شەڕی دەربەندی گۆمەسپان ئایاری ١٩٧٤

حکومەتى عێراق کە شەڕی دەستپێکردەوە ساڵى ١٩٧٤ بەجۆرێک پلانى داڕشت کە لە توانایدا هەیە بە ماوەیەکى کەم شۆڕشى کورد هەرەس پێ دێنێ، قوڕسایی هێرش و پەلامارەکانى بەئاراستەى ناوچەکانى سەرکردایەتى شۆڕش فراوان کرد، بە هۆی تواناى سەربازى زۆر و چەک و تەقەمەنى قوڕسى پێشکەوتووى لە ئاستێکى بەرز، بۆیە لە بەرەکانى شەڕ پێشڕەى بەرچاوى بە خۆوە بینى.


 لە نیسانى١٩٧٤ حکومەتى بەعس بڕیارى دەسپێکردنەوەى شەڕیدا و هێرش و پەلامارەکانى بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش چڕکردەوە، هێزى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیى فارس باوە لە هەولێر کشایەوە دەرەوەى شار و بەتالیۆنەکانى بەسەر بەرەکانى شەڕدا دابەشکردن بە مەبەستى دامەزراندنى هێڵێکى بەرگرى، بۆ ئەوەى ڕێگە لە پێشڕەوی و هێرشەکانى سوپاى عێراق بگرێت.

بارەگاى هێز لە چیاى پشت پیرەر و تەکەور دانرا، بەتالیۆنى یەک بە فەرماندەى سەید کاکە لە زنجیرەشاخى پشت باوەقوت و گۆمەتاڵ دامەزران، بەتالیۆنى دوو بە فەرماندەى عەریف عوسمان بۆ دەربەندی گۆمەسپان دیارى کرا، بەتالیۆنى سێ بە فەرماندەیى ئەحمەدى حاجى عەلى لە چیاى باواجى سەنگەرى گرت، دوو لقى سەربە بارەگاى هێز لە ناوچەى بێستانە بوون، هێزى سەفین و هێزى ئازادى کە تازە دامەزرابوون لە چیاى سەفین تا چیاى باواجى و هەیبەت سوڵتان سەنگەریان گرتبوو و له‌ ئاماده‌باشیدا بوون، بەرپرس و کارگێڕانى ئۆرگانه‌كانی پارتى دیموکراتى کوردستان شانبەشانى هێزى پێشمەرگە لە بەرەى شەڕ لە بەرگریدا بوون.  

لە سەرەتاى مانگى ئایارى ١٩٧٤ سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و زریپۆش لە دوو قۆڵەوە هێرشى کردە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، قۆڵى یەکەم لە سەرى ڕەشەوە پێشڕەویەکانى دەست پێکرد، قۆڵى دووەم ئەو هێزانەى کە لە دەوروبەرى دەربەندی گۆمەسپان بوون ئەوانیش دەستیان بە جووڵە کرد و هەڵمەتە سەربازیەکانیان دەست پێکرد، هێزى پێشمەرگە دەستیکرد بە بەهێزکردنى هێڵى بەرگرى و بەرەنگارى سوپا بوونەوە، هەردوولا زیانیان ڵێ کەوت، بەڵام لەبەر زۆرى ژمارەى هێزى سوپا زۆر بوو و له‌هه‌مانكاتیشدا له‌ دۆخى هێرشبردن بوون زیانەکانیان زێدەتر بوو لە هێزى پێشمەرگە.

سوپاى عێراق سەرەتا نەیتوانى بەسەر هێزى پێشمەرگەدا زاڵ بێـت و هێڵى بەرگرى بشکێنێ بەڵکو دواى چوار کاتژمێر شەڕی بەردەوام دووچارى تێکشکان هات، بەڵام تۆپخانەى هەردوو سەربازگەى سەرى ڕەش و دەربەندی گۆمەسپان لە بۆردومان و تۆپباراندا سلیان نەدەکردەوە تەنگیان بە پێشمەرگە هەڵچنى، هێڵی بەرگرى پێشمەرگەش بەو چەشنە پتەو نەبوو کەوا بەرگەى ئەو هەموو تۆپبارانە بگرێـت، ڕۆژى دواتر دووبارە سوپا هێرشى هێنایەوە و هەڵی کوتایە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، لەو هێرشەدا زیانى زۆر بەر هێزى پێشمەرگە کەوت کە بووە هۆى شەهید بوونى ٥ پێشمەرگە و بریندار بوونى ١١ى تر. 

