شه‌ڕی زینەتیر

لە زنجیرە شەڕەکانی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول لە نێوان هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای عێراق و له‌ كۆتاییه‌كانی پاییزی ١٩٦٥ سوپای عێراق هێرشێكی به‌ربڵاوی كرده‌ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌كانی هێزی پێشمه‌رگه‌ له‌ سه‌ر چیای به‌نی هه‌ریر و زینه‌تیر...


ئامادەکارییەکان

دواى زیاتر لە ساڵێکی ئاگربەستى نێوان حکومەتى عێراق و شۆڕشی ئەیلوول، ڕژێمى عەبدولسەلام عارف لە بەڵینەکانى ناو ئاگربەستەکە پاشگەز بووە، لە کۆتایی ئادارى ١٩٦٥ جارێکى تر ئاگرى شەڕی بەسەر کوردستاندا سەپاندەوە، کە لەو بڕوایەدا بوون کەرت بوونى پارتى دیموکراتى کوردستان و شۆڕشى کورد کاتێکى گونجاوە بۆ دەستپێکردنەوەى هێرش و پەلامارەکان، بەو پێیەى کە چانسى سەرکەوتنیان زیاتر دەکات. لە پاییزى ١٩٦٥ سوپاى عێراق هێرشێکى گەورەى هێنایە سەر چیاى بەنى هەریر و زینەتیر، شەڕێکى گران بۆ ماوەى سێ ڕۆژ بەردەوام بوو، کە ژمارەیەکى زۆر لە سەرباز و چەکدارى بەکرێگیراو (جاش) کوژران.

له‌و شەڕەدا تۆپخانەى شۆڕش ڕۆڵێکى گرنگ و کاریگەرى بینى لە تۆپبارانى هێزەکانى عێراق، بەتایبەتى چادرگە و سەربازگەکانى سوپا لە دەشتى هەریر بە تۆپى ٢٥ ڕەتل کە لە لایەن ئەفسەرى تۆپخانەى شۆڕش ملازم خدر عەبدوڵا دەباغ سەرپەرشتى دەکرا، توانى زیانێکى گەورە بە سوپاى عێراق بگەیەنێ و پەشێوییەکى بێ ئەندازە لە سەربازگەکان بنێتەوە، ئه‌وەش لە ستایش و دەستخۆشى فەرماندەى پێشمەرگە یونس ڕۆژبەیانى لە بەرەى شەڕەکەدا دەردەکەوێ کە بە بێتەل سوپاسیان دەکات و دەستخۆشیان  پێ ڕادەگەیەنێ.  

ساڵى ١٩٦٥ و ساڵى دواتر لە ساڵە قوڕسەکانی تەمەنى شۆڕش بوون، زۆر شەڕی سەخت ڕوویاندا و سەرکەوتنى مەزنیش بەدەست هاتن، هەر لەو ساڵەدا سەرکردایەتى شۆڕش لە ناوچەى پشدەرەوە گواسترایەوە بۆ ناوچەى باڵەکایەتى تا نسکۆى ساڵى ١٩٧٥، بۆیە حکومەت زۆرینەى هێزوتوانا و قوڕسایی هێرش و پەلامارەکانى زەمینى و ئاسمانى خستبووە ئەو دەڤەرە، بەو نیازەى کە هەرچى زووە بگاتە سەرکردایه‌تى شۆڕش و زەفەرى پێ ببات، تا لە ئاییندەیەکى نزیک هەرەسى پێ بێنێ.

دیارە ئه‌و شەڕانەى لەو ماوەیە ڕوویاندا بۆ ماوەى ساڵێک بەردەوامیان هەبوو، بێ ئەوەى حکومەت بتوانێ سەرکەوتنى یەکلایی کەرەوە بەدەست بهێنێ، هەرچەندە توانى دەست بەسەر هەندێ لە شار و شارۆچکەکاندا بگرێت، بەڵام هێزى پێشمەرگە ناوچە شاخاوییەکانى پێ گونجاوتر بوو بۆ بەرگرى و دەتوانێ زیانى گەورە بە هێزەکانى حکومەت بگەیەنێ بەڵکو هەرواش دەرچوو، بەگشتى له‌و شەڕانەدا سوپاى عێراق زیانى زۆریان بەرکەوت، چەندین تەرمى ئەفسەر و سەرباز لەبەرەکانى شەڕ بەجێمان، دەیان پارچە چەکى جۆراوجۆر کەوتنە دەستى هێزى پێشمەرگە، ئه‌وەش وایکرد کە حکومەت ناچار بێت ژمارەى سەرباز و پێداویستیە جەنگیەکان زیاتر بکات لە بەرەى جەنگدا.              


سەرچاوەکان:      

١- هاوکار کریم حمە شریف، شۆڕشى ئەیلوول، چاپخانەى زانکۆى سەلاحەددین، چاپى یەکەم، هەولێر – ٢٠١٢.

٢- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چاپى یەکەم – هەولێر،  ٢٠٠٤.

٣- ملازم خدر عەبدوڵڵه دەباغ، تۆپخانەى شۆرشى ئەیلوولى مەزن، چاپى سێیەم، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، هەولێڕ – ٢٠٢٠.

٤- کاروان جوهر محمد، ئیدریس بارزانى ١٩٤٤- ١٩٨٧ ژیان و ڕۆلى سیاسیى و سەربازى لە بزوتنەوەى ڕزگاریخوازى کورددا، چاپخانەى هێڤی، هەولێر - ٢٠١٩.

 


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر