شەڕی بێلمبیر

ئه‌م شه‌ڕە‌ له‌ ٢٥ی ئایاری ١٩٧٧ له‌ گوندی بێلمبیری باكووری پارێزگای دهۆك له‌ ناوچه‌ی به‌رواری باڵا، له‌ نێوان هێزی پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێمی یه‌كی سه‌ركردایه‌تی كاتی پارتی دیموكراتی كوردستان و سوپای ڕژێم ڕوویدا ، له‌و شه‌ڕە‌دا زیانێكی زۆر به‌ر هه‌ردوو لایه‌ن كه‌وت و به‌ پاشه‌كشێی سوپا كۆتایی هات.


ڕوودانی شه‌ڕ

ساڵی ١٩٧٧ هه‌ردوو باره‌گای گۆڤكێ و بێلمبیری پێشمه‌رگه‌ی سه‌ركردایه‌تی كاتی له‌ ناوچه‌ی به‌رواری باڵا ده‌كه‌وتنه‌ نزیكی یه‌كترییه‌وه‌، باره‌گای گۆڤكێ پێشمه‌رگه‌ی زۆری لێ بوو، جگه‌ له‌ مه‌فره‌زه‌كه‌ی حه‌جی قادۆ مه‌فره‌زه‌كانی محه‌مه‌د خالید بۆسه‌ڵی و محه‌مه‌د گه‌وداش كه‌ زیاتر له‌ سه‌د پێشمه‌رگه‌بوون له‌و باره‌گایه‌ بوون، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر ته‌نیا مه‌فره‌زه‌كه‌ی ئه‌حمه‌د شانه‌ی لێ بوو، له‌ ٢٥ی ئایاری ١٩٧٧ هێزێكی گه‌وره‌ی سوپای ڕژێم كه‌ پێكهاتبوون له‌ ٥٠٠ ئه‌فسه‌ر و سه‌رباز به‌ پشتیوانی نۆ فڕۆكه‌ی جۆری هه‌لیكۆپته‌ری نه‌فه‌ر هه‌ڵگر و شه‌ڕكه‌ری بێده‌نگ (سه‌متی) له‌ سێ به‌ره‌ی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا و باشوور هێرشیان كرده‌ سه‌ر باره‌گای بێلمبیر (هه‌لیكۆپته‌ری سمتی تازه‌ له‌ فه‌ڕە‌نسا كڕابوون و یه‌كه‌م جاربوو سوپا دژی پێشمه‌رگه‌ به‌كاری بهێنێت)، شه‌ڕ له‌نێوان هه‌ردوولا ده‌ستیپێكرد، پاش ئه‌وه‌ی له‌ باره‌گاكه‌ی گۆڤكێ ده‌نگی ته‌قه‌ ده‌بیسترێت له‌وێوه‌ حه‌جی قادۆ، محه‌مه‌د خالید، محه‌مه‌د گه‌ودا به نزیكه‌ی شه‌ست‌ پێشمه‌رگه‌‌وه‌ به‌هانای هاوڕێكانیانه‌وه‌ ده‌چن، له‌ ڕێگا ئه‌وانیش ده‌كه‌ونه‌ به‌ر په‌لاماری هێرشی فڕۆكه‌كان و له‌ نزیك باره‌گاكه‌ی ئه‌حمه‌د شانه له‌ ئه‌نجامی گوللە‌بارانی هه‌لیكۆپته‌ره‌كان حه‌سه‌ن هه‌جه‌ر ئامۆزای حه‌جی قادۆ به‌ پله‌ی‌ ئامر مه‌فره‌زه‌ و پێشمه‌رگه‌یه‌كی تر شه‌هید ده‌بن، میرخان و شه‌مۆ و سێ پێشمه‌رگه‌ی حه‌جی قادۆش بریندار بوون. فڕۆكه‌كان نزم ده‌بوونه‌وه‌ ته‌رمی كوژراوه‌كانی خۆیان و ته‌نانه‌ت هی پێشمه‌رگه‌ شه‌هیده‌كانیشیان هه‌ڵده‌گرت، ته‌واوی هێزه‌كه‌ یه‌ك (ئار. پی. جی)یان پێ بوو ئه‌ویش سێ گوللە‌ی له‌سه‌ر بوو، پاش ئه‌وه‌ی به‌كاریان هێنا، فڕۆكه‌كان كه‌متر ده‌وێران نزم ببنه‌وه‌، كاتێك پێشمه‌رگه‌كانی حه‌جی قادۆ، محه‌مه‌د خالید و محه‌مه‌د گه‌ودا گه‌یشتن ئه‌حمه‌د شانه‌ و زۆر له‌ پێشمه‌رگه‌كانی گوللە‌یان پێ نه‌مابوو، به‌ڵام هێشتا به‌رگریان ده‌كرد، به‌ گه‌یشتنی ئه‌م هێزه‌، پێشمه‌رگه‌ پێگه‌ی خۆی له‌ به‌رگرییه‌وه‌ بۆ هێرشكردن گۆڕی و توانیان ژماره‌یه‌كی زۆری سه‌ربازی سوپا له‌ مه‌یدانی شه‌ڕدا بكوژن و سوپا ناچار به‌ پاشه‌كشێ بكه‌ن، فڕۆكه‌كان تا توانیان جه‌نازه‌ و برینداری خۆیان و ته‌نانه‌ت ته‌رمی زۆراب و پێشمه‌رگه‌یه‌كی تری شه‌هیدیان له‌ مه‌یدانی جه‌نگ هه‌ڵگرت، پێشمه‌رگه‌یه‌كیش به‌ناوی ڕە‌سول دۆسكی له ‌لایه‌ن سوپاوه‌ گیرابوو، ئه‌ویشیان له‌گه‌ڵ خۆیان برد، له‌ گه‌ڕانه‌وه‌دا ڕە‌سول دۆسكیان به‌ زیندووی له‌ فڕۆكه‌ فڕێدایه‌ خواره‌وه‌ و شه‌هیدیان كرد.

له‌ ئه‌نجامی شه‌ڕە‌كه‌دا هه‌شت پێشمه‌رگه‌ و دوو له‌وانه‌ی تازه‌ په‌یوه‌ندییان كردبوو، له‌گه‌ڵ چوار هاووڵاتی شه‌هیدبوون، نۆ پێشمه‌رگه‌ش له‌وانه ساڵح سیتۆ و‌ خودی ئه‌حمه‌د شانه‌ بریندار بوون، پێشمه‌رگه‌یه‌كی ئه‌حمه‌د شانه‌ به‌ناوی عه‌لی هرووری به‌ ده‌یان گوللە‌ی به‌ركه‌وتبوو و شه‌هید ببوو، زۆران عه‌بدولعه‌زیز (ئه‌نوه‌ر) هه‌مان ڕۆژ شه‌هید بوو. سوپای ڕژێمیش زیاتر له ٤٥ بۆ‌٥٠ كوژراوی هه‌بوو، ته‌رمی شه‌هیده‌كان له ‌لایه‌ن حه‌جی قادۆ، مولازم محه‌مه‌د سۆرانی، محه‌مه‌د خالید، محه‌مه‌د گه‌ودا و پێشمه‌رگه‌كان گواسترانه‌‌وه‌ بۆ گوندی ئارووشێ و له‌وێ به‌خاك سپێردران و خۆشیان گه‌ڕانه‌وه‌ باره‌گای گۆڤكێ.

بۆ ڕۆژی دواتر حه‌جی قادۆ به‌ چوار پێشمه‌رگه‌وه‌ بڕیاریدا بچێته‌وه‌ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر و ئه‌و چه‌كانه‌ی له‌وێ كه‌وتوون بیانهێنێته‌وه‌، ئه‌وه‌بوو به‌ره‌وه‌ باره‌گای بێلمبیر به‌ڕێكه‌وتن، پاش ئه‌وه‌ی چه‌كه‌كانیان هه‌ڵگرته‌وه‌ و باریان كردن بڕیاریاندا نانی نیوه‌ڕۆش هه‌ر له‌وێ بخۆن و دواتر بگه‌ڕێنه‌وه‌ دۆڵی شه‌هیدان، هه‌مان ڕۆژ واتا ٢٦ی ئایار چوار فڕۆكه‌ی جۆری هه‌لیكۆپته‌ری سمتی بۆ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر گه‌ڕانه‌وه‌ كه‌ حه‌جی قادۆ و پێشمه‌رگه‌كانی لێ بوو، له‌ ناكاو فڕۆكه‌كان له‌ پشت دۆڵه‌كه‌ ده‌ركه‌وتن و پێشمه‌رگه‌كان ئاماده‌یی و بواری به‌رگریان نه‌بوو، له‌ ئه‌نجامی ته‌قه‌ و بۆردومانی فڕۆكه‌كان حه‌جی قادۆ هه‌ر له‌وێ دەستبە‌‌جێ شه‌هید ده‌بێت.

بۆ ڕۆژی دواتر واتا ٢٧ی ئایاری ١٩٧٧ جارێكی تر سوپای ڕژێم به‌ ڕێگه‌ی حه‌فت فڕۆكه‌ی جۆری نه‌فه‌رهه‌ڵگر خۆیان گه‌یانده‌ باره‌گای گۆڤكێ و پاش دابه‌زاندنیان له ‌لایه‌ن سه‌ربازه‌كانی سوپای ڕژێمه‌وه‌ هێرشێكی به‌ربه‌ڵاو كرایه‌ سه‌ر هێزی پێشمه‌رگه‌، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ ڕۆژی پێشتر سه‌ركرده‌كه‌یان و چه‌ندین پێشمه‌رگه‌ی قاره‌مانیان له‌ده‌ست دابوو، كه‌چی قاره‌مانانه‌ به‌رگرییان كرد و سوپای هێرشكه‌ریان به‌خراپی تێكشكاند و ناچار به‌ پاشه‌كشه‌یان كردن.

پاش ئه‌م شه‌ڕە‌ چه‌ند مه‌فره‌زه‌یه‌كی تر هاتنه‌ دۆڵی شه‌هیدان و باره‌گای گۆڤكێ بۆئه‌وه‌ی پاسه‌وانی له‌ شوێنه‌كه‌ و گۆڕی شه‌هیده‌كان بكه‌ن، چۆنكه‌ هه‌واڵیان پێگه‌یشتبوو ڕژێم مه‌به‌ستیه‌تی به‌ فڕۆكه‌ بێته‌ ناوچه‌كه‌ و ته‌رمه‌كان بگوازێته‌وه، مه‌فره‌زه‌كان بۆ ماوه‌ی چل ڕۆژ له‌ ناوچه‌كه‌ مانه‌وه‌ تا ئه‌وكاته‌ی دڵنیابوون له‌وه‌ی سوپا بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‌ ناگه‌ڕێته‌وه‌.‌


سه‌رچاوه‌:

 ئه‌رشیفی ده‌سته‌ی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموكراتی كوردستان.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى دەشتمرێ ١٩٨٧

شەڕی دەشتمرێ چالاکییەکى پێشمەرگە بوو بەرانبەر بنکەیەکى سەربازیی سوپاى عێراق و تێیدا هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆ لە شەوى ٩ لەسەر١٠ى شوباتى ١٩٨٧، هێرشیان کردە سەر ڕەبایەیەکى سوپاى عێراق لە نزیک گوندى دەشتمرێ لە ناحیەى ئیبراهیم خەلیل (ڕزگارى) دەڤەرى بادینان و بە ماوەیەکى کەم توانیان بچنە ناو بنکە سەربازییەکە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گردە هول ١٩٨٥

ئەو شەڕە گورزێکى توندى هێزى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتى کوردستان لە شۆڕشی گوڵان بوو بەر ڕەبایەکى سوپاى عێراقى کەوت، لە شەوى ١٢ لەسەر١٣ى ئابى ١٩٨٥، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتی کوردستان و حزبى شیوعی، جەولەیەکیان ئەنجام دا بۆ ناوچەى باتیفای پارێزگاى دهۆک، بۆ بینین و بەسەرکردنەوەى ڕیزەکانى ڕێکخستن و هاوڵاتیانى ناوچەکە، دواتر بڕیاریان دا چالاکییەکى پارتیزانى ئەنجام بدەن، بۆ ئەوەش ڕەبایەى (گردە هول)یان دەستنیشان کرد

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندی زێوکێ ١٩٨٣

شەڕى گوندی زێوکێ لە شۆڕشی گوڵان و لە ١٥ى نیسانى ١٩٨٣ لە دەڤەرى بادینان لە نێوان هێزێکى پێشمەرگە و هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق ڕوویدا، سوپای عێراق بە مەبەستى گێڕانەوەى هێز و هەژموونى حکومەت بۆ ناوچەکە هێرشییان کردە سەر گوندى زێوکێ لە ناوچەى مانگێشکێی. کە سوپای عێراق سەرقاڵى پشکنینى گوند بوون، هێزێکى پێشمەرگە کە بە ئەرکى پێشمەرگایەتى لە ناوچەکەدا لە گەڕان و پشکنیندا بوون لە هێرشەکە ئاگادار بوونەوە و هێرشیان کردنە سەر....

زانیاری زیاتر

شەڕی سەرێ سناتێ ١٩٨٥

شەڕى سەری سناتێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سەرى سناتێ لە ناوچەى مچولیاى دەڤەرى بادینان، هێزى پێشمەرگە هێرشیان کردە سەر بارەگاى سریەیەکى سەربازى سوپاى عێراق و دواى شەڕێکى گەرم بەماوەیەکى کەم، توانیان دەستى بەسەردا بگرن و ژمارەیەک سەرباز بکوژن و بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى قوڕس و سوک دەستى بەسەردا بگرن، دواى ئەوەى ئامانجى هێرشەکە پێکرا هێزەکەى پێشمەرگە شوێنەکەیان جێ هێشت و گەڕانەوە شوێنى خۆیان لە حەفتەنینێ.

زانیاری زیاتر