شەڕی بێستانە

شەڕی بێستانە لە ئەنجامى هێرشى لیواى سێى سوپاى عێراق بۆ سەر هێزى دەشتى هەولێرى پێشمەرگە ڕوویدا، بەهۆى کوژرانى سەرۆک جاشێکى عەرەب بەناوى شێخ عەنەش لە بەهارى ١٩٦٨، دواى شەڕێکى سێ کاتژمێرى پێشمەرگە توانى هێرشەکەى سوپاى عێرق تێکبشکێنێ و ژمارەیەک ئەفسەر و سەرباز بکوژن و پاشەکشە بە هێزەکەیان بکەن.


هێرشى حکومەت بۆ سەر بێستانە بۆ بەهارى ١٩٦٨ دەگەڕێتەوە، بە هۆکارى کوژرانى سەرۆک فه‌وجێكی چەکداری بەکرێگیراو (جاش)ى عەرەب بەناوى شێخ عەنەش کە لە ١٣ى نیسانى ١٩٦٨ لە کەمینێکدا لەسەر ڕێگەى هەولێر- گوێڕ نزیک گوندى توڕەق کوژرا، کارى ئەم شێخە عەرەبە و پیاوەکانى بریتى بوو لە هەڵکوتانە سەر گوندەکانى کوردنشین و ئەنجامدانى تاڵانکارى و ئازار و ئەشکەنجەدانى گوندنشینە کوردەکان، نزیکەى ١٠ کوردى بێ تاوانى شەهید کردبوو، لە هێرشى سەر گوندى تەلخێمى بنارى چیاى قەرەچوغ لە ٦ى حوزەیرانى ١٩٦٣ خۆى و چەکدارەکانى بەشدارییەکى بەرچاویان هەبوو لەگەڵ حەرەس قەومی و هێزەکانى دیکەى حکومەت کە تێیدا چوار پێشمەرگە و دوو هاوڵاتى گوندەکە شەهید بوون.

دیارە هۆکارى کوژرانى شێخ عەنەشى سەرۆک جاش بۆ هەڵوێستى توند و دوژمنکارانە و دەستدرێژى کردن بۆ سەر بەرژەوەندییەکانى ئەو هاوڵاتى و گوندنشینانە دەگەڕێتەوە کە بەو جۆرەى باسکرا ڕەفتارى لەگەڵ کردبوون، بەتایبەتى لە تۆڵەى شەهیدبوونى دوو برا بە ناوەکانى ئەنوەر و تایەر لە هێرشەکەى سەر گوندى تەلخێمی ساڵى ١٩٦٣.

سەبارەت بە هەڵویستى حکومەتى عێراق بەرامبەر بە ڕووداوەکە، هەر لەگەڵ کوژرانى ناوبراو وەزارەتى بەرگرى بەیانێکى توندى بڵاوکردەوە و هێرشێکى لە ناکاوى بۆ سەر پێشمەرگە ڕاگەیاند، هەر لە هەمان ڕۆژدا دواى نیوەڕۆ لیواى سێى سوپاى عێراق پەلامارى پێشمەرگەی دا لە گوندى بێستانەى سەر بە دەشتى هەولێر کە شەڕێکى سەختى سێ کاتژمێرى لێ کەوتەوە، بەڵام هێزى پێشمەرگەى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیى فارس باوە زۆر بە توندى ڕووبەڕوویان بوونەوە، دواى هاتنە ئاراى شەڕێکى گەرم پێشمەرگە توانیان هێزەکەى سوپاى عێراق گەمارۆ بدەن و ئەفسەر و سەربازى زۆریان لێ بکوژن، پاشان لە ڕێگاى وتووێژ و ڕێککەوتنەوە  پێشمەرگە ڕێگەى پاشەکشەى پێدان و سوپاكه‌یان بە تێکشکاوى گەڕایەوە دواوە.

پێویستە ئەوەش ئاماژە پێ بکەین کە چەند ڕۆژێک پێش کوژرانى شێخ عەنەش واتا لە ٥ى ئادارى ١٩٦٨ سەرۆک جاشێکى کورد بە ناوى حەوێز مام یەحیا لە نزیک شارى کۆیە لەلایەن پێشمەرگەوە بە سەرکردایەتى عەریف عوسمان یوسف و دکتۆر خالید سەعید کەمینى بۆ دانرایەوە و کوژرا، کە زۆر لایەنگرى حکومەت بوو و کەسێکى زۆر دڵڕەقیش بوو بەرامبەر بە پێشمەرگە، بەڵام حکومەت نە هەڵوێستى نواند و نە باسیشى لێوە کرد، کەچى بۆ سەرۆک عه‌شیره‌تێكی عەرەب ئەو هەموو هەرا و هێرشکاریەى نایەوە.   

     


سەرچاوەکان:

١- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چ: یەکەم ٢٠٠٤.

٢- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى رۆشنبیرى، چاپى یەکەم،١٩٩٧.

٣- ئارى کەریم، چەند لاپەڕەیەکى زیندوو لە شۆڕشى ئەیلوولدا، چاپخانەى خەبات، دهۆک ١٩٩٩.

٤- خورشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانی ساڵانی خەباتی پێشمەرگایەتی، چاپی سێیەم، هەولێر، ٢٠١٥.

 


 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى گرێ ئیسفکا ١٩٨١

چالاکییەکى پارتیزانى بوو کە هێزێکى پێشمەرگە لە شەوێکى تشرینى دووەمى ١٩٨١ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گرێ ئیسفکا لە دەڤەرى بەروارى باڵا، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەربازى ڕەبایەکەیان کوشت و دەستیان بەسەر چەک و تەقەمەنى و کەلوپەلى سەربازیدا گرت، پاشان شوێنەکەیان بەجێهێشت و گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕی دەڤەری سندیا ١٩٨٧

ئەم شەڕە لە ئەنجامى هێرشێکى بەربڵاوى سوپاى عێراق بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى و جاشەکان بۆ سەر دەڤەرا سندیا ڕوویدا، هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ پاراستنى ناوچەکە لە ڕوخان و وێرانکارى گوندەکان، لە ٥ى نیسانى ١٩٨٧ ڕووبەڕووى هێزەکانى حکومەت بووەوە، ئەنجامى شەڕەکە بە سەرکەوتنى هێزى پێشمەرگە و شکستى هێزە عێراقیەکان کۆتایی هات.

زانیاری زیاتر