شەڕی کەردز و کەرزۆر ١٩٦٩

ئەم شەڕە لە نێوان هێزى دەشتى هەولێرى پێشمەرگە و چەکدارانى بەکرێگیراوى حکومەت (جاش) ڕوویدا لە کۆتاییەکانى بەهارى ساڵى ١٩٦٩ لە هەردوو گوندى کەردز و کەرزۆڕ لە دەشتى هەولێر، لەم هەڵمەتەدا هێزى پێشمەرگە توانیان بەسەر چەکداراندا سەربکەون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێ بەگەیەنن و لە ناوچەکە دەریان بکەن، بەرامبەر بە زیانێکى کەمى هێزى پێشمەرگە.


دیارە هێزى پێشمەرگە بۆ ماوەیەک لە دەشتى هەولێر دوور کەوتبوونەوە بە هۆى گوشارى زۆرى حکومەت و چەکدارانى بەکرێگیراو، بەو هۆیەوە بوار بۆ هێزەکانى حکومەت و چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) بە جۆرێک ڕەخسابوو کە بە ئارەزووى خۆیان لە گوندەکان ڕەفتار بکەن لەگەڵ هاوڵاتیان و گوندنشیان، بۆیە پێشمەرگەکانى هێزى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیی فارس باوە لەسەر ئەم دۆخە بە پێویستیان زانى کەوا کۆبوونەوەیەک ئەنجام بدەن و تاوتوێى دۆخەکە بکەن، دواى گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوە بڕیار درا کەوا هێزێک بنێرنەوە بۆ دەشتى هەولێر بۆ ئەنجامدانى چەند چالاکییەک و پڕکردنەوەى ئەو بۆشاییەى کە لە چالاکییەکانى پێشمەرگەوە فەرامۆش کرابوون.    

یەکێک لە چالاکییەکانى پێشمەرگە کە لەو ماویەدا ئەنجام درا هێرشکردنە سەر مۆڵگەکانى چەکدارە بەکرێگیراوەکان بوو لە هەردوو گوندى کەردز و کەرزۆڕ لە دەشتى هەولێر، دیارە ئەو شەڕە و چەند شەڕێکى دیکەى پێشمەرگە لەگەڵ جاشەکان ئەو زانیارییە پشت ڕاست دەکاتەوە کە ماوەیەک بوو شەڕەکانى پێشمەرگە پتر لەگەڵ بەکرێگیراوان بوو نەک لەگەڵ سوپا و هێزەکانى دیکەى حکومەت، بەهۆى ئەو دۆخەى کە لە عێراقدا هاتبووە ئارا و بەعسیەکان بۆ جارى دووەم لە ڕێگاى کودەتاوە دەسەڵاتیان گرتبووە دەست و نێوانیان لەگەڵ شۆڕش بە دۆخێکى نە شەڕ نە ئاشتى گوزەرى دەکرد.

هێزى پێشمەرگە لە شەوى ١٨ لەسەر١٩ى ئایارى ١٩٦٩ نەخشەوپلانێکى توکمەیان داڕشت بۆ ئەنجامدانى چالاکییەک، کە بریتى بوو لە هەڵکوتانە سەر مۆڵگەکانى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) لە هەردوو گوندى ناوبراو لە نزیک ڕێگاى هەولێر و ئاڵتوون کۆپری، چونکە لەو کاتەوەى لەو ناوچەیە جێگیر کرابوون ڕۆڵێکى خراپ و نالەباریان دەگێڕا و ئازارى گوند نشینان و جوتیارانیان دەدا. 

هێرشەکەى پێشمەرگە بە شێوەیەکى کتوپڕ لە کاتژمێر١١ى شەو دەستى پێکرد تا کاتژمێر١ى نیوەشەو بەردەوامى هەبوو، دیارە هێزى دەشتى هەولێر لە یەکێک لە چالاکییەکانیدا کە پێشتر ئەنجامیاندابوو ئۆتۆمبێلێکى سەربازیان گرتبوو بە پلێت و کاربۆن دەبابەیەکیان لێ دروست کردبوو، کە بەتالیۆنى دوو بە فەرماندەیى عەریف عوسمان و بەتالیۆنى سێ بە فەرماندەیى ئەحمەد حاجى عەلی بە دەبابە دەستکردەکەوە هێرشیان کردە سەر چەکدارانى گوندى کەردز، بەهۆى بەکارهێنانى دەبابەکەوە لەو قۆڵەى هێرشى پێشمەرگەدا بە کاتێکى زوو توانیان چەکداران تێکبشکێنن و دەست بەسەر بنکەکانیاندا بگرن، هەروەها بەتالیۆنى سێیەمیش  بە فەرماندەى سەید کاکە هێرشى کردە سەر گوندى کەرزۆر، دواى شەڕێکى چەند کاتژمێری توانیان سەرکەوتن بەدەست بهێنن و چەکدارەکان تێکبشکێنن و لە ناوچەکە دەریان پەڕێنن. 

لە هێرشى سەر هەردوو گوندەکەدا جگە لە تێکشکانى هێزى چەکدارە بەکرێگیراوەکان زیانى گیانى و ماددى زۆریشیان پێ کەوت کە بریتى بوو لە کوژرانى ٥٠ چەکدار و بریندار بوونى ٣٠ چەکدارى تر و بەدیل گیرانى چەکدارێک، لە ناو کوژراوەکاندا دوو بەرپرسى چەکدارى بەکرێگیراو هەبوو کە خەڵکى هەولێر بوون، لەم شەڕەدا هێزى پێشمەرگە دەستکەوتى زۆرى هەبوو لە چەک و کەلوپەلى سەربازى و ئازووقە وەک یەک تۆپى عقد ٣، سێ ڕەشاش برێن، ١٢ تفەنگى بڕنەو، یەک کلاشینکۆف، ٣ تفەنگى سەمینۆف، ٤ تفەنگى یانزە تیر، ٢ بڕنەوى ئینگلزى لەگەڵ ژمارەیەکى زۆرى فیشەکى بڕنەوى ئینگلیزى و ڕوسى هەروەها ٢ ئۆتۆمبێل و یەک دووربین، زیانى هێزى پێشمەرگەش بریتى بوو لە یەک شەهید و چوار بریندارى سووک.

دواى ئەم سەرکەوتنەى پێشمەرگە بەسەر چەکدارە بەکرێگیراوەکان بە دیاریکراوى لە ڕۆژى دوایی واتا لە ١٩ى ئایارى ١٩٦٩ حکومەت بۆ تۆڵە سەندنەوە و هاتنە دەنگ لەسەر ئەم هێرشەى پێشمەرگە دەستى کرد بە تۆپبارانێکى خەستى ناوچەکە، کە به‌ زیاتر لە ١٥٠ گوللە تۆپ بە گوندەکانى دەوروپشتى سەربازگەى قوشتەپە بۆردومانكرد، هەروەها چوار فڕۆکەى مێک بۆ ماوەى دوو کاتژمێر بۆمبارانى کوێرانەى گوندەکانى ڕەسول بسکۆڵ و بێستانە و هەندێ شوێنى دەشتى هەولێریان کرد زیانى ئەم تۆپباران و بۆردومانەى فڕۆکە بریتى بوو لە برینداربوونى سێ پێشمەرگە بە سووکى، لە هەمان شەویشدا واتا ١٩ لەسەر٢٠ى ئایار دەستیان کرد بە تۆپبارانى سەربازگەى بیستانەى بچوک و دەوروبەرى.          

       


سەرچاوکان:

١- ئارى کەریم، چەند لاپەڕەیەکى زیندوو لە شۆڕشى ئەیلوولدا، چاپخانەى خەبات، دهۆک ١٩٩٩.

٢- هاوکار کریم حمە شریف، شۆڕشی ئەیلوول، چاپخانەى زانکۆى سەلاحەدین، چاپى یەکەم، هەولێر، ٢٠١٢.

٣- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چ: یەکەم ٢٠٠٤.

٤- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى رۆشنبیرى، چاپى یەکەم،١٩٩٧.

٥- خورشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانی ساڵانی خەباتی پێشمەرگایەتی، چاپی سێیەم، هەولێر، ٢٠١٥.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلنازکێ

شەڕى گەلنازکێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە لەگەڵ هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو بوو، بە پاڵپشتى تانک و تۆپ و فڕۆکەى جەنگى لە ٢٤ ئابى ١٩٨٤، لە ئەنجامى هێرشێک کە حکومەتى بەعس کردیە سەر چەند ناوچەیەکى زاخۆ لە دەڤەرى بادینان، دواى هەشت ڕۆژ هێرش و پەلامارى بەردەوام، هێزەکانى حکومەت دووچارى شکستى گەورە بوون و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددیان پێگەیشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ

شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ شەڕى ڕەبایەى دوازدە ملانێ چالاکییەکى پارتیزانیى هێزى پێشمەرگەى سنوورى دەڤەرى بادینان بوو، هێزێکى هاوبەشى هەردوو ڕێکخراوى ڕێنجبەران و شەهید حەمید، سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، لە نزیک زاخۆ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکى سەربازى و لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەستی بەسەردا بگرن و گورزێکى گەورە بە سەربازانى ڕەبایەکە بگەیەنن، پاشان دەست بەسەر چەک و جبەخانە و بڕێکى زۆر کەلوپەلى سەربازیدا گیرا و دواتر گەڕانەوە شوێنەکانی خۆیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى دەشتمرێ ١٩٨٧

شەڕی دەشتمرێ چالاکییەکى پێشمەرگە بوو بەرانبەر بنکەیەکى سەربازیی سوپاى عێراق و تێیدا هێزێکى پێشمەرگەى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆ لە شەوى ٩ لەسەر١٠ى شوباتى ١٩٨٧، هێرشیان کردە سەر ڕەبایەیەکى سوپاى عێراق لە نزیک گوندى دەشتمرێ لە ناحیەى ئیبراهیم خەلیل (ڕزگارى) دەڤەرى بادینان و بە ماوەیەکى کەم توانیان بچنە ناو بنکە سەربازییەکە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گردە هول ١٩٨٥

ئەو شەڕە گورزێکى توندى هێزى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتى کوردستان لە شۆڕشی گوڵان بوو بەر ڕەبایەکى سوپاى عێراقى کەوت، لە شەوى ١٢ لەسەر١٣ى ئابى ١٩٨٥، کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى پارتی دیموکراتی کوردستان و حزبى شیوعی، جەولەیەکیان ئەنجام دا بۆ ناوچەى باتیفای پارێزگاى دهۆک، بۆ بینین و بەسەرکردنەوەى ڕیزەکانى ڕێکخستن و هاوڵاتیانى ناوچەکە، دواتر بڕیاریان دا چالاکییەکى پارتیزانى ئەنجام بدەن، بۆ ئەوەش ڕەبایەى (گردە هول)یان دەستنیشان کرد

زانیاری زیاتر

شەڕی گوندی زێوکێ ١٩٨٣

شەڕى گوندی زێوکێ لە شۆڕشی گوڵان و لە ١٥ى نیسانى ١٩٨٣ لە دەڤەرى بادینان لە نێوان هێزێکى پێشمەرگە و هێزێکى گەورەى سوپاى عێراق ڕوویدا، سوپای عێراق بە مەبەستى گێڕانەوەى هێز و هەژموونى حکومەت بۆ ناوچەکە هێرشییان کردە سەر گوندى زێوکێ لە ناوچەى مانگێشکێی. کە سوپای عێراق سەرقاڵى پشکنینى گوند بوون، هێزێکى پێشمەرگە کە بە ئەرکى پێشمەرگایەتى لە ناوچەکەدا لە گەڕان و پشکنیندا بوون لە هێرشەکە ئاگادار بوونەوە و هێرشیان کردنە سەر....

زانیاری زیاتر