گەرووی عومەرئاغا ده‌كه‌وێته باكووری ده‌شتی دیانا له نێوان گونده‌كانی بادلیان له باشووری و شێخان له باكووری، ڕێگای سه‌ره‌كی سۆران - سیده‌كان به‌و گه‌رووه‌دا تێده‌په‌ڕێ، لە ٦ی نیسانی ١٩٦٦، سوپای عێراق له زه‌وی و ئاسمانه‌وه هێرشی (توكل علی الله) بۆ سه‌ر هندرێن و زۆزك و گه‌رووی عومه‌رئاغا ده‌ست پێكرد، له ٣ی ئه‌یلوولی ١٩٧٤ لیوای سێ به پشتیوانی كه‌تیبه‌ی تانك هێرشی هێنایه سه‌ر گه‌رووه‌كه، به‌ڵام لاشه‌ی ٢٣٠ سه‌ربازیان له مه‌یدانی شه‌ڕه‌كه به‌جێما له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌كی زۆری بریندار.
گەرووی عومەرئاغا ده‌كه‌وێته باكووری ده‌شتی دیانا له نێوان گونده‌كانی بادلیان له باشووری و شێخان له باكووری، ڕێگای سه‌ره‌كی سۆران - سیده‌كان به‌و گه‌رووه‌دا تێده‌په‌ڕێ، نزیكه‌ی ١٢٠٠م له ئاستی ڕووی ده‌ریاوه به‌رزه.
ڕژێمی به‌عس كه له ٣٠ی ته‌مموزی ١٩٦٨ له ڕێگەی كوده‌تایه‌كی سه‌ربازی حوكمڕانی عێراقی گرته ده‌ست، هێنده‌ی نه‌خایاند له‌وه تێگه‌یشت كه له توانایدا نییه شۆڕشی ئه‌یلوول په‌كبخات و به‌ڕێگای سه‌ربازی زاڵ بێ به‌سه‌ریدا و هه‌ره‌سی پێ بێنێ، بۆیه ده‌رگای گفتوگۆی به‌ڕووی شۆڕشدا كرده‌وه و ڕێكه‌وتنی ١١ی ئاداری ساڵی١٩٧٠ی مۆركرد سه‌باره‌ت به مافی ئۆتونۆمی بۆ باشووری كوردستان، به‌ڵام له ماوه‌ی چوارساڵی ئاگربه‌ست و وتووژێدا ڕیزه‌كانی سوپا و یه‌كه سه‌ربازییه‌كانی خۆی ڕێكخسته‌وه و پڕچه‌ك كرده‌وه و كه‌وته بیانوو هێنانه‌وه و پاشگه‌ز بوونه‌وه له جێبه‌جێكردنی ڕێككه‌وتنه‌كه، له ١٦ی ئاداری ١٩٧٤ جارێكی دی هێرشی سه‌ربازی بۆ سه‌ر كوردستان ده‌ست پێكرده‌وه.
هه‌رچه‌نده شه‌ڕه‌كانی گه‌رووی عومه‌رئاغا و هه‌ڵمه‌تی سه‌ربازی ده‌ستگرتن به‌سه‌ر ئه‌م شوێنه ستراتیژیه‌دا پێشینه‌یه‌كی زووتری هه‌یه، كه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ٦ی نیسانی ١٩٦٦، سوپای عێراق له زه‌وی و ئاسمانه‌وه هێرشی (توكل علی الله) بۆ سه‌ر هندرێن و زۆزك و گه‌رووی عومه‌رئاغا ده‌ست پێكرد، له‌ماوه‌ی ئه‌و ڕۆژانه‌ی كه شاڵاوی داگیركاری سوپای عێراق به‌رده‌وامی هه‌بوو نه‌یانتوانی به‌سه‌ر هێزی پێشمه‌رگه‌دا زاڵ بن، به‌ڵكو ته‌واوی په‌لاماره‌كانیان له‌لایه‌ن هێزی پێشمه‌رگه به پاڵپشتی تۆپخانه‌ی شۆڕش تێكشكێندرا، له‌و هێرشه‌ی سوپای عێراق بۆ سه‌ر گه‌رووه‌كه پێنج پێشمه‌رگه شه‌هید بوون.
له دوای ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی شه‌ڕ له ساڵی ١٩٧٤ سوپای عێراق له چه‌ند ناوچه‌یه‌كه‌وه پێشڕه‌وی كرد و ده‌ستی به‌سه‌ردا گرتن، پێشمه‌رگه‌ش له ڕواندز و بناری كۆڕه‌ك و چیای گۆڕه‌ز كشایه‌وه هێڵێكی به‌رگری دانا له بنه‌كاول و چیای هندرێن و چیای زۆزك و سه‌رتیز و گه‌رووی عومه‌رئاغا، بۆ ئه‌وه‌ی نه‌هێڵێ سوپای عێراق چیتر بێته پێشه‌وه و پێشڕه‌ویه‌كانی بوه‌ستێنێ، به‌ڵام سوپای عێراق به‌رده‌وام بوو له هێرشبردن بۆ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌كانی پێشمه‌رگه، به نیازی داگیركردنی ته‌واوی شوێنه ستراتیژیه‌كان و لاوازكردن و له باربردنی شۆڕش به ماوه‌یه‌كی كه‌م.
بۆ ئه‌م جاره‌یان داگیركردنی گه‌رووی عومه‌رئاغا و شكاندنی ئه‌و هێڵە به‌رگرییه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستانی خسته به‌ر پلان و هێرشكاری، كه له ٣ی ئه‌یلوولی ١٩٧٤ لیوای ٣ به سه‌ركردایه‌تی عه‌قید ڕو‌كن حامید دلێمی به پشتیوانی كه‌تیبه‌ی تانك هێرشی هێنایه سه‌ر گه‌رووه‌كه، سه‌ره‌تای هێرشه‌كه سوپای عێراق به تۆپخانه و فڕۆكه‌ی هێزی ئاسمانی تۆپبارانی ته‌واوی ناوچه‌كه‌ی كرد، به‌ڵام هێزی پێشمه‌رگه سه‌نگه‌ره‌كانی به داری سپیندار به شێوه‌كی زۆرباش و ته‌كنیكێكی سه‌ركه‌وتووی سه‌ربازی بنیاد نابوون، له كاتی بۆردومانه‌كه‌دا خۆیان له‌ناو حه‌شار ده‌دا بۆیه بوردومانه‌كه كاریگه‌ری ئه‌و‌تۆی نه‌بوو.
ده‌كرێ بڵێین مه‌به‌ستی سوپای عێراق له داگیركرنی ئه‌م گه‌رووه‌دا په‌یوه‌ست بوو به‌‌وه‌ی كه خاڵێكی ستراتیژی و سێڕیانی دابه‌شكردنی هێزی پێشمه‌رگه بوو به‌سه‌ر قۆله‌كانی دیكه‌ی شه‌ڕه‌وه له زۆزک و سه‌رتیز و سه‌ریبه‌ردی، پێشمه‌رگه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی پلانی سوپای عێراق پووچه‌ڵ بكاته‌وه هێزی زۆرتری بۆ ده‌نارد و سه‌نگه‌ره‌كانی توندوتۆڵتر ده‌كرد و به‌رگری به‌هێزتر ده‌كرد.
