سمنگان (سینگان) تووشی شكست ده‌بێت و ناچار ده‌بێت هێزی پیاده‌ و تۆپخانه‌كه‌ی خۆی بۆ گوندی نه‌لۆس بگوازێته‌ و له‌وێ جێگیر ببن. له‌م شه‌ڕه‌دا زیان به‌ر هێزی بارزان كه‌وت و  چه‌ند كه‌سێك شه‌هید و بریندار بوون، یه‌كێك له‌و شه‌هیدانه‌ی ئه‌و شه‌ڕه‌ ناوی باقی عه‌زیز مێرگه‌سۆری بوو و یه‌كێك له‌ برینداره‌كانیش كه‌كۆ مه‌لا عالی بوو، كه‌ قاچێكی بریندار ده‌بێت و هه‌روه‌ها  چاوێكیشی له‌ ده‌ست ده‌دات.


سه‌رچاوه‌كان:

١- حسین علی رزم آرا،فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،( انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.

٢- نجفقلی پسیان، نجفقلی پسیان،از مهاباد خونین تا كرانه‌های ارس، تهران،شركت سهامی چاپ،١٣٢٨.

٣- علی اصغر احسانی،خاطرات ما از قیام افسران خراسان،تهران،نشر علم،١٣٧٨.

٤- ئەرشیفی دەستەی ئینسکلوپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان.

 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینە لە تەمووزى ١٩٦٣

ئه‌و شەڕە لە سەر ڕێگاى نێوان مەیدان و دەربەندیخان لە کاتێکدا ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە ویستى ڕێگا لە کاروانێکى سەربازى سوپاى عێراق بگرێت کە بە ڕێگاى جەلەولا- دەربەندیخان بەرەو بەغدا تێدەپەڕی، لە شەڕەکەدا سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو زیانێکى گیانى زۆریان پێکەوت، کاروانە سەربازیەکەش ڕۆژی یەکەم نەیتوانى تێپەڕێ بەڵکو بۆ ڕۆژى دوایی دەرباز بوو.

زانیاری زیاتر

شەڕی مەندیل

شەڕى مەندیل، هێرشێکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ سەر بارەگاى فەوجى تایبەتى ٦ لە مەندیلى دوورى ٥ کم لە شارى چەمچەمال بوو کە لە شەوى ١٠ لەسەر١١ى کانوونى دووەمى ١٩٨٨، دواى شەڕێکى گەرم توانیان دەست بەسەر بارەگاى فەوجدا بگرن و ژمارەیەک چەکدار بکوژن و ژمارەیەکیش بەدیل بگرن هەروەها بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەل و تفاقى سەربازى دەستکەوتى هێزى پێشمەرگە بوون.

زانیاری زیاتر

شەڕی بەرۆشکێ

شەڕى بەڕۆشکێ چالاکییەکى دیکەى هێزى پێشمەرگە بوو دژ بە دامودەزگا ئەمنیەکانى ڕژێمى بەعس، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک بە فەرماندەى محەمەد مراد، لە یەکێک لە شەوەکانى بەهارى ١٩٨٣ لە ناو شارى دهۆک بۆسەیەکیان دانایەوە،

زانیاری زیاتر

شەڕی باگێڕا ١٩٨٣

ئەو شەڕە چالاکییەکى دیکەى هێزێکى پێشمەرگەى کوردستان لە سنوورى لێژنەى ناوچەى دهۆکى پارتى دیموکراتى کوردستانە. لەو شەڕەدا ٢٥ پێشمەرگە لە شەوى ١٩ لەسەر٢٠ی نیسانی ١٩٨٣ لەسەر ڕێگاى باگێڕا–سوارەتوکا بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق دانایەوە،...

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر