شەڕی دەربەندی گۆمەسپان ئایاری ١٩٧٤

حکومەتى عێراق کە شەڕی دەستپێکردەوە ساڵى ١٩٧٤ بەجۆرێک پلانى داڕشت کە لە توانایدا هەیە بە ماوەیەکى کەم شۆڕشى کورد هەرەس پێ دێنێ، قوڕسایی هێرش و پەلامارەکانى بەئاراستەى ناوچەکانى سەرکردایەتى شۆڕش فراوان کرد، بە هۆی تواناى سەربازى زۆر و چەک و تەقەمەنى قوڕسى پێشکەوتووى لە ئاستێکى بەرز، بۆیە لە بەرەکانى شەڕ پێشڕەى بەرچاوى بە خۆوە بینى.


 لە نیسانى١٩٧٤ حکومەتى بەعس بڕیارى دەسپێکردنەوەى شەڕیدا و هێرش و پەلامارەکانى بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش چڕکردەوە، هێزى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیى فارس باوە لە هەولێر کشایەوە دەرەوەى شار و بەتالیۆنەکانى بەسەر بەرەکانى شەڕدا دابەشکردن بە مەبەستى دامەزراندنى هێڵێکى بەرگرى، بۆ ئەوەى ڕێگە لە پێشڕەوی و هێرشەکانى سوپاى عێراق بگرێت.

بارەگاى هێز لە چیاى پشت پیرەر و تەکەور دانرا، بەتالیۆنى یەک بە فەرماندەى سەید کاکە لە زنجیرەشاخى پشت باوەقوت و گۆمەتاڵ دامەزران، بەتالیۆنى دوو بە فەرماندەى عەریف عوسمان بۆ دەربەندی گۆمەسپان دیارى کرا، بەتالیۆنى سێ بە فەرماندەیى ئەحمەدى حاجى عەلى لە چیاى باواجى سەنگەرى گرت، دوو لقى سەربە بارەگاى هێز لە ناوچەى بێستانە بوون، هێزى سەفین و هێزى ئازادى کە تازە دامەزرابوون لە چیاى سەفین تا چیاى باواجى و هەیبەت سوڵتان سەنگەریان گرتبوو و له‌ ئاماده‌باشیدا بوون، بەرپرس و کارگێڕانى ئۆرگانه‌كانی پارتى دیموکراتى کوردستان شانبەشانى هێزى پێشمەرگە لە بەرەى شەڕ لە بەرگریدا بوون.  

لە سەرەتاى مانگى ئایارى ١٩٧٤ سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و زریپۆش لە دوو قۆڵەوە هێرشى کردە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، قۆڵى یەکەم لە سەرى ڕەشەوە پێشڕەویەکانى دەست پێکرد، قۆڵى دووەم ئەو هێزانەى کە لە دەوروبەرى دەربەندی گۆمەسپان بوون ئەوانیش دەستیان بە جووڵە کرد و هەڵمەتە سەربازیەکانیان دەست پێکرد، هێزى پێشمەرگە دەستیکرد بە بەهێزکردنى هێڵى بەرگرى و بەرەنگارى سوپا بوونەوە، هەردوولا زیانیان ڵێ کەوت، بەڵام لەبەر زۆرى ژمارەى هێزى سوپا زۆر بوو و له‌هه‌مانكاتیشدا له‌ دۆخى هێرشبردن بوون زیانەکانیان زێدەتر بوو لە هێزى پێشمەرگە.

سوپاى عێراق سەرەتا نەیتوانى بەسەر هێزى پێشمەرگەدا زاڵ بێـت و هێڵى بەرگرى بشکێنێ بەڵکو دواى چوار کاتژمێر شەڕی بەردەوام دووچارى تێکشکان هات، بەڵام تۆپخانەى هەردوو سەربازگەى سەرى ڕەش و دەربەندی گۆمەسپان لە بۆردومان و تۆپباراندا سلیان نەدەکردەوە تەنگیان بە پێشمەرگە هەڵچنى، هێڵی بەرگرى پێشمەرگەش بەو چەشنە پتەو نەبوو کەوا بەرگەى ئەو هەموو تۆپبارانە بگرێـت، ڕۆژى دواتر دووبارە سوپا هێرشى هێنایەوە و هەڵی کوتایە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، لەو هێرشەدا زیانى زۆر بەر هێزى پێشمەرگە کەوت کە بووە هۆى شەهید بوونى ٥ پێشمەرگە و بریندار بوونى ١١ى تر. 

لە ئەنجامى ئەو دۆخەى کە هاتە ئاراوە لە دژوارى هێرشى حکومەت و بێ شومارى سوپا بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکە، پێشمەرگە نەیتوانى بەرگەى ئەو هێرشە فراوانەى حکومەت بگرێ بەڵکو بە فەرمانى سەروو پاشەکشەیان کرد بۆ گوندى زیارەت و سوسێ، سوپاى عێراق توانى دەست بەسەر ئەو ناوچەیەدا بگرێ، پاشان پێشڕەویەکانى گەیشتە چیاى دەربەند تا گوندى دێرێ و ڕێگاى سەرەکى هەولێر – کۆیەى کەوتە ژێر دەست.             


 سەرچاوەکان:   

١- کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر - ٢٠١٩.

٢- سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه‌ سه‌ربازيه‌كانى شۆڕشى ئه‌يلوول ١٩٧٠-١٩٧٥، چاپى يه‌كه‌م، هه‌ولێر، ٢٠٢٢.

٣- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، چاپى یەکەم، هەولێر- ١٩٩٧.

٤- خوڕشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانى ساڵانى پێشمەرگایەتى، چاپخانەى حاجى هاشم، چاپى سێیەم، هەولێر – ٢٠١٥.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلنازکێ

شەڕى گەلنازکێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە لەگەڵ هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو بوو، بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى لە ٢٤ ئابى ١٩٨٤، لە ئەنجامى هێرشێک کە حکومەتى بەعس کردیە سەر چەند ناوچەیەکى زاخۆ لە دەڤەرى بادینان، دواى هەشت ڕۆژ هێرش و پەلامارى بەردەوام، هێزەکانى حکومەت دووچارى شکستى گەورە بوون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێگەیشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى دەشتمرێ ١٩٨٧

شەڕی دەشتمرێ چالاکییەکى پێشمەرگە بوو بەرانبەر بنکەیەکى سەربازیی سوپاى عێراق و تێیدا هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆ لە شەوى ٩ لەسەر١٠ى شوباتى ١٩٨٧، هێرشیان کردە سەر ڕەبایەیەکى سوپاى عێراق لە نزیک گوندى دەشتمرێ لە ناحیەى ئیبراهیم خەلیل (ڕزگارى) دەڤەرى بادینان و بە ماوەیەکى کەم توانیان بچنە ناو بنکە سەربازییەکە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گردە هول ١٩٨٥

ئەو شەڕە گورزێکى توندى هێزى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتى کوردستان لە شۆڕشی گوڵان بوو بەر ڕەبایەکى سوپاى عێراقى کەوت، لە شەوى ١٢ لەسەر١٣ى ئابى ١٩٨٥، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتی کوردستان و حزبى شیوعی، جەولەیەکیان ئەنجام دا بۆ ناوچەى باتیفای پارێزگاى دهۆک، بۆ بینین و بەسەرکردنەوەى ڕیزەکانى ڕێکخستن و هاوڵاتیانى ناوچەکە، دواتر بڕیاریان دا چالاکییەکى پارتیزانى ئەنجام بدەن، بۆ ئەوەش ڕەبایەى (گردە هول)یان دەستنیشان کرد

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندی زێوکێ ١٩٨٣

شەڕى گوندی زێوکێ لە شۆڕشی گوڵان و لە ١٥ى نیسانى ١٩٨٣ لە دەڤەرى بادینان لە نێوان هێزێکى پێشمەرگە و هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق ڕوویدا، سوپای عێراق بە مەبەستى گێڕانەوەى هێز و هەژموونى حکومەت بۆ ناوچەکە هێرشییان کردە سەر گوندى زێوکێ لە ناوچەى مانگێشکێی. کە سوپای عێراق سەرقاڵى پشکنینى گوند بوون، هێزێکى پێشمەرگە کە بە ئەرکى پێشمەرگایەتى لە ناوچەکەدا لە گەڕان و پشکنیندا بوون لە هێرشەکە ئاگادار بوونەوە و هێرشیان کردنە سەر....

زانیاری زیاتر