هه‌ر له ده‌ستپێكی هێرشی سوپای عێراقدا هێزی پێشمه‌رگه توانی به تۆپی دژه‌تانكی ١٠٦ملم چوار تانك تێكبشكێنێ، چونكه تۆپخانه‌ی شۆڕش به فه‌رمانده‌یی حالی دۆڵه‌مه‌ری ڕۆڵێكی زۆر گرنگ و كاریگه‌ری هه‌بوو له شكست پێهێنانی ئه‌م هێرشه‌دا كه به ئامێری بێته‌ل له به‌ره‌ی شه‌ڕ په‌یوه‌ندی به فه‌رمانده‌كانی تۆپخانه‌وه ده‌كرا بۆ تۆپبارانكردنی سوپای عێراق، هه‌رچه‌نده فه‌رمانده‌ی لیوای ٣ی سوپای عێراق به‌رده‌وام بوو له هێرشبردن و موكوڕ بوو له داگیركردنی گەرووی عومەرئاغا، توانی ده‌ست به‌سه‌ر ژماریه‌ك سه‌نگه‌ردا بگرێت به‌ڵام تۆپبارانه‌كانی تۆپخانه‌ی شۆڕش ڕۆڵێكی یه‌كلاییكه‌ره‌وه‌یان بینی كه نه‌یانهێشت سوپای عێراق زیاتر پێشڕه‌وی بكات، پێشمه‌رگه‌ش هێرشی پێچه‌وانه‌ی ئه‌نجامدا و شه‌ڕی ده‌سته‌ویه‌خه‌ی له‌گه‌ڵ كردن تا توانیان ته‌واوی سه‌نگه‌ره‌كانیان بگرنه‌وه.
دیاره سوپای عێراق ئه‌وه‌ی له توانایدا هه‌بوو كردی و هه‌نگاوی نا بۆ ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی گه‌رووه‌كه و زاڵبوون به‌سه‌ر ئه‌و سه‌نگه‌رانه‌ی هێزی پێشمه‌رگه و تێكشكاندنی هێڵی به‌رگری شۆڕش، پاش شه‌ڕێكی توندی هه‌شت سه‌عاتی لیوایه‌كه‌ی سوپای عێراق سه‌رجه‌میان له‌ناوبران كه لاشه‌ی ٢٣٠ سه‌ربازیان له مه‌یدانی شه‌ڕه‌كه به‌جێما له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌كی زۆری بریندار، نه‌یانتوانی سه‌ر بكه‌ون به‌ڵكو دووچاری شكستێكی گه‌وره بوون.
پاشماوه‌كانیان ناچار به پاشه‌كشه بوون بۆ گوندی بادلیان له خوارووی گه‌رووی عومه‌رئاغا، به‌ڵكو نه‌یانتوانی جارێكی دیكه هێرش بهێننه‌وه سه‌ر ئه‌و سه‌نگه‌رانه‌ی پێشمه‌رگه تاوه‌كو گرتنی چیای سه‌رتیز كه ده‌كه‌وێته سه‌رووی ئه‌م گه‌رووه و زاله به‌سه‌ریدا بۆیه ئه‌سته‌م بوو پێشمه‌رگه بتوانێ تێێدا بمێنێته‌وه،. بۆیه سه‌ركردایه‌تی شۆڕش فه‌رمانی پاشه‌كشه و چۆڵكردنی ئه‌و شوێنه‌ی كرد، بڕیاریدا به دانانی هێڵێكی دیكه‌ی به‌رگری له گه‌رووی بێشه و چیای حه‌سه‌ن به‌گ و سه‌ری به‌ردی كه نه‌هێڵن ئیتر سوپای دوژمن بێته پیشه‌وه و چیتر پیشڕه‌وی بكات.
سەرچاوەکان:
١- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی سێیه‌م، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر ٢٠٠٤.
٢- ئیبراهیم جلال، باشووری كوردستان و شۆڕشی ئه‌یلوول، بنیاتنان و هه‌ڵته‌كاندن، ١٩٦١-١٩٧٥.چاپی چواره‌م، ٢٠٢١.
٣- غازی عادل گه‌ردی، پێشمه‌رگه‌یه‌ك له خزمه‌ت بارزانیدا ... حه‌جی بێڕۆخی، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی دووه‌م، ٢٠٢٠.
٤- تاریخ العراق المعصر، د. ابراهیم خلیل احمد و د. جعفر عباس حمدی، الموصل، ١٩٨٩.
٥- سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه سه‌ربازيه‌كانى شۆرشى ئه‌يلوول ١٩٧٠-١٩٧٥ ، چاپي يه‌كه‌م، هه‌ولێر.
٦- ئه‌رشیفی دەستەی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان.
