هێرشی هێزەکانی حکومەت بۆ سەر لیژنەی ناوچەی زاخۆ ١٩٨٦

ئەو شەڕە لە تشرینى دووەمى ١٩٨٦ ڕوویدا لە ناوچەى زاخۆى دەڤەرى بادینان، کاتێک کە سوپا و چەکدارانى حکومەتى عێراق بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى هێرشیان کردە سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى زاخۆ، بە ئامانجى کپ کردنى دەنگى شۆڕش لەو ناوچانەدا، دواى شەڕێکى چەند ڕۆژە و گوشار خستنە سەر سەنگەرەکان، هێزى پێشمەرگە توانی شکست بە پێشڕەویەکانى چەکدارانى بەکرێگیراو بهێنن و لە ناوچەکە دووریان بخەنەوە.


شەوى ١١ لەسەر ١٢ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ سوپاى عێراق هێرش و پەلامارەکانى بەرەو ناوچەکانى دەوروبەرى زاخۆ دەست پێکرد بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى کە بارەگاى لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستانى لێ بوو، هەڵمەتى سەربازى سوپا و هێزە چەکدارانى حکومەت بەرزاییەکانى دڵایی گرتەوە، بەو هۆیەوە پەیوەندى لێژنەى ناوچەى زاخۆ و هێزى پێشمەرگەى ئەو ناوچەیە بە ناوچەکانى ترەوە پچڕا، بۆ گەیاندنى هەواڵی ئەو هێرشەى حکومەت لێژنەى ناوچەى دهۆک پەیوەندى لەگەڵ سەرکردایەتى شۆڕش گرت کە شەڕێکى  قوڕس لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ هەیە، فڕۆکە جەنگیەکان بە چڕی سەنگەرەکانی پێشمەرگەیان بۆردوومان دەکرد، بە هۆى ئەو بۆردوومانەى فڕۆکەوە لە گوندى کانى پونگ کەسێکى بەساڵاچووە بە ناوى حاجى نەبى شەهید بوو لەگەڵ برینداربوونى چوار ئافرەت و منداڵ، هەروەها لە گوندى زێوەى نزیک بارەگاى لقى یەکى پارتى دیموکراتى کوردستان  بۆردوومانى فڕۆکە بەردەوام بوو، هەر لەوێش پیاوێکى دیکەى بەساڵا چوو شەهید بوو([1]).

دیارە مەبەستى حکومەتى عێراق لە هێرش و پەلامارەکانى سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە لە دەڤەرى بادینان، کپ کردنى دەنگ و ڕەنگى شۆڕش بوو لە هەمبەر ئەو چالاکى و هێرشانەى کە بەردەوام لە ناوچە جیاوازەکان بە شێوەى پارتیزانى بەرەو ڕووى هێزەکانى حکومەت دەبوونەوە، لە لێدانى ڕەبایە و بنکە و بارەگا سەربازیەکان و دانانەوەى بۆسە لە ڕێگاکان، بێ گومان ئەمەش زیانى گیانى و ماددى زۆرى بەدواوە بوو بۆ هێزە سەربازیەکانى عێراق لە لایەک، لە لایەکى دیکەشەوە حکومەتى خستبۆوە دۆخێکى مەترسیدار کە بەردەوام ئاسوودەیى بە خۆوە نەبینێ([2]). چونکە لق و لێژنەى ناوچە و ڕێکخستن و هێزى پێشمەرگە بەسەر ناوچەکاندا بە جۆرێک دابەش ببوون هەریەکەو لە شوێن و سنوورى دەسەڵاتیان چالاکییان دەنواند([3]).       

هێرش و پەلامارەکانى سوپا و هێزە چەکدارەکانى حکومەت بۆ سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە بەردەوامى هەبوو بۆ ماوەى چەند ڕۆژێک  لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ، لە ١٣ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦ ناوچەى دهۆک بە سەرکردایەتى شۆڕشى رایگەیاند کە گوشار و پەلامارە  چڕ و پڕەکانى حکومەت گەیشتۆتە سەر ناوچەى زاخۆ و دەستى بەسەر بارەگاى ناوچەدا گرتووە و فڕۆکەکانیش لە بۆردوومانى دەڤەرەکە بەردەوامن، شایانى باسە بەرگرى هێزى پێشمەرگە و سەنگەرگرتن لە بەردەم هێزەکانى حکومەت بەتایبەتى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) وایکرد کە کاتژمێر چوارى ئیوارەى ١٤ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦  شکست بە پێشڕەوی و پەلامارەکانیان بێت([4]).    

  ئەو هێرش و پەلامارانەى سوپا و هێزە چەکدارەکانى عێراق بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەرخەرى ئەو ڕاستیەن کەوا حکومەت هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدابوو کەوا هێز و دەسەڵاتى بگەیەنێتە تەواوى ناوچەکانى کوردستان، شۆڕش لە تەواوى دەڤەرەکان بێ دەنگ بکات و چالاکییەکانیان پەک بخات.  

 سەرچاوەکان:

  1. مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021.
  2. شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015.
  3. حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان – ٢٠٢١.  

 

 


[1] - مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021، ل٦٣.

[2] - شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015، ل٣٤٥.  

[3] - حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان، ٢٠٢١، ل٢٥١.

[4] - مه‌سعود بارزانی، هەمان سەراوە، ل ٦٤.


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر