لە شوباتى ١٩٦٤ تا ئادارى ١٩٦٥ نێوانى شۆڕشى کورد لەگەڵ حکومەتى عێراق بۆ ماوەى ساڵێک لە دۆخێکى ئاگربەستى نە شەڕ نە ئاشتیدا گوزەرى دەکرد، تاوەکو لە کۆتایی مانگى ئادار بە دیاریکراوى لە ١ى نیسانى ١٩٦٥ شەڕ و پێکدادان جارێکى دیکە سەرى هەڵدایەوە، حکومەتى عێراق پاشگەز بووە لە جێبەجێکردنى ئەو ڕێککەوتنەى کە لە نێوانیاندا هەبوو، پێشمەرگە لە شار و شارۆچکەکان کشانەوە بۆ شوێنى قایمتر و دەیان ئەفسەر و سەدان سەرباز و پۆلیس و هاوڵاتى ئاسایی پەیوەندیان بە ڕیزەکانى شۆڕشەوە کرد.
دواى ئەوەى حکومەت دەستی بە هێرش و پەلامارەکانى کردەوە بۆ سەر ناوچە جیاجیاکانى کوردستان، سەرکردایەتى شۆڕش بیرى لە ئەنجامدانى چالاكییه‌ك کردەوە لە ناو قوڵایی دەسەڵاتى حکومەت لە شارى کەرکووک، ئەویش لێدانى بۆڕیە نەوتیەکانى زەمبور و هێڵى شەمەندەفەر بوو، وێڕاى ئەوەى کە سەرکردایەتى شۆڕش ویستى پیشانى حکومەت بدات کە نەک لە بەرەکانى جەنگ ڕووبەڕووى سوپاى عێراق دەبێتەوە، بەڵکو تواناى ئەوەى هەیە لە ناو جەرگەى دەسەڵات و شوێنە گرنگەکان چالاکى ئەنجام بدات و بەرژەوەندییەکانى بخاتە مەترسى، جگە لەمەش چالاکییەکە دوو هۆکارى دیکەشى لە پشت بوو:
یەکەمیان: پارچەکردنى هێزە نیزامیەکان و ناچارکردنى سەرکردایەتیان کە پەرت و بڵاو بن بۆ ناوچەگەلێکى بەربڵاو کە نەهێڵن لە یەک بەرەدا کۆببنەوە.
دووەمیان: هەڕەشە و گوشارێک بوو لەسەر ئابوورى حکومەت بە لێدانى دامەزراوەکانى نەوت بۆ ئەوەى حکومەت هێزێکى پارێزگارى گەورە بۆ ئەو دامەزراوانە تەرخان بکات و لە بەرەکانى شەڕ دووریان بخاتەوە.
ئەوە بوو لە ٢١ى تەموزى ١٩٦٥ دەستەیەکى پێشمەرگە بە فەرماندەیى محەمەد دەروێش نادر خۆیان گەیاندە بۆڕیە نەوتیەکانى زەمبور و هێڵى شەمەندەفەر لە کەرکووک، لە ماوەیەکى کەم تەواوى بۆڕیە نەوتیەکانیان مینڕێژ کردن و تەقاندیانەوە، زیانێکى زۆری گیانی و ماددیان بە دەزگا و دامەزراوە نەوتیەکان گەیاند، دواى ئەنجامدانى چالاکییەکە بە سەرکەوتوویى و کشانەوەى پێشمەرگە، هێزەکانى حکومەت هێرشى کردەنە سەر و لە ئەنجامدا پێشمەرگەیەک شەهید بوو.
ئەنجام و دەرهاوێشتەکانى ئەم داستانەى پێشمەرگە بووە هۆى نانەوەى پشێوى و مەترسیەکى گەورە لەسەر حکومەت و بەرژەوەندیە ئابووریەکانى، بۆیە بە ناچارى چەند هەنگاوێکى گرتەبەر لەوانە هێزێکى گەورە کە پێکهاتبوو لە دوو فەوجى سەربازى و نزیکەى هەزار چەکدارى بەکرێگیراو (جاش) لە مەیدانى شەڕ کێشایەوە و تەرخانى کردن کە پارێزگارى لە دامەزراوە نەوتیەکان بکەن. هەروەها بیرى لەوش کردەوە کە پێشمەرگە لە سنوورى کەرکووک و دەشتى هەولێر دوور بخاتەوە بۆ چیاکان، بۆ ئەوەى دامەزراوە نەوتیەکان لە مەترسى لێدانى جارێکى ترى لەم چەشنە بپارێزێ، بەم بیانووەیەوە حکومەت لە پایزى ١٩٦٥ هێرشێکى گەورە و فراوانى بۆ سەر دەشتى هەولێر لە گوندەکانى بێستانە و ئیلینجاغ و قەشقە و خوڕخوڕ و ناوچەکانى کۆیە و تەق تەق و دیگەلە دەستپێکرد، بۆ ئەوەى هێزى پێشمەرگە لەو ناوچانە ڕاماڵی و جموجۆڵ و چالاکییەکانیان لە دەشتى هەولێر پەک بخات.
سەرچاوەکان:
١- هاوکار کەریم حەمە شەریف، شۆڕشی ئەیلوول، چاپخانەى زانکۆى سەلاحەدین، چاپى یەکەم، هەولێر، ٢٠١٢.
٢- شەوکەت مەلا ئیسماعیل حسن، ڕۆژانێ لە مێژووى شۆرشى ئەیلوول، چاحى یەکەم، هەولێر، ٢٠٠٧
٣- ئارى کەریم، چەند لاپەڕەیەکى زیندوو لە شۆڕشى ئەیلوولدا، چاپخانەى خەبات، دهۆک ١٩٩٩.
٤- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕشی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، چ: یەکەم، هەولێر، ٢٠٠٤.
٥- خورشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانی ساڵانی خەباتی پێشمەرگایەتی، چاپی سێیەم، هەولێر، ٢٠١٥.
