هێرشی هێزەکانی حکومەت بۆ سەر لیژنەی ناوچەی زاخۆ ١٩٨٦

ئەو شەڕە لە تشرینى دووەمى ١٩٨٦ ڕوویدا لە ناوچەى زاخۆى دەڤەرى بادینان، کاتێک کە سوپا و چەکدارانى حکومەتى عێراق بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى هێرشیان کردە سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى زاخۆ، بە ئامانجى کپ کردنى دەنگى شۆڕش لەو ناوچانەدا، دواى شەڕێکى چەند ڕۆژە و گوشار خستنە سەر سەنگەرەکان، هێزى پێشمەرگە توانی شکست بە پێشڕەویەکانى چەکدارانى بەکرێگیراو بهێنن و لە ناوچەکە دووریان بخەنەوە.


شەوى ١١ لەسەر ١٢ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ سوپاى عێراق هێرش و پەلامارەکانى بەرەو ناوچەکانى دەوروبەرى زاخۆ دەست پێکرد بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى کە بارەگاى لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستانى لێ بوو، هەڵمەتى سەربازى سوپا و هێزە چەکدارانى حکومەت بەرزاییەکانى دڵایی گرتەوە، بەو هۆیەوە پەیوەندى لێژنەى ناوچەى زاخۆ و هێزى پێشمەرگەى ئەو ناوچەیە بە ناوچەکانى ترەوە پچڕا، بۆ گەیاندنى هەواڵی ئەو هێرشەى حکومەت لێژنەى ناوچەى دهۆک پەیوەندى لەگەڵ سەرکردایەتى شۆڕش گرت کە شەڕێکى  قوڕس لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ هەیە، فڕۆکە جەنگیەکان بە چڕی سەنگەرەکانی پێشمەرگەیان بۆردوومان دەکرد، بە هۆى ئەو بۆردوومانەى فڕۆکەوە لە گوندى کانى پونگ کەسێکى بەساڵاچووە بە ناوى حاجى نەبى شەهید بوو لەگەڵ برینداربوونى چوار ئافرەت و منداڵ، هەروەها لە گوندى زێوەى نزیک بارەگاى لقى یەکى پارتى دیموکراتى کوردستان  بۆردوومانى فڕۆکە بەردەوام بوو، هەر لەوێش پیاوێکى دیکەى بەساڵا چوو شەهید بوو([1]).

دیارە مەبەستى حکومەتى عێراق لە هێرش و پەلامارەکانى سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە لە دەڤەرى بادینان، کپ کردنى دەنگ و ڕەنگى شۆڕش بوو لە هەمبەر ئەو چالاکى و هێرشانەى کە بەردەوام لە ناوچە جیاوازەکان بە شێوەى پارتیزانى بەرەو ڕووى هێزەکانى حکومەت دەبوونەوە، لە لێدانى ڕەبایە و بنکە و بارەگا سەربازیەکان و دانانەوەى بۆسە لە ڕێگاکان، بێ گومان ئەمەش زیانى گیانى و ماددى زۆرى بەدواوە بوو بۆ هێزە سەربازیەکانى عێراق لە لایەک، لە لایەکى دیکەشەوە حکومەتى خستبۆوە دۆخێکى مەترسیدار کە بەردەوام ئاسوودەیى بە خۆوە نەبینێ([2]). چونکە لق و لێژنەى ناوچە و ڕێکخستن و هێزى پێشمەرگە بەسەر ناوچەکاندا بە جۆرێک دابەش ببوون هەریەکەو لە شوێن و سنوورى دەسەڵاتیان چالاکییان دەنواند([3]).       

هێرش و پەلامارەکانى سوپا و هێزە چەکدارەکانى حکومەت بۆ سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە بەردەوامى هەبوو بۆ ماوەى چەند ڕۆژێک  لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ، لە ١٣ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦ ناوچەى دهۆک بە سەرکردایەتى شۆڕشى رایگەیاند کە گوشار و پەلامارە  چڕ و پڕەکانى حکومەت گەیشتۆتە سەر ناوچەى زاخۆ و دەستى بەسەر بارەگاى ناوچەدا گرتووە و فڕۆکەکانیش لە بۆردوومانى دەڤەرەکە بەردەوامن، شایانى باسە بەرگرى هێزى پێشمەرگە و سەنگەرگرتن لە بەردەم هێزەکانى حکومەت بەتایبەتى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) وایکرد کە کاتژمێر چوارى ئیوارەى ١٤ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦  شکست بە پێشڕەوی و پەلامارەکانیان بێت([4]).    

  ئەو هێرش و پەلامارانەى سوپا و هێزە چەکدارەکانى عێراق بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەرخەرى ئەو ڕاستیەن کەوا حکومەت هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدابوو کەوا هێز و دەسەڵاتى بگەیەنێتە تەواوى ناوچەکانى کوردستان، شۆڕش لە تەواوى دەڤەرەکان بێ دەنگ بکات و چالاکییەکانیان پەک بخات.  

 سەرچاوەکان:

  1. مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021.
  2. شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015.
  3. حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان – ٢٠٢١.  

 

 


[1] - مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021، ل٦٣.

[2] - شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015، ل٣٤٥.  

[3] - حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان، ٢٠٢١، ل٢٥١.

[4] - مه‌سعود بارزانی، هەمان سەراوە، ل ٦٤.


بابەتی پەیوەندیدار

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى شکێرا ١٩٨٦

لێدانى ڕەبایەى شکێرا چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ١٩ى کانوونى دووەمى ١٩٨٦ هێزێکى پێشمەرگەى ڕێکخراوەکانى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى شکێرا لە ناوچەى گولی دەڤەرى بادینان، توانیان دەست بەسەر ڕەبایەدا بگرن و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددى بە چەکدارانى بەکرێگیراو بگەیەنن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ ١٩٨٣

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ یەکێک لە چالاکییەکانى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزى سەربازى ڕژێمى بەعس بوو، کە هێرشیان کردە سەر بنکەیەکى سەربازى عێراقى لە ناوچەى شێخانى دەڤەرى بادینا لە حوزەیرانى ١٩٨٣، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەست بەسەر بنکە سەربازیەکە و چەک و تەقەمەنیدا بگرن و دوو سەربازیش بەدیل بگرن، پاشان کە چالاکییەکەیان بەسەرکەوتووى ئەنجامدا شوێنەکەیان بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

بۆسەى گوندى بەربانکێ ١٩٨٨

بۆسەى گوندى بەربانکێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعس، لە ١٢ی شوباتی ١٩٨٨ لە نزیک گوندى بەربانکێ ڕێگای نێوان بامەڕنێ و سکرینێ بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى حکومەت دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى هێزە ئەمنییەکان کەوتە بۆسەکەوە و تەواوى سەرنشینانى کوژران و بەدیل گیران، دواى تەواوبوونى چالاکییەکە، هێزەکەى پێشمەرگە شوێنەکەیان جێهێشت و گەڕانەوە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر