شه‌ڕی زینەتیر

لە زنجیرە شەڕەکانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول لە نێوان هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای عێراق و له‌ كۆتاییه‌كانی پاییزی ١٩٦٥ سوپای عێراق هێرشێكی به‌ربڵاوی كرده‌ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌ له‌ سه‌ر چیای به‌نی هه‌ریر و زینه‌تیر...


ئامادەکارییەکان

دواى زیاتر لە ساڵێکی ئاگربەستى نێوان حکومەتى عێراق و شۆڕشی ئەیلوول، ڕژێمى عەبدولسەلام عارف لە بەڵینەکانى ناو ئاگربەستەکە پاشگەز بووە، لە کۆتایی ئادارى ١٩٦٥ جارێکى تر ئاگرى شەڕی بەسەر کوردستاندا سەپاندەوە، کە لەو بڕوایەدا بوون کەرت بوونى پارتى دیموکراتى کوردستان و شۆڕشى کورد کاتێکى گونجاوە بۆ دەستپێکردنەوەى هێرش و پەلامارەکان، بەو پێیەى کە چانسى سەرکەوتنیان زیاتر دەکات. لە پاییزى ١٩٦٥ سوپاى عێراق هێرشێکى گەورەى هێنایە سەر چیاى بەنى هەریر و زینەتیر، شەڕێکى گران بۆ ماوەى سێ ڕۆژ بەردەوام بوو، کە ژمارەیەکى زۆر لە سەرباز و چەکدارى بەکرێگیراو (جاش) کوژران.

له‌و شەڕەدا تۆپخانەى شۆڕش ڕۆڵێکى گرنگ و کاریگەرى بینى لە تۆپبارانى هێزەکانى عێراق، بەتایبەتى چادرگە و سەربازگەکانى سوپا لە دەشتى هەریر بە تۆپى ٢٥ ڕەتل کە لە لایەن ئەفسەرى تۆپخانەى شۆڕش ملازم خدر عەبدوڵا دەباغ سەرپەرشتى دەکرا، توانى زیانێکى گەورە بە سوپاى عێراق بگەیەنێ و پەشێوییەکى بێ ئەندازە لە سەربازگەکان بنێتەوە، ئه‌وەش لە ستایش و دەستخۆشى فەرماندەى پێشمەرگە یونس ڕۆژبەیانى لە بەرەى شەڕەکەدا دەردەکەوێ کە بە بێتەل سوپاسیان دەکات و دەستخۆشیان  پێ ڕادەگەیەنێ.  

ساڵى ١٩٦٥ و ساڵى دواتر لە ساڵە قوڕسەکانی تەمەنى شۆڕش بوون، زۆر شەڕی سەخت ڕوویاندا و سەرکەوتنى مەزنیش بەدەست هاتن، هەر لەو ساڵەدا سەرکردایەتى شۆڕش لە ناوچەى پشدەرەوە گواسترایەوە بۆ ناوچەى باڵەکایەتى تا نسکۆى ساڵى ١٩٧٥، بۆیە حکومەت زۆرینەى هێزوتوانا و قوڕسایی هێرش و پەلامارەکانى زەمینى و ئاسمانى خستبووە ئەو دەڤەرە، بەو نیازەى کە هەرچى زووە بگاتە سەرکردایه‌تى شۆڕش و زەفەرى پێ ببات، تا لە ئاییندەیەکى نزیک هەرەسى پێ بێنێ.

دیارە ئه‌و شەڕانەى لەو ماوەیە ڕوویاندا بۆ ماوەى ساڵێک بەردەوامیان هەبوو، بێ ئەوەى حکومەت بتوانێ سەرکەوتنى یەکلایی کەرەوە بەدەست بهێنێ، هەرچەندە توانى دەست بەسەر هەندێ لە شار و شارۆچکەکاندا بگرێت، بەڵام هێزى پێشمەرگە ناوچە شاخاوییەکانى پێ گونجاوتر بوو بۆ بەرگرى و دەتوانێ زیانى گەورە بە هێزەکانى حکومەت بگەیەنێ بەڵکو هەرواش دەرچوو، بەگشتى له‌و شەڕانەدا سوپاى عێراق زیانى زۆریان بەرکەوت، چەندین تەرمى ئەفسەر و سەرباز لەبەرەکانى شەڕ بەجێمان، دەیان پارچە چەکى جۆراوجۆر کەوتنە دەستى هێزى پێشمەرگە، ئه‌وەش وایکرد کە حکومەت ناچار بێت ژمارەى سەرباز و پێداویستیە جەنگیەکان زیاتر بکات لە بەرەى جەنگدا.              


سەرچاوەکان:      

١- هاوکار کریم حمە شریف، شۆڕشى ئەیلوول، چاپخانەى زانکۆى سەلاحەددین، چاپى یەکەم، هەولێر – ٢٠١٢.

٢- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چاپى یەکەم – هەولێر،  ٢٠٠٤.

٣- ملازم خدر عەبدوڵڵه دەباغ، تۆپخانەى شۆرشى ئەیلوولى مەزن، چاپى سێیەم، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، هەولێڕ – ٢٠٢٠.

٤- کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر - ٢٠١٩.

 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینە لە تەمووزى ١٩٦٣

ئه‌و شەڕە لە سەر ڕێگاى نێوان مەیدان و دەربەندیخان لە کاتێکدا ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە ویستى ڕێگا لە کاروانێکى سەربازى سوپاى عێراق بگرێت کە بە ڕێگاى جەلەولا- دەربەندیخان بەرەو بەغدا تێدەپەڕی، لە شەڕەکەدا سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو زیانێکى گیانى زۆریان پێکەوت، کاروانە سەربازیەکەش ڕۆژی یەکەم نەیتوانى تێپەڕێ بەڵکو بۆ ڕۆژى دوایی دەرباز بوو.

زانیاری زیاتر

شەڕی مەندیل

شەڕى مەندیل، هێرشێکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ سەر بارەگاى فەوجى تایبەتى ٦ لە مەندیلى دوورى ٥ کم لە شارى چەمچەمال بوو کە لە شەوى ١٠ لەسەر١١ى کانوونى دووەمى ١٩٨٨، دواى شەڕێکى گەرم توانیان دەست بەسەر بارەگاى فەوجدا بگرن و ژمارەیەک چەکدار بکوژن و ژمارەیەکیش بەدیل بگرن هەروەها بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەل و تفاقى سەربازى دەستکەوتى هێزى پێشمەرگە بوون.

زانیاری زیاتر

شەڕی بەرۆشکێ

شەڕى بەڕۆشکێ چالاکییەکى دیکەى هێزى پێشمەرگە بوو دژ بە دامودەزگا ئەمنیەکانى ڕژێمى بەعس، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک بە فەرماندەى محەمەد مراد، لە یەکێک لە شەوەکانى بەهارى ١٩٨٣ لە ناو شارى دهۆک بۆسەیەکیان دانایەوە،

زانیاری زیاتر

شەڕی باگێڕا ١٩٨٣

ئەو شەڕە چالاکییەکى دیکەى هێزێکى پێشمەرگەى کوردستان لە سنوورى لێژنەى ناوچەى دهۆکى پارتى دیموکراتى کوردستانە. لەو شەڕەدا ٢٥ پێشمەرگە لە شەوى ١٩ لەسەر٢٠ی نیسانی ١٩٨٣ لەسەر ڕێگاى باگێڕا–سوارەتوکا بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق دانایەوە،...

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر