شەڕی دەربەندی گۆمەسپان ئایاری ١٩٧٤

حکومەتى عێراق کە شەڕی دەستپێکردەوە ساڵى ١٩٧٤ بەجۆرێک پلانى داڕشت کە لە توانایدا هەیە بە ماوەیەکى کەم شۆڕشى کورد هەرەس پێ دێنێ، قوڕسایی هێرش و پەلامارەکانى بەئاراستەى ناوچەکانى سەرکردایەتى شۆڕش فراوان کرد، بە هۆی تواناى سەربازى زۆر و چەک و تەقەمەنى قوڕسى پێشکەوتووى لە ئاستێکى بەرز، بۆیە لە بەرەکانى شەڕ پێشڕەى بەرچاوى بە خۆوە بینى.


 لە نیسانى١٩٧٤ حکومەتى بەعس بڕیارى دەسپێکردنەوەى شەڕیدا و هێرش و پەلامارەکانى بۆ سەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش چڕکردەوە، هێزى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیى فارس باوە لە هەولێر کشایەوە دەرەوەى شار و بەتالیۆنەکانى بەسەر بەرەکانى شەڕدا دابەشکردن بە مەبەستى دامەزراندنى هێڵێکى بەرگرى، بۆ ئەوەى ڕێگە لە پێشڕەوی و هێرشەکانى سوپاى عێراق بگرێت.

بارەگاى هێز لە چیاى پشت پیرەر و تەکەور دانرا، بەتالیۆنى یەک بە فەرماندەى سەید کاکە لە زنجیرەشاخى پشت باوەقوت و گۆمەتاڵ دامەزران، بەتالیۆنى دوو بە فەرماندەى عەریف عوسمان بۆ دەربەندی گۆمەسپان دیارى کرا، بەتالیۆنى سێ بە فەرماندەیى ئەحمەدى حاجى عەلى لە چیاى باواجى سەنگەرى گرت، دوو لقى سەربە بارەگاى هێز لە ناوچەى بێستانە بوون، هێزى سەفین و هێزى ئازادى کە تازە دامەزرابوون لە چیاى سەفین تا چیاى باواجى و هەیبەت سوڵتان سەنگەریان گرتبوو و له‌ ئاماده‌باشیدا بوون، بەرپرس و کارگێڕانى ئۆرگانه‌كانی پارتى دیموکراتى کوردستان شانبەشانى هێزى پێشمەرگە لە بەرەى شەڕ لە بەرگریدا بوون.  

لە سەرەتاى مانگى ئایارى ١٩٧٤ سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و زریپۆش لە دوو قۆڵەوە هێرشى کردە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، قۆڵى یەکەم لە سەرى ڕەشەوە پێشڕەویەکانى دەست پێکرد، قۆڵى دووەم ئەو هێزانەى کە لە دەوروبەرى دەربەندی گۆمەسپان بوون ئەوانیش دەستیان بە جووڵە کرد و هەڵمەتە سەربازیەکانیان دەست پێکرد، هێزى پێشمەرگە دەستیکرد بە بەهێزکردنى هێڵى بەرگرى و بەرەنگارى سوپا بوونەوە، هەردوولا زیانیان ڵێ کەوت، بەڵام لەبەر زۆرى ژمارەى هێزى سوپا زۆر بوو و له‌هه‌مانكاتیشدا له‌ دۆخى هێرشبردن بوون زیانەکانیان زێدەتر بوو لە هێزى پێشمەرگە.

سوپاى عێراق سەرەتا نەیتوانى بەسەر هێزى پێشمەرگەدا زاڵ بێـت و هێڵى بەرگرى بشکێنێ بەڵکو دواى چوار کاتژمێر شەڕی بەردەوام دووچارى تێکشکان هات، بەڵام تۆپخانەى هەردوو سەربازگەى سەرى ڕەش و دەربەندی گۆمەسپان لە بۆردومان و تۆپباراندا سلیان نەدەکردەوە تەنگیان بە پێشمەرگە هەڵچنى، هێڵی بەرگرى پێشمەرگەش بەو چەشنە پتەو نەبوو کەوا بەرگەى ئەو هەموو تۆپبارانە بگرێـت، ڕۆژى دواتر دووبارە سوپا هێرشى هێنایەوە و هەڵی کوتایە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، لەو هێرشەدا زیانى زۆر بەر هێزى پێشمەرگە کەوت کە بووە هۆى شەهید بوونى ٥ پێشمەرگە و بریندار بوونى ١١ى تر. 

لە ئەنجامى ئەو دۆخەى کە هاتە ئاراوە لە دژوارى هێرشى حکومەت و بێ شومارى سوپا بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکە، پێشمەرگە نەیتوانى بەرگەى ئەو هێرشە فراوانەى حکومەت بگرێ بەڵکو بە فەرمانى سەروو پاشەکشەیان کرد بۆ گوندى زیارەت و سوسێ، سوپاى عێراق توانى دەست بەسەر ئەو ناوچەیەدا بگرێ، پاشان پێشڕەویەکانى گەیشتە چیاى دەربەند تا گوندى دێرێ و ڕێگاى سەرەکى هەولێر – کۆیەى کەوتە ژێر دەست.             


 سەرچاوەکان:   

١- کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر - ٢٠١٩.

٢- سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه‌ سه‌ربازيه‌كانى شۆڕشى ئه‌يلوول ١٩٧٠-١٩٧٥، چاپى يه‌كه‌م، هه‌ولێر، ٢٠٢٢.

٣- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، چاپى یەکەم، هەولێر- ١٩٩٧.

٤- خوڕشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانى ساڵانى پێشمەرگایەتى، چاپخانەى حاجى هاشم، چاپى سێیەم، هەولێر – ٢٠١٥.


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر