هێرشی هێزەکانی حکومەت بۆ سەر لیژنەی ناوچەی زاخۆ ١٩٨٦

ئەو شەڕە لە تشرینى دووەمى ١٩٨٦ ڕوویدا لە ناوچەى زاخۆى دەڤەرى بادینان، کاتێک کە سوپا و چەکدارانى حکومەتى عێراق بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى هێرشیان کردە سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى زاخۆ، بە ئامانجى کپ کردنى دەنگى شۆڕش لەو ناوچانەدا، دواى شەڕێکى چەند ڕۆژە و گوشار خستنە سەر سەنگەرەکان، هێزى پێشمەرگە توانی شکست بە پێشڕەویەکانى چەکدارانى بەکرێگیراو بهێنن و لە ناوچەکە دووریان بخەنەوە.


شەوى ١١ لەسەر ١٢ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ سوپاى عێراق هێرش و پەلامارەکانى بەرەو ناوچەکانى دەوروبەرى زاخۆ دەست پێکرد بە پاڵپشتى تۆپخانە و فڕۆکەى جەنگى کە بارەگاى لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستانى لێ بوو، هەڵمەتى سەربازى سوپا و هێزە چەکدارانى حکومەت بەرزاییەکانى دڵایی گرتەوە، بەو هۆیەوە پەیوەندى لێژنەى ناوچەى زاخۆ و هێزى پێشمەرگەى ئەو ناوچەیە بە ناوچەکانى ترەوە پچڕا، بۆ گەیاندنى هەواڵی ئەو هێرشەى حکومەت لێژنەى ناوچەى دهۆک پەیوەندى لەگەڵ سەرکردایەتى شۆڕش گرت کە شەڕێکى  قوڕس لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ هەیە، فڕۆکە جەنگیەکان بە چڕی سەنگەرەکانی پێشمەرگەیان بۆردوومان دەکرد، بە هۆى ئەو بۆردوومانەى فڕۆکەوە لە گوندى کانى پونگ کەسێکى بەساڵاچووە بە ناوى حاجى نەبى شەهید بوو لەگەڵ برینداربوونى چوار ئافرەت و منداڵ، هەروەها لە گوندى زێوەى نزیک بارەگاى لقى یەکى پارتى دیموکراتى کوردستان  بۆردوومانى فڕۆکە بەردەوام بوو، هەر لەوێش پیاوێکى دیکەى بەساڵا چوو شەهید بوو([1]).

دیارە مەبەستى حکومەتى عێراق لە هێرش و پەلامارەکانى سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە لە دەڤەرى بادینان، کپ کردنى دەنگ و ڕەنگى شۆڕش بوو لە هەمبەر ئەو چالاکى و هێرشانەى کە بەردەوام لە ناوچە جیاوازەکان بە شێوەى پارتیزانى بەرەو ڕووى هێزەکانى حکومەت دەبوونەوە، لە لێدانى ڕەبایە و بنکە و بارەگا سەربازیەکان و دانانەوەى بۆسە لە ڕێگاکان، بێ گومان ئەمەش زیانى گیانى و ماددى زۆرى بەدواوە بوو بۆ هێزە سەربازیەکانى عێراق لە لایەک، لە لایەکى دیکەشەوە حکومەتى خستبۆوە دۆخێکى مەترسیدار کە بەردەوام ئاسوودەیى بە خۆوە نەبینێ([2]). چونکە لق و لێژنەى ناوچە و ڕێکخستن و هێزى پێشمەرگە بەسەر ناوچەکاندا بە جۆرێک دابەش ببوون هەریەکەو لە شوێن و سنوورى دەسەڵاتیان چالاکییان دەنواند([3]).       

هێرش و پەلامارەکانى سوپا و هێزە چەکدارەکانى حکومەت بۆ سەر بارەگا و سەنگەرەکانى پێشمەرگە بەردەوامى هەبوو بۆ ماوەى چەند ڕۆژێک  لە سنوورى هەردوو ناوچەى دهۆک و زاخۆ، لە ١٣ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦ ناوچەى دهۆک بە سەرکردایەتى شۆڕشى رایگەیاند کە گوشار و پەلامارە  چڕ و پڕەکانى حکومەت گەیشتۆتە سەر ناوچەى زاخۆ و دەستى بەسەر بارەگاى ناوچەدا گرتووە و فڕۆکەکانیش لە بۆردوومانى دەڤەرەکە بەردەوامن، شایانى باسە بەرگرى هێزى پێشمەرگە و سەنگەرگرتن لە بەردەم هێزەکانى حکومەت بەتایبەتى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) وایکرد کە کاتژمێر چوارى ئیوارەى ١٤ى تشرینى یەکەمى ١٩٨٦  شکست بە پێشڕەوی و پەلامارەکانیان بێت([4]).    

  ئەو هێرش و پەلامارانەى سوپا و هێزە چەکدارەکانى عێراق بۆ سەر ناوچەکانى شۆڕش دەرخەرى ئەو ڕاستیەن کەوا حکومەت هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدابوو کەوا هێز و دەسەڵاتى بگەیەنێتە تەواوى ناوچەکانى کوردستان، شۆڕش لە تەواوى دەڤەرەکان بێ دەنگ بکات و چالاکییەکانیان پەک بخات.  

 سەرچاوەکان:

  1. مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021.
  2. شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015.
  3. حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان – ٢٠٢١.  

 

 


[1] - مه‌سعود بارزانی، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، 1975-1990 شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، 2021، ل٦٣.

[2] - شیمال زێباری، هنده‌ك ڕاستیێن ڤه‌شارتی د شۆڕشا گولانێدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر – 2015، ل٣٤٥.  

[3] - حاجى میرخان دۆڵەمەرى، گەڕان بە دواى دادپەروەرىیدا، بەرگى یەکەم، چاپى دووەم، کوردستان، ٢٠٢١، ل٢٥١.

[4] - مه‌سعود بارزانی، هەمان سەراوە، ل ٦٤.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلنازکێ

شەڕى گەلنازکێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە لەگەڵ هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو بوو، بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى لە ٢٤ ئابى ١٩٨٤، لە ئەنجامى هێرشێک کە حکومەتى بەعس کردیە سەر چەند ناوچەیەکى زاخۆ لە دەڤەرى بادینان، دواى هەشت ڕۆژ هێرش و پەلامارى بەردەوام، هێزەکانى حکومەت دووچارى شکستى گەورە بوون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێگەیشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى دەشتمرێ ١٩٨٧

شەڕی دەشتمرێ چالاکییەکى پێشمەرگە بوو بەرانبەر بنکەیەکى سەربازیی سوپاى عێراق و تێیدا هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆ لە شەوى ٩ لەسەر١٠ى شوباتى ١٩٨٧، هێرشیان کردە سەر ڕەبایەیەکى سوپاى عێراق لە نزیک گوندى دەشتمرێ لە ناحیەى ئیبراهیم خەلیل (ڕزگارى) دەڤەرى بادینان و بە ماوەیەکى کەم توانیان بچنە ناو بنکە سەربازییەکە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گردە هول ١٩٨٥

ئەو شەڕە گورزێکى توندى هێزى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتى کوردستان لە شۆڕشی گوڵان بوو بەر ڕەبایەکى سوپاى عێراقى کەوت، لە شەوى ١٢ لەسەر١٣ى ئابى ١٩٨٥، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتی کوردستان و حزبى شیوعی، جەولەیەکیان ئەنجام دا بۆ ناوچەى باتیفای پارێزگاى دهۆک، بۆ بینین و بەسەرکردنەوەى ڕیزەکانى ڕێکخستن و هاوڵاتیانى ناوچەکە، دواتر بڕیاریان دا چالاکییەکى پارتیزانى ئەنجام بدەن، بۆ ئەوەش ڕەبایەى (گردە هول)یان دەستنیشان کرد

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندی زێوکێ ١٩٨٣

شەڕى گوندی زێوکێ لە شۆڕشی گوڵان و لە ١٥ى نیسانى ١٩٨٣ لە دەڤەرى بادینان لە نێوان هێزێکى پێشمەرگە و هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق ڕوویدا، سوپای عێراق بە مەبەستى گێڕانەوەى هێز و هەژموونى حکومەت بۆ ناوچەکە هێرشییان کردە سەر گوندى زێوکێ لە ناوچەى مانگێشکێی. کە سوپای عێراق سەرقاڵى پشکنینى گوند بوون، هێزێکى پێشمەرگە کە بە ئەرکى پێشمەرگایەتى لە ناوچەکەدا لە گەڕان و پشکنیندا بوون لە هێرشەکە ئاگادار بوونەوە و هێرشیان کردنە سەر....

زانیاری زیاتر