شەڕی سوسێ ١٩٧٤

شەڕى سەربازگەى سوسێ لە ئایارى ١٩٧٤ ڕوویدا دواى ئەوەى کە حکومەتى عێراق شەڕى دژى شۆڕشى کورد ڕاگەیاند، پێشمەرگە وەک پەرچەکردار گەمارۆى خستە سەر ئەو سەربازگەیە، سوپاى عێراق بۆ تێکشکانى گەمارى پێشمەرگە و ڕزگارکردنى سەربازەکان لە سلێمانى و دوکانەوە هێرشیان ئەنجامدا شەڕێکى چەند ڕۆژى لە نێوانیاندا ڕوویدا.


 دواى ئەوەى گفتوگۆی سەرکردایەتى شۆڕشى ئەیلوول و حکومەتى عێراق بەکۆتا هات، حکومەتى عێراق لەو بەند و ماددانەى کەوا لە ڕێککەوتنەکەدا هاتبوو پاشگەز بووە، جارێکى دیکە شەڕی بەسەر کوردستاندا سەپاندەوە،  گرژى و ئاڵۆزییەکان تەشەنەیان سەند و پێی نایە قۆناغى لەشکرکێشى، لە نیسانى ١٩٧٤ هێرش و پەلامارەکانى سوپاى عێراق بۆ سەر کوردستان دەستى پێکرد. هێرشەکانى سوپا بە جۆرێک بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەستپیکرد، هەموو توانایەکى سەربازى خستەکار، لە هێزى بێ شومارى سەرباز و سەدان تانکى مۆدێرن و هەموو جۆرە چەکى ئاسمانى و هێزى ئاسمانى بۆ ئەوەى شۆڕشى کورد بەیەکجارى پەک بخات.

هێزى پێشمەرگەى کوردستان وەک پەرچە کردار و ئامادەسازى لەبەردەم هێرشکارى سوپاى عێراق هەر لە سەرەتاى دەستپێکى جەنگەوە کۆمەڵێک هەنگاوى سەربازى نا لەوانە بەتالیۆنى ٣ی سورداش سەربە هێزى ڕزگارى گەمارۆى سەربازگەى سوسێى دا کە بارەگاى یەکەیەکى سەربازى سوپاى عێراق بوو. حکومەتى عێراق لە ئایارى ١٩٧٤ هەوڵیدا کەوا گەمارۆى پێشمەرگە لەسەر ئەو سەربازگەیە لا ببات، سوپا لە سلێمانى و دوکان بە ئاراستەى ناوچەکە دەستیان بە جووڵە کرد، هێزى پێشمەرگەش کە بریتى بوو لە بەتالیۆنى ٣ لە هێزى ڕزگاری بە فەرماندەیى ئەنوەر ئەزوەر نەخشەى بەرپەرچدانەوەى سوپاى عێراقى بەم شێوەیە داڕشت، لەو شوێنانەى کە ئەگەرى هێرشى سوپاى عێراقی هەبوو لە سەر ڕێگاى سلێمانى و دوکان.

لقى کوێخا سمایلى تەلان لە گوندى کانیخان سەنگەریان گرت، لقى عەبدوڵڵاى حاجى ڕەشید لە تاسلوجە دامەزران، لقى عومەرى حەمە عەلى لە گوندى کەلەوانان لە ئامادەباشیدا بوون، فەرماندە و بارەگاى بەتالیۆن لە گوندى خرێ زێوێ بوو، لقى حەمەتالى حاجى قادر بەگیش لە گوندى خرێ زێوێ سەنگەریان قایم کردبوو.

سوپاى عێراق لە سلێمانیەوە دەستى بە جووڵە کرد و هێرشى هێنا، لقى عەبدوڵڵا حاجى ڕەشید کە لە تاسلوجە سەنگەرى گرتبوو لەگەڵ سوپاى عێراق ڕووبەڕووى یەکتر بوونەوە و توانیان زیانێکى گەورە بە سوپا بگەیەنن، بەڵام لەبەر زۆرى ژمارەى سەربازانى سوپا و پاڵپشتى کەتیبەى تانک و کەمى ژمارەى ھێزى پێشمەرگە نەیانتوانى بۆماوەیەکى درێژ بەرگرى بکەن، بەتایبەتى دواى شەهیدبوونى سەرلق عەبدوڵڵاى حاجى ڕەشید و سەرپەل شێخ جەعفەر کۆلیجەیی، پێشمەرگەکانى ئەو قۆڵەى بەرگرى پاشەکشەیان کرد و شوێنەکەیان بەجێ هێشت، سوپاى عێراقیش درێژەى بە پێشڕەوییەکانی دا بۆ ئەوى بگەنە سەربازگەى سوسێ.

دواى ئەوەى سوپاى عێراق بە پشتیوانى تانک و چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) هێڵى بەرگرى پێشمەرگەیان لە تاسلوجە تێپەڕاند بەرەو سەربازگەى سوسێ ڕێگایان بڕی، وا تێگەیشتبوون کە هیچ بەربەستێکى بەرگرى پێشمەرگەیان لەبەردەم نەماوە، بەڵام بە دوورى ٦کم لە سەربازگەى سوسێ و بە دیاریکراوى لە سەر پردى گوندى خڕێ زێوێ هێزی پێشمه‌رگه‌ هێرشی کردە سەر سوپاى عێراق، توانیان بە چەکى (RPG) دوو تانک تێک بشکێنن و ژمارەک لە سەرباز و جاش بکوژن، ئەو ڕۆژە تا دواى نیوەڕۆ پێشمەرگە ڕێى نەدا سوپا بگاتە سەربازگەى گەمارۆ دراو، بەڵام کاتێک دوو پێشمەرگە شەهید بوون بە ناوەکانى ئیبراهیم کانى شەیتان و ڕەحیم قامیش هەروەها برینداربوونى فەرماندەى بەتالیۆن لەکاتى دەربازکردنى تەرمى شەهیدەکان بۆ ئەوەى نەکەونە دەستى سوپا هێزى پێشمەرگە تەنها فریاى ئەوە کەوتن کە تەرمى شەهیدەکان و فەرماندە بریندارەکەیان ڕزگار بکەن، پاشەکشەیان بە هێزەکانیان کرد، ئیتر ڕێگا لە بەردەم سوپاى عێراق واڵا بوو کە گەمارۆى سەربازگەى سوسێ بشکێنێ.    


سەرچاوەکان:

  1. سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه‌ سه‌ربازيه‌كانى شۆڕشى ئه‌يلوول 1970-1975، چاپى يه‌كه‌م، چاپخانەى دانیشفەڕ، هه‌ولێر، 2022.

  2. شەوکەت مەلا اسماعیل حەسەن، ڕۆژانێ لە مێژووى شۆرشى ئەیلوول، ١٩٦١-١٩٧٥، چاپخانەى وەزارەتى پەروەردە، هەولێر – ٢٠٠٧.

  3. کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر، ٢٠١٩.


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر