شەڕی گوندی مەلا شێخ

له‌ درێژه‌ی ئه‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ سه‌رده‌می كۆماری كوردستان له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی پێشمه‌رگه‌ی كۆماری كوردستان و هێزی سوپای ئێران ڕوویاندا شه‌ڕی گوندی مه‌لا شێخ بوو.


له‌ درێژه‌ی ئه‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ سه‌رده‌می كۆماری كوردستان له‌ نێوان هه‌ر دوو هێزی پێشمه‌رگه‌ی كۆماری كوردستان و هێزی سوپای ئێران ڕوویاندا شه‌ڕی گوندی مه‌لا شێخ بوو،‌ هێزه‌كانی بارزانی له‌و شه‌ڕه‌دا ڕۆڵێكی كاریگه‌ریان هه‌بووه‌. ئه‌و شه‌ڕە به‌و شێوه‌یه‌ بوو، ساڵی ١٩٤٦ به‌ بۆنه‌ی جه‌ژنی قوربانی زۆربه‌ی ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی كه‌ له‌ تیپی سه‌رده‌شت- بانه‌ دامه‌زرا بوون و خه‌ڵكی ناوچه‌ی سوێسنایه‌تی بوون، له‌ بنكه‌كانی ده‌وروبه‌ری سه‌رده‌شت بوون به‌ بێ ئاگاداری فه‌رمانده‌كانیان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ نێو ماڵ و منداڵی خۆیان، ته‌نیا ١٨٠ پێشمه‌رگه‌ی مه‌هاباد و چه‌ند كه‌سێكی دیكه له‌وێ ده‌مێننه‌وه‌، ئه‌و كاره‌یش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ كه دوژمن سوود له‌و هه‌له‌ وه‌ربگرێت و له‌ یه‌كه‌م شه‌وی جه‌ژنی قوربان هێرش بكاته‌ سه‌ر قه‌ڵای وارشو-شینۆیی و له‌وێوه‌ به‌ره‌و گوندی مه‌لا شێخ ده‌ست بكه‌ن به‌ پێشڕه‌وی، له‌ به‌ره ‌به‌یانیشدا ٣ فڕۆكه‌ی هێزی ئاسمانی ئێران گوندی ڕەبه‌تی‌ بۆردومان ده‌كه‌ن. 

بۆیه‌ ٦٠ پێشمه‌رگه‌ له‌ بنكه‌ی پاسه‌وانی ڕەبه‌ت كه‌ فه‌رمانده‌كه‌یان ساڵح عه‌بدولعه‌زیز بوو له‌ ڕووباری كه‌ڵونی ده‌په‌ڕنه‌وه‌ و هێرش ده‌كه‌نه‌‌ سه‌ر دوژمن‌ له‌ گوندی مه‌لا شێخ و ده‌توانن پاشه‌كشه‌ به‌ دوژمن بكه‌ن، كه‌ به‌ره‌و سه‌رده‌شت ڕایان ده‌كرد. له‌و شه‌ڕە یه‌كێك له‌ پێشمه‌رگه‌كان به‌ ناوی حەسه‌ن خانی به‌رباجی هێرشێكی خۆكوژی ده‌كاته‌ سه‌ر تانكێكی دوژمن و له‌ ئه‌نجامدا خۆی شه‌هید ده‌بێت، بۆیه‌ كاتێك پێشمه‌رگه‌كان خه‌ریكی گواستنه‌وه‌ی ته‌رمی ئه‌و شه‌هیده‌ ده‌بن دوژمن خۆی ده‌خاته‌ ناو شاری سه‌رده‌شت. په‌لێكی دیكه‌ی دوژمن له‌ هه‌مان شه‌ودا قه‌ڵای وارشیان گرتبوو، به‌ڵام پاش هێرشی بارزانییه‌كان سه‌ربازه‌كانی ئێران چه‌كه‌كانی خۆیان فڕێ ده‌ده‌ن و ڕاده‌كه‌ن و به‌ره‌ی جه‌نگ جێده‌هێڵن، به‌ڵام دوای ئه‌وه‌ی ئاگادار ده‌بن‌ ڕێگه‌ی شاریان لێ گیراوه‌ به‌ناچاری ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ ناو قه‌ڵاكه‌. زیانی هێزی كوردی له‌و شه‌ڕە یه‌ك شه‌هید و پێنج بریندار بوو و زیانی سوپای ئێرانیش ٢٢ كۆژراو بوو،‌ یه‌كێكیان فه‌رمانده‌كه‌یان به‌ ناوی خه‌لعه‌ت به‌ری بوو. ده‌ستكه‌وته‌كانی ئه‌و شه‌ڕەش بۆ هێزی پێشمه‌رگه‌ بریتی بوون له‌ دوو ڕەشاشی گه‌وره‌ و ١٨بڕنۆ و چه‌ند سندوقێك نارنجۆكی ده‌ستی و ته‌قه‌مه‌نیه‌كی زۆر.


سه‌رچاوه‌كان:

١- عه‌قید به‌كر عه‌بدولكه‌ریم حه‌وێزی، گه‌شتێك به‌ كۆماری مه‌هاباد دا ، هه‌ولێر، ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی ئاراس، چاپی دووه‌م، ٢٠٠١.

٢- حسین علی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،تهران، انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر