شەڕی سوسێ ١٩٧٤

شەڕى سەربازگەى سوسێ لە ئایارى ١٩٧٤ ڕوویدا دواى ئەوەى کە حکومەتى عێراق شەڕى دژى شۆڕشى کورد ڕاگەیاند، پێشمەرگە وەک پەرچەکردار گەمارۆى خستە سەر ئەو سەربازگەیە، سوپاى عێراق بۆ تێکشکانى گەمارى پێشمەرگە و ڕزگارکردنى سەربازەکان لە سلێمانى و دوکانەوە هێرشیان ئەنجامدا شەڕێکى چەند ڕۆژى لە نێوانیاندا ڕوویدا.


 دواى ئەوەى گفتوگۆی سەرکردایەتى شۆڕشى ئەیلوول و حکومەتى عێراق بەکۆتا هات، حکومەتى عێراق لەو بەند و ماددانەى کەوا لە ڕێککەوتنەکەدا هاتبوو پاشگەز بووە، جارێکى دیکە شەڕی بەسەر کوردستاندا سەپاندەوە،  گرژى و ئاڵۆزییەکان تەشەنەیان سەند و پێی نایە قۆناغى لەشکرکێشى، لە نیسانى ١٩٧٤ هێرش و پەلامارەکانى سوپاى عێراق بۆ سەر کوردستان دەستى پێکرد. هێرشەکانى سوپا بە جۆرێک بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەستپیکرد، هەموو توانایەکى سەربازى خستەکار، لە هێزى بێ شومارى سەرباز و سەدان تانکى مۆدێرن و هەموو جۆرە چەکى ئاسمانى و هێزى ئاسمانى بۆ ئەوەى شۆڕشى کورد بەیەکجارى پەک بخات.

هێزى پێشمەرگەى کوردستان وەک پەرچە کردار و ئامادەسازى لەبەردەم هێرشکارى سوپاى عێراق هەر لە سەرەتاى دەستپێکى جەنگەوە کۆمەڵێک هەنگاوى سەربازى نا لەوانە بەتالیۆنى ٣ی سورداش سەربە هێزى ڕزگارى گەمارۆى سەربازگەى سوسێى دا کە بارەگاى یەکەیەکى سەربازى سوپاى عێراق بوو. حکومەتى عێراق لە ئایارى ١٩٧٤ هەوڵیدا کەوا گەمارۆى پێشمەرگە لەسەر ئەو سەربازگەیە لا ببات، سوپا لە سلێمانى و دوکان بە ئاراستەى ناوچەکە دەستیان بە جووڵە کرد، هێزى پێشمەرگەش کە بریتى بوو لە بەتالیۆنى ٣ لە هێزى ڕزگاری بە فەرماندەیى ئەنوەر ئەزوەر نەخشەى بەرپەرچدانەوەى سوپاى عێراقى بەم شێوەیە داڕشت، لەو شوێنانەى کە ئەگەرى هێرشى سوپاى عێراقی هەبوو لە سەر ڕێگاى سلێمانى و دوکان.

لقى کوێخا سمایلى تەلان لە گوندى کانیخان سەنگەریان گرت، لقى عەبدوڵڵاى حاجى ڕەشید لە تاسلوجە دامەزران، لقى عومەرى حەمە عەلى لە گوندى کەلەوانان لە ئامادەباشیدا بوون، فەرماندە و بارەگاى بەتالیۆن لە گوندى خرێ زێوێ بوو، لقى حەمەتالى حاجى قادر بەگیش لە گوندى خرێ زێوێ سەنگەریان قایم کردبوو.

سوپاى عێراق لە سلێمانیەوە دەستى بە جووڵە کرد و هێرشى هێنا، لقى عەبدوڵڵا حاجى ڕەشید کە لە تاسلوجە سەنگەرى گرتبوو لەگەڵ سوپاى عێراق ڕووبەڕووى یەکتر بوونەوە و توانیان زیانێکى گەورە بە سوپا بگەیەنن، بەڵام لەبەر زۆرى ژمارەى سەربازانى سوپا و پاڵپشتى کەتیبەى تانک و کەمى ژمارەى ھێزى پێشمەرگە نەیانتوانى بۆماوەیەکى درێژ بەرگرى بکەن، بەتایبەتى دواى شەهیدبوونى سەرلق عەبدوڵڵاى حاجى ڕەشید و سەرپەل شێخ جەعفەر کۆلیجەیی، پێشمەرگەکانى ئەو قۆڵەى بەرگرى پاشەکشەیان کرد و شوێنەکەیان بەجێ هێشت، سوپاى عێراقیش درێژەى بە پێشڕەوییەکانی دا بۆ ئەوى بگەنە سەربازگەى سوسێ.

دواى ئەوەى سوپاى عێراق بە پشتیوانى تانک و چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) هێڵى بەرگرى پێشمەرگەیان لە تاسلوجە تێپەڕاند بەرەو سەربازگەى سوسێ ڕێگایان بڕی، وا تێگەیشتبوون کە هیچ بەربەستێکى بەرگرى پێشمەرگەیان لەبەردەم نەماوە، بەڵام بە دوورى ٦کم لە سەربازگەى سوسێ و بە دیاریکراوى لە سەر پردى گوندى خڕێ زێوێ هێزی پێشمه‌رگه‌ هێرشی کردە سەر سوپاى عێراق، توانیان بە چەکى (RPG) دوو تانک تێک بشکێنن و ژمارەک لە سەرباز و جاش بکوژن، ئەو ڕۆژە تا دواى نیوەڕۆ پێشمەرگە ڕێى نەدا سوپا بگاتە سەربازگەى گەمارۆ دراو، بەڵام کاتێک دوو پێشمەرگە شەهید بوون بە ناوەکانى ئیبراهیم کانى شەیتان و ڕەحیم قامیش هەروەها برینداربوونى فەرماندەى بەتالیۆن لەکاتى دەربازکردنى تەرمى شەهیدەکان بۆ ئەوەى نەکەونە دەستى سوپا هێزى پێشمەرگە تەنها فریاى ئەوە کەوتن کە تەرمى شەهیدەکان و فەرماندە بریندارەکەیان ڕزگار بکەن، پاشەکشەیان بە هێزەکانیان کرد، ئیتر ڕێگا لە بەردەم سوپاى عێراق واڵا بوو کە گەمارۆى سەربازگەى سوسێ بشکێنێ.    


سەرچاوەکان:

  1. سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه‌ سه‌ربازيه‌كانى شۆڕشى ئه‌يلوول 1970-1975، چاپى يه‌كه‌م، چاپخانەى دانیشفەڕ، هه‌ولێر، 2022.

  2. شەوکەت مەلا اسماعیل حەسەن، ڕۆژانێ لە مێژووى شۆرشى ئەیلوول، ١٩٦١-١٩٧٥، چاپخانەى وەزارەتى پەروەردە، هەولێر – ٢٠٠٧.

  3. کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر، ٢٠١٩.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى باتیفا سەیدا

ئەم شەڕە بریتى بوو لە چالاکییەکى پارتیزانى هێزێکى پێشمەرگە سەربە ڕیکخراوى ١٦ى ئابى پارتی دیموکراتى کوردستان لە باتیفا دژبە هێزێکى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ڕۆژێکى ساڵى ١٩٨٧ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکە و بەماوەیەکى کەم دەستیان بەسەرداگرت و ١٠ چەکداریان بەدیل گرتن، ئەوانی دیکەش ڕایان کرد پاشان پێشمەرگەکان شوێنەکەیان جێهێشت و بێ زیان گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر