هاوینى ١٩٦٣ وەرزێکى گەرم و خوێناوى بوو، دۆخێکى سەخت و دژوار بەسەر کوردستاندا تێدەپەڕى، حکومەتى عێراق تەواوى هێزەکانى خستە شەڕى کوردەوە، چونکە بەشەڕی چارەنووس سازى لێکدەدایەوە و بە هیواى ئەوە بوو کە شۆڕش لەبار ببات و گەلى کورد قەلاچۆ بکات، ئەوەى دەمێنێتەوە ملکەچ و ژێڕدەستەى بکات. حکومەت بۆ پیادەکردنى ئهوپلانە کەوتە هێرش و پەلامارى دڕندانە بە هەموو هێز و تواناى سوپایی زەمینى و ئاسمانیەوە بۆ سەر کوردستان، تەڕ و وشکى بە یەکەوە دەسوتاند، هەروەها کەوتە بۆردومانى لادێ و شارۆچکەکان و سوتاندنى بەرووبوومى کشتوکاڵى و دارستانە سروشتیەکان و سەپاندنى ئابلۆقەى ئابوورى، دڕندە ترین سوپاى ناردە ناو شار و شارۆچکەکان بۆ ئەشکەنجەدان و توقاندنى بەکۆمەڵ.
ئهوکردەوە گەلە لەسەر دەستى ڕژێمى بەعس بەسەرۆکایەتى عەبدولسەلام عارف هاتنە ئاراوە، کە لە ڕێگاى کودەتاوە لە ٨ى شوباتى ١٩٦٣ دەسەڵاتى عێراقى گرتە دەست، بەمەش قۆناغێکى نوێ لە مێژووى عێراق دەستى پێکرد، هەرچەندە لە سەرەتاى دەسەڵاتیاندا جۆرێک لە گفتوگۆ و دانوستانى لەگەڵ سەرکردایەتى شۆڕش بۆ چاسەرکردنى کیشەى کورد دەستپێکرد، بەڵام وتوێژەکان ماوەى چوارمانگ پترى نەخایاند، لە ١٠ى حوزەیرانى ١٩٦٣ هێرش و پەلامارەکان بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەستى پێکرد.
هێزى پێشمەرگەى کوردستانیش بۆ بەرپەرچدانەوەى هێڕشەکان و بەرگریکردن هەمیشە لە ئامادەباشیدا بوو، هەندێ جاریش لە وەڵامى پەلامارەکانى سوپادا چاڵاکى جۆراوجۆرى ئەنجام دەدا، یەکێک لهو چاڵاکیانەى هێزى پێشمەرگەى قەرەداغ شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینەى سەر ڕێگاى گشتى نێوان مەیدان و دەربەندیخان بوو لە ١٥ى تەمووزى ١٩٦٣، کاتێک کە هەواڵى تێپەڕینى کاروانێکى سوپاى عێراقیان پێ گەیشت بەڕێگاى جەلەولا – دەربەندیخان بەرەو بەغدا، بڕیاریاندا کەوا ڕێگاى خوارەوەى دەربەندیخان لهو کاروانەى سوپادا بگرن و چاڵاکیەکى پێشمەرگەیی ئەنجام بدەن، نەخشەى شەڕەکەیان بەو جۆرە دانا:
-
هێزێکى پێشمەرگە بە فەرماندەیى محەمەد حاجى وەلى کەلارى بۆ گرتنى بەرزایی شاخی قەترە ڕاسپێردرا بۆ ئەوەى نەهێڵن سوپاى عێراق لە سەربازگەى مەیدانەوە پشتیان لێ بگرێ.
-
دەستەیەکى پشمەرگە ئەرکى گرتنى شاخى پشت گوندى بانى خێڵانى پێ سپێردرا بۆ ئەوەى ئەوانیش نەهێڵن سوپا لە سەربازگەى دەربەندیخانەوە پێشڕەوى بکات و بەرزاییەکانى گوڵان بگرێت.
-
دەستەیەکى دیکەش لە خوارەوەى گوندى بانیخێڵان لە ئامادە باشیدا بوون.
-
هێزەکەى دیکەش بە فەرماندەیى عەزیز قازى لە نزیک پردەکەى چۆمى دەرەدوینەى سەر ڕێگاى گشتى دامەزران لە چاوەڕوانى هاتنى کاروانى سوپادا.
چەند سەنگەرێکیش لە بەرزاییەکانى نزیک ڕێگاى گشتى هەبوون لەو کاتانەى کە کاروانى سوپاى پێدا تێدەپەڕێ کومەڵێک چەکدارى بەکرێگیراو(جاش)یان دەناردە ئەو سەنگەرانە بۆ پارێزگارى ڕێگاى گشتى، ئەوانیش لە ژێر چاودێر پێشمەرگەدا بوون.
کاتژمێر ٩ى بەیانى ١٥ى تەمووزى ١٩٦٣ کاروانى سوپاى عێراق گەیشتە سەر پردەکە، پێشمەرگە سەرتا دەستڕێژى گوللەیان لە بەکرێگیراوە (جاش)ەکان کرد و ٣ چەکداریان لێ کوشتن ئەوانى تر سەنگەریان چۆل کرد، ڕایانکرد و لاشە کوژراوەکانیان بەجێهێشت، سەربازانى سوپا دەستیان بە هێرش کرد بۆ ئەوەى سەنگەرەکان بگرنەوە لهو نێوانەدا شەڕێکى گەرم دەستى پێکرد، سەربازەکان نەیان توانى سەنگەرەکان بگرنەوە بەڵکو چەند سەربازێکیان لێ کوژرا، هێزێکى سوپا و بەکرێگیراوان هێرشیان بردە سەر بەرزایی پشت قەترە لەوێش پێشمەرگە لێیاندان و بە ماوەیەکى کەم تێکیان شکاندن، ٣ بەکرێگیراوى (جاش) لەو شوێنەدا کوژران و لاشەیان لە مەیدانى شەڕدا بەجێما، هێزێکى دیکەى سەربازى عێراق لە سەربازگەى دەربەندیخانەوە بۆ بەهاناوە چوونى کاروانى سەربازى هێرشیان کردە سەر شاخى گوڵان، بەسەر کەمینى پێشمەرگە هەڵبوون چەند سەربازێکیان لێ کوژرا و گەڕانەوە سەربازگەى خۆیان.
شەڕ تا کاتژمێر ٥ى ئێوارە بەردەوام بوو، هەردوو سەربازگەى مەیدان و دەبەندیخان و چەکدارانى بەکرێگیراوى هۆزى نەوڕۆڵى لە شەڕەکەدا بەشدار بوون، ئەو ڕۆژە کاروانى سوپاى عێراق نەیتوانى تێبپەڕێ و گەڕایەوە سەربازگەكه، بەڵام ڕۆژى دوایى توانیان دەرباز بن، بەپێی زانیاریەکانى کە بەر دەستى پێشمەرگە کەوت لەو شەڕەدا، زیانى هێزەکانى حکومەت بریتى بوون لە کوژرانى ٤٠ سەرباز و دوو ئەفسەر و ٦ چەکدارى بەکرێگیراو(جاش)، لە لایەنى هێزى شۆڕشیشەوە تەنها یەک پێشمەرگە بە سوکى بریندار بوو.
سەرچاوەکان:
١- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١- ١٩٧٥، چاپى یەکەم، (هەولێر- ٢٠٠٤).
٢- ئیبراهیم جەلال، باشورى کوردستان و شۆڕشى ئەیلوول بنیادنان و هەڵتەکاندن ١٩٦١- ١٩٧٥، چاپی چوارەم، ٢٠٢١.
٣- شەوکەت مەلا ئیسماعیل حەسەن، ڕۆژانێ لە مێژووى شۆرشى ئەیلوول، چاپى یەکەم، (چاپخانەى وەزارەتى پەروەردە- هەولێر- ٢٠٠٧).
٤- هاوکار کریم حمە شریف، شۆڕشى ئەیلوول، چاپى یەکەم، (چاپخانەى زانکۆى سەلاحەددین- هەولێر- ٢٠١٢).
٥- خۆشەوى عەلى کانیەلنجى، بیرەوەریەکانى عەزیز قازى سورچى، چاپى یەکەم، (چاپخانەى دانیشفەر- هەولێر- ٢٠٢٣).