لە ئەنجامى ئەو دۆخەى کە هاتە ئاراوە لە دژوارى هێرشى حکومەت و بێ شومارى سوپا بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکە، پێشمەرگە نەیتوانى بەرگەى ئەو هێرشە فراوانەى حکومەت بگرێ بەڵکو بە فەرمانى سەروو پاشەکشەیان کرد بۆ گوندى زیارەت و سوسێ، سوپاى عێراق توانى دەست بەسەر ئەو ناوچەیەدا بگرێ، پاشان پێشڕەویەکانى گەیشتە چیاى دەربەند تا گوندى دێرێ و ڕێگاى سەرەکى هەولێر – کۆیەى کەوتە ژێر دەست.             


 سەرچاوەکان:   

١- کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر - ٢٠١٩.

٢- سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه‌ سه‌ربازيه‌كانى شۆڕشى ئه‌يلوول ١٩٧٠-١٩٧٥، چاپى يه‌كه‌م، هه‌ولێر، ٢٠٢٢.

٣- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، چاپى یەکەم، هەولێر- ١٩٩٧.

٤- خوڕشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانى ساڵانى پێشمەرگایەتى، چاپخانەى حاجى هاشم، چاپى سێیەم، هەولێر – ٢٠١٥.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى ڕەبایەى گرێ ئیسفکا ١٩٨١

چالاکییەکى پارتیزانى بوو کە هێزێکى پێشمەرگە لە شەوێکى تشرینى دووەمى ١٩٨١ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گرێ ئیسفکا لە دەڤەرى بەروارى باڵا، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەربازى ڕەبایەکەیان کوشت و دەستیان بەسەر چەک و تەقەمەنى و کەلوپەلى سەربازیدا گرت، پاشان شوێنەکەیان بەجێهێشت و گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕی دەڤەری سندیا ١٩٨٧

ئەم شەڕە لە ئەنجامى هێرشێکى بەربڵاوى سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و جاشەکان بۆ سەر دەڤەرا سندیا ڕوویدا، هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ پاراستنى ناوچەکە لە ڕوخان و وێرانکارى گوندەکان، لە ٥ى نیسانى ١٩٨٧ ڕووبەڕووى هێزەکانى حکومەت بووەوە، ئەنجامى شەڕەکە بە سەرکەوتنى هێزى پێشمەرگە و شکستى هێزە عێراقیەکان کۆتایی هات.

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندى بانە سوور ١٩٨٤

چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستانە لە نزیک گوندى بانەسوورى دەوروبەرى دهۆک لە دەڤەرى بادینان، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە ڕێکخراوى ڕێنجبەران بۆسەیەکیان لەسەر جاددەى سەرەکى مانگێشکێ دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى چەکدارانى بەکرێگیراو(جاش) کەوتە بۆسەکەوە و بە ماوەیەکى کەم دەستى بەسەردا گیرا و تەواوى سەرنشینانى کوژران و دەست بەسەر تەواوى چەکەکانیاندا گرت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گەلنازکێ

شەڕى گەلنازکێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە لەگەڵ هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو بوو، بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى لە ٢٤ ئابى ١٩٨٤، لە ئەنجامى هێرشێک کە حکومەتى بەعس کردیە سەر چەند ناوچەیەکى زاخۆ لە دەڤەرى بادینان، دواى هەشت ڕۆژ هێرش و پەلامارى بەردەوام، هێزەکانى حکومەت دووچارى شکستى گەورە بوون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێگەیشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر