له‌ شه‌وی ٢١ی ئاداری١٩٤٧ واته‌ له‌ یه‌كه‌م ڕۆژی چه‌ژنی نه‌وروزی ١٣٢٦ی هه‌تاوی ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی بارزانی‌ به‌ فه‌رمانده‌یی سلێمان به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی‌ و زرار به‌گی ده‌رگه‌ڵه‌یی و عه‌لی ئاغا خێرزۆكی و مه‌لكۆ زێرو و مه‌لا شین و ژماره‌یه‌كی دیكه‌ له‌ فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌كانی بارزانی...

دوای هاتنی بارزانییه‌كان بۆ ئێران و پاش دامه‌زراندنی كۆماری كوردستان له‌ شاری مهاباد، ئه‌و كۆماره‌ ساوایه‌ ڕووبه‌ڕووی كۆمه‌ڵێك كێشه‌ و گرفت بووه‌، گرنگترینیان ئه‌و شه‌ڕانه بوون كه‌ له‌ نێوان پێشمه‌رگه‌كانی كۆماری كوردستان و سوپای ئێران و هۆزه‌ نه‌یاره‌كانی كوردستان ڕوویاندا...

لە حوزەیرانى ١٩٦٣ حکومەتى عێراق گفتوگۆى ڕێکەوتنى لەگەڵ سەرکرایەتى شۆڕشى کورد هەڵپەسارد، ئیتر بارودۆخى سیاسى عێراق و کوردستان بەرەو ئاڵۆزى هەنگاوى نا، بە دیاریکراوى لە ١٠ى حوزەیران ڕادیۆى بەغدا هۆشدارى دایە کورد و بە جوداخوازى ناوى بردن، پاشان گەڕێکی دیکەى شەڕو پێکدادان لە نێوان پێشمەرگە و سوپاى عێراق و حەرەس قەومی و چەکدارە بەکرێگیراوەکان (جاش) دەستى پێکردەوە.

ئەم شەڕە لە نێوان هێزى دەشتى هەولێرى پێشمەرگە و چەکدارانى بەکرێگیراوى حکومەت (جاش) ڕوویدا لە کۆتاییەکانى بەهارى ساڵى ١٩٦٩ لە هەردوو گوندى کەردز و کەرزۆڕ لە دەشتى هەولێر، لەم هەڵمەتەدا هێزى پێشمەرگە توانیان بەسەر چەکداراندا سەربکەون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێ بەگەیەنن و لە ناوچەکە دەریان بکەن، بەرامبەر بە زیانێکى کەمى هێزى پێشمەرگە.

شەڕی بێستانە لە ئەنجامى هێرشى لیواى سێى سوپاى عێراق بۆ سەر هێزى دەشتى هەولێرى پێشمەرگە ڕوویدا، بەهۆى کوژرانى سەرۆک جاشێکى عەرەب بەناوى شێخ عەنەش لە بەهارى ١٩٦٨، دواى شەڕێکى سێ کاتژمێرى پێشمەرگە توانى هێرشەکەى سوپاى عێرق تێکبشکێنێ و ژمارەیەک ئەفسەر و سەرباز بکوژن و پاشەکشە بە هێزەکەیان بکەن.

پاش ئه‌وه‌ی كه‌ كۆماری كوردستان تووشی نسكۆ ده‌بێت و هێزی بارزانییه‌كان به‌ سه‌ركردایه‌تی مه‌لامسته‌فا بارزانی، بڕیار ده‌ده‌ن كه‌ بۆ جارێكی دیكه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ زێدی خۆیان...

دوای ئه‌و هه‌موو شه‌ڕ و كوشتاره‌ كه‌ له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی بارزانی و ئێران ئه‌نجام درا له‌ ٥/٤/١٩٤٧ ته‌واوی هێزه‌كانی ئێران كه‌ له‌و كاته توانیبوویان زۆربه‌ی ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی بارزانییه‌كان بۆ جارێكی دیكه‌ كۆنترۆل بكه‌نه‌وه‌، به‌ سوود وه‌رگرتن له‌ چه‌كدارانی مه‌نگوڕ هێرشێكی به‌رفراوان له‌ چه‌ند لایه‌ن ده‌كه‌نه‌ سه‌ر بارزانییه‌كان...

له‌و كاته‌ی كه‌ حكومه‌تی ئێران توانی به‌ هێرش كردنه‌ سه‌ر كۆماری كوردستان بۆ جارێكی دیكه‌ كۆنترۆلی ئه‌و ناوچه‌یه‌ بخاته‌ ژێر ده‌ستی خۆی، مه‌لا مسته‌فا بارزانی و هێزه‌كه‌ی ده‌یانویست له‌ خاكی ئێران خۆیان ده‌رباز بكه‌ن و بۆ جارێكی دیكه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ناوچه‌كانی خۆیان له‌ كوردستانی عێراق...

به‌ دامه‌زراندنی كۆماری كوردستان له‌ ساڵی ١٩٤٦دا ده‌بینین ئه‌و كۆماره‌ كوردییه‌ ڕووبه‌ڕووی كۆمه‌ڵێك كێشه‌ و ئاسته‌نگ ده‌بێت كه‌ له‌ لایه‌ن ئێران و هاوپێمانه‌كانی وه‌ك ئینگلیز و ئه‌مریكا كه‌ ئه‌و كاته‌ به‌ هۆی شەڕی نێوده‌وڵه‌تی دووه‌م له‌ ئێران بوون ...

شەڕی سێناوە و بەردینا لە هاوینى ساڵى ١٩٦٣ لە نێوان هێزى پێشمەرگەى کوردستان و سوپاى عێراق ڕوویدا بە پشتیوانى چەکى قورس و تۆپباران و بۆردومانى فڕۆکە لە ناوچەى سپیلکى ڕۆژئاواى شارۆچکەى خەلیفان، کاتێک کە حکومەتى عێراق هه‌وڵی دەستبەسەردا گرتنى دڤەرى بارزانى کرد، دواى شەڕێکى گەورە و شەهیدبوونى ٨ پێشمەرگە، بڕیار درا بە کشانەوەى هێزى پێشمەرگە لەو سەنگەرانەدا.

کاتێک کە پێشمەرگە زاڵ بوو بەسەر قەڵا (قشلە)ى ڕایات لە ١٢ی تەمووزى ١٩٦٢ دەڤەرى باڵەکایەتى بە تەواوى بوو بە بەشێک لە ناوچەى ئازادکراوى شۆڕشى ئەیلوول، ئەگەرچى لە چەند ناوچەى جیاجیادا بەتایبەتى کوێستانەکانى دەوروبەرى چیاى هەڵگورد چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) ناوە ناوە دەردەکەوتن بەنیازى نانەوەى پەشێوى، بەڵام هەر زوو لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە پەرت و بڵاو دەکران و لە ناوچەکە دوور دەخرانەوە.

شەڕی سەرچیا یه‌كێكه‌ له‌ زنجیره‌ی‌ داستانه‌كانی شۆڕشی ئەیلوول كه‌ پێشمه‌رگه‌ بۆ پارێزگاریكردن له‌ خاكی كوردستان له‌ ناوچه‌ جیاجیاكان تۆماری كردوون له‌ ١٦ی نیسانی ١٩٧٤.