شەڕی بێلمبیر

ئه‌م شه‌ڕە‌ له‌ ٢٥ی ئایاری ١٩٧٧ له‌ گوندی بێلمبیری باكووری پارێزگای دهۆك له‌ ناوچه‌ی به‌رواری باڵا، له‌ نێوان هێزی پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێمی یه‌كی سه‌ركردایه‌تی كاتی پارتی دیموكراتی كوردستان و سوپای ڕژێم ڕوویدا ، له‌و شه‌ڕە‌دا زیانێكی زۆر به‌ر هه‌ردوو لایه‌ن كه‌وت و به‌ پاشه‌كشێی سوپا كۆتایی هات.


ڕوودانی شه‌ڕ

ساڵی ١٩٧٧ هه‌ردوو باره‌گای گۆڤكێ و بێلمبیری پێشمه‌رگه‌ی سه‌ركردایه‌تی كاتی له‌ ناوچه‌ی به‌رواری باڵا ده‌كه‌وتنه‌ نزیكی یه‌كترییه‌وه‌، باره‌گای گۆڤكێ پێشمه‌رگه‌ی زۆری لێ بوو، جگه‌ له‌ مه‌فره‌زه‌كه‌ی حه‌جی قادۆ مه‌فره‌زه‌كانی محه‌مه‌د خالید بۆسه‌ڵی و محه‌مه‌د گه‌وداش كه‌ زیاتر له‌ سه‌د پێشمه‌رگه‌بوون له‌و باره‌گایه‌ بوون، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر ته‌نیا مه‌فره‌زه‌كه‌ی ئه‌حمه‌د شانه‌ی لێ بوو، له‌ ٢٥ی ئایاری ١٩٧٧ هێزێكی گه‌وره‌ی سوپای ڕژێم كه‌ پێكهاتبوون له‌ ٥٠٠ ئه‌فسه‌ر و سه‌رباز به‌ پشتیوانی نۆ فڕۆكه‌ی جۆری هه‌لیكۆپته‌ری نه‌فه‌ر هه‌ڵگر و شه‌ڕكه‌ری بێده‌نگ (سه‌متی) له‌ سێ به‌ره‌ی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا و باشوور هێرشیان كرده‌ سه‌ر باره‌گای بێلمبیر (هه‌لیكۆپته‌ری سمتی تازه‌ له‌ فه‌ڕە‌نسا كڕابوون و یه‌كه‌م جاربوو سوپا دژی پێشمه‌رگه‌ به‌كاری بهێنێت)، شه‌ڕ له‌نێوان هه‌ردوولا ده‌ستیپێكرد، پاش ئه‌وه‌ی له‌ باره‌گاكه‌ی گۆڤكێ ده‌نگی ته‌قه‌ ده‌بیسترێت له‌وێوه‌ حه‌جی قادۆ، محه‌مه‌د خالید، محه‌مه‌د گه‌ودا به نزیكه‌ی شه‌ست‌ پێشمه‌رگه‌‌وه‌ به‌هانای هاوڕێكانیانه‌وه‌ ده‌چن، له‌ ڕێگا ئه‌وانیش ده‌كه‌ونه‌ به‌ر په‌لاماری هێرشی فڕۆكه‌كان و له‌ نزیك باره‌گاكه‌ی ئه‌حمه‌د شانه له‌ ئه‌نجامی گوللە‌بارانی هه‌لیكۆپته‌ره‌كان حه‌سه‌ن هه‌جه‌ر ئامۆزای حه‌جی قادۆ به‌ پله‌ی‌ ئامر مه‌فره‌زه‌ و پێشمه‌رگه‌یه‌كی تر شه‌هید ده‌بن، میرخان و شه‌مۆ و سێ پێشمه‌رگه‌ی حه‌جی قادۆش بریندار بوون. فڕۆكه‌كان نزم ده‌بوونه‌وه‌ ته‌رمی كوژراوه‌كانی خۆیان و ته‌نانه‌ت هی پێشمه‌رگه‌ شه‌هیده‌كانیشیان هه‌ڵده‌گرت، ته‌واوی هێزه‌كه‌ یه‌ك (ئار. پی. جی)یان پێ بوو ئه‌ویش سێ گوللە‌ی له‌سه‌ر بوو، پاش ئه‌وه‌ی به‌كاریان هێنا، فڕۆكه‌كان كه‌متر ده‌وێران نزم ببنه‌وه‌، كاتێك پێشمه‌رگه‌كانی حه‌جی قادۆ، محه‌مه‌د خالید و محه‌مه‌د گه‌ودا گه‌یشتن ئه‌حمه‌د شانه‌ و زۆر له‌ پێشمه‌رگه‌كانی گوللە‌یان پێ نه‌مابوو، به‌ڵام هێشتا به‌رگریان ده‌كرد، به‌ گه‌یشتنی ئه‌م هێزه‌، پێشمه‌رگه‌ پێگه‌ی خۆی له‌ به‌رگرییه‌وه‌ بۆ هێرشكردن گۆڕی و توانیان ژماره‌یه‌كی زۆری سه‌ربازی سوپا له‌ مه‌یدانی شه‌ڕدا بكوژن و سوپا ناچار به‌ پاشه‌كشێ بكه‌ن، فڕۆكه‌كان تا توانیان جه‌نازه‌ و برینداری خۆیان و ته‌نانه‌ت ته‌رمی زۆراب و پێشمه‌رگه‌یه‌كی تری شه‌هیدیان له‌ مه‌یدانی جه‌نگ هه‌ڵگرت، پێشمه‌رگه‌یه‌كیش به‌ناوی ڕە‌سول دۆسكی له ‌لایه‌ن سوپاوه‌ گیرابوو، ئه‌ویشیان له‌گه‌ڵ خۆیان برد، له‌ گه‌ڕانه‌وه‌دا ڕە‌سول دۆسكیان به‌ زیندووی له‌ فڕۆكه‌ فڕێدایه‌ خواره‌وه‌ و شه‌هیدیان كرد.

له‌ ئه‌نجامی شه‌ڕە‌كه‌دا هه‌شت پێشمه‌رگه‌ و دوو له‌وانه‌ی تازه‌ په‌یوه‌ندییان كردبوو، له‌گه‌ڵ چوار هاووڵاتی شه‌هیدبوون، نۆ پێشمه‌رگه‌ش له‌وانه ساڵح سیتۆ و‌ خودی ئه‌حمه‌د شانه‌ بریندار بوون، پێشمه‌رگه‌یه‌كی ئه‌حمه‌د شانه‌ به‌ناوی عه‌لی هرووری به‌ ده‌یان گوللە‌ی به‌ركه‌وتبوو و شه‌هید ببوو، زۆران عه‌بدولعه‌زیز (ئه‌نوه‌ر) هه‌مان ڕۆژ شه‌هید بوو. سوپای ڕژێمیش زیاتر له ٤٥ بۆ‌٥٠ كوژراوی هه‌بوو، ته‌رمی شه‌هیده‌كان له ‌لایه‌ن حه‌جی قادۆ، مولازم محه‌مه‌د سۆرانی، محه‌مه‌د خالید، محه‌مه‌د گه‌ودا و پێشمه‌رگه‌كان گواسترانه‌‌وه‌ بۆ گوندی ئارووشێ و له‌وێ به‌خاك سپێردران و خۆشیان گه‌ڕانه‌وه‌ باره‌گای گۆڤكێ.

بۆ ڕۆژی دواتر حه‌جی قادۆ به‌ چوار پێشمه‌رگه‌وه‌ بڕیاریدا بچێته‌وه‌ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر و ئه‌و چه‌كانه‌ی له‌وێ كه‌وتوون بیانهێنێته‌وه‌، ئه‌وه‌بوو به‌ره‌وه‌ باره‌گای بێلمبیر به‌ڕێكه‌وتن، پاش ئه‌وه‌ی چه‌كه‌كانیان هه‌ڵگرته‌وه‌ و باریان كردن بڕیاریاندا نانی نیوه‌ڕۆش هه‌ر له‌وێ بخۆن و دواتر بگه‌ڕێنه‌وه‌ دۆڵی شه‌هیدان، هه‌مان ڕۆژ واتا ٢٦ی ئایار چوار فڕۆكه‌ی جۆری هه‌لیكۆپته‌ری سمتی بۆ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر گه‌ڕانه‌وه‌ كه‌ حه‌جی قادۆ و پێشمه‌رگه‌كانی لێ بوو، له‌ ناكاو فڕۆكه‌كان له‌ پشت دۆڵه‌كه‌ ده‌ركه‌وتن و پێشمه‌رگه‌كان ئاماده‌یی و بواری به‌رگریان نه‌بوو، له‌ ئه‌نجامی ته‌قه‌ و بۆردومانی فڕۆكه‌كان حه‌جی قادۆ هه‌ر له‌وێ دەستبە‌‌جێ شه‌هید ده‌بێت.

بۆ ڕۆژی دواتر واتا ٢٧ی ئایاری ١٩٧٧ جارێكی تر سوپای ڕژێم به‌ ڕێگه‌ی حه‌فت فڕۆكه‌ی جۆری نه‌فه‌رهه‌ڵگر خۆیان گه‌یانده‌ باره‌گای گۆڤكێ و پاش دابه‌زاندنیان له ‌لایه‌ن سه‌ربازه‌كانی سوپای ڕژێمه‌وه‌ هێرشێكی به‌ربه‌ڵاو كرایه‌ سه‌ر هێزی پێشمه‌رگه‌، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ ڕۆژی پێشتر سه‌ركرده‌كه‌یان و چه‌ندین پێشمه‌رگه‌ی قاره‌مانیان له‌ده‌ست دابوو، كه‌چی قاره‌مانانه‌ به‌رگرییان كرد و سوپای هێرشكه‌ریان به‌خراپی تێكشكاند و ناچار به‌ پاشه‌كشه‌یان كردن.

پاش ئه‌م شه‌ڕە‌ چه‌ند مه‌فره‌زه‌یه‌كی تر هاتنه‌ دۆڵی شه‌هیدان و باره‌گای گۆڤكێ بۆئه‌وه‌ی پاسه‌وانی له‌ شوێنه‌كه‌ و گۆڕی شه‌هیده‌كان بكه‌ن، چۆنكه‌ هه‌واڵیان پێگه‌یشتبوو ڕژێم مه‌به‌ستیه‌تی به‌ فڕۆكه‌ بێته‌ ناوچه‌كه‌ و ته‌رمه‌كان بگوازێته‌وه، مه‌فره‌زه‌كان بۆ ماوه‌ی چل ڕۆژ له‌ ناوچه‌كه‌ مانه‌وه‌ تا ئه‌وكاته‌ی دڵنیابوون له‌وه‌ی سوپا بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‌ ناگه‌ڕێته‌وه‌.‌


سه‌رچاوه‌:

 ئه‌رشیفی ده‌سته‌ی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموكراتی كوردستان.


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر