شەڕی مانگێش ١٩٨٤

ئه‌و شەڕه‌ له‌ ئابی ١٩٨٤ ڕوویدا كاتێ كه‌ سوپای عێراق به‌ هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ چه‌كدارانی به‌كرێگیراو هێرشیان كرده‌ سه‌ر ده‌ڤه‌ری مانگێش بۆ كپكردنی ده‌نگی شۆڕش له‌ ده‌ڤه‌ره‌كه، به‌ڵام هێزی پێشمه‌رگه‌ به‌ره‌نگاریان بوونه‌وه‌ و زیانێكی گه‌وره‌یان پێ گه‌یاندن، زیانی سوپا بریتی بوو له‌ كوژران و برینداربوونی ژماره‌یه‌ك چه‌كدار. ‌


حكومه‌تی عێراق بۆ سه‌پاندنی ده‌سه‌ڵات به‌سه‌ر ته‌واوی شار و شارۆچكه ‌و لادێكانی كوردستان به‌رده‌وام له‌ ئۆپه‌راسیۆنی سه‌ربازیدا بوو، به‌تایبه‌ت ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ ده‌نگۆی بوونی هێزی پێشمه‌رگه‌ی لێ هه‌بوو، به‌و پێیه‌ی كه‌ ڕژێمی به‌عس نزیكه‌ی چه‌ند ساڵێك بوو یه‌كێك له‌ گه‌وره‌ شۆڕشه‌كانی كوردی به‌ پلانێكی نیوده‌وڵه‌تی له‌ ٦ی ئاداری ١٩٧٥ هه‌ره‌س پێ هێنابوو، له‌ خه‌یاڵی ئه‌وه‌دا بوو جارێكی دیكه‌ نه‌هێڵی شۆڕش له‌ كوردستان سه‌ر هه‌ڵبداته‌وه‌، ئه‌و هێز و ده‌ستانه‌ی پێشمه‌رگه‌ كه‌ له‌ هه‌ر سوچێكی ناوچه‌ جیاجیاكان سه‌ریان هه‌ڵده‌دا، حكومه‌تی به‌عس هێزی پێكده‌هێنا و ئۆپه‌راسیۆنی ڕێك ده‌خست و هه‌ڵمه‌تی سه‌ربازی ده‌كرده ‌سه‌ریان به‌ مه‌به‌ستی له‌ناوبردنیان.

      یه‌كێك له‌و هه‌ڵمه‌ته‌ سه‌ربازیانه‌ی كه‌وا سوپای عێراق بۆ كپكردنی ده‌نگی شۆڕش به‌ پاڵپشتی چه‌كدارانی به‌كرێگیراو(جاش) ئه‌نجامیدا هه‌ڵكوتانه‌ سه‌ر ده‌ڤه‌ری مانگێش بوو له‌ باكوری شاری دهۆك، كه‌ هێرشێكی به‌ربڵاو و فرا‌و‌ان بوو بۆ سه‌ر‌ سنووری لێژنه‌ی ناوچه‌ی دهۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان له‌ ئابی ١٩٨٤ تاكو كۆتایی به‌و هێزه‌ی پێشمه‌رگه‌ بهینێ و له‌ ناوچه‌كه‌ دووریان بخاته‌وه‌، به‌ڵام هێزی پێشمه‌رگه‌ بۆ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی هێرشه‌كه‌ زۆر به‌ توندی ڕووبه‌ڕوویان بوونه‌وه‌ و ڕێیان له‌ پێشڕه‌ویه‌كانی هێزه به‌ربڵاوه‌كه‌ی حكومه‌ت گرت، دوای شەڕێكی گه‌رم هێزی پێشمه‌رگه‌ توانی زیانێكی گه‌وره‌ی گیانی به‌ سوپا و چه‌كدارانی به‌كرێگیراو بگه‌یه‌نی كه‌ بریتی بوو له‌ كوژران و بریندار بوونی ژماره‌یه‌كی زۆری چه‌كداران و ژماره‌یه‌كیشیان لێ به‌ دیل گیران، له‌و شەڕه‌ی كه‌ له‌ نێوان هه‌ردوو گوندی گه‌لناسكێ و ئه‌لندكێ ڕوویدا ژماره‌یه‌ك كوژراوی چه‌كداری به‌كرێگیراوی لێ كه‌وته‌وه‌، عه‌بدوڵڵا زێباری برای له‌تیف زێباری یه‌كێك بوو له‌‌ كوژراوه‌كان‌. 

     دیاره‌ ئه‌و جۆره‌ هه‌ڵمه‌ته‌ سه‌ربازیانه‌ی‌ حكومه‌تی عێراق بۆسه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ چاڵاكی شۆڕش تێیدا بوونی هه‌بوو، لێكه‌وته‌ی ده‌نگدانه‌وه‌ی هه‌ستانه‌وه‌ و درێژه‌دان به‌ خه‌بات و شۆڕشی لێ ده‌هاته‌ ئارا، له‌ دیوێكی دیكه‌شه‌وه‌ حكومه‌ت نه‌یتوانیوه‌ ئه‌و ئامانجه‌ بپێكێ كه‌ ده‌یان ساڵ بوو به‌ درێژایی ڕژێمه‌ یه‌ك له‌ دوای یه‌كه‌كان تا هاتنی به‌عس بۆ سه‌ر ده‌سه‌ڵات له‌ پێناوی ده‌جه‌نگان، وێڕای ئه‌مه‌ش هه‌موو ئه‌و شەڕ و له‌شكركێشیانه‌ زیانێكی زۆری گیانی ماددی بۆ حكومه‌تی به‌عس به‌ دوای خۆیدا ده‌هێنا.        ‌  ‌ 


سه‌رچاوه‌كان:

  1. مه‌سعود بارزانی: بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆرشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١. 

  2. وه‌لی زوبیر هۆستانی: چه‌ند داستان و ڕووداو و به‌سه‌رهاتێك له‌ شۆڕش و ڕاپه‌ڕینه‌كانی بارزاندا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر- ٢٠١٧. 


بابەتی پەیوەندیدار

داستانی کۆڕێ ١٩٩١

داستانى کۆڕێ یەکێکە لەو شەڕ و ڕووبەڕوونەوە چارەنووسسازانەى کە پێشمەرگەی کوردستان لە ٧ – ١١ى نیسانى ١٩٩١ لە بەرانبەر سوپاى عێراق تومارى کرد، دواى ئەوەى سوپاى عێراق لە بەهارى ١٩٩١ لە بەرانبەر هێزى پێشمەرگەى بەرەى کوردستانى و شەپۆلی ناڕەزایی جەماوەرى ڕاپەڕیوى باشوورى کوردستان شکستى خوارد و تەواوى شار و شارۆچکەکانی باشووری کوردستان ڕزگارکران، زۆرى نەخایاند سوپای ڕژێم لەلایەن هێزى هاوپەیمانانەوە چراى سەوزى بۆ هەڵکرا و لە ٢٧ى ئادارى ١٩٩١ لە کەرکووکەوە زۆر بە دژوارى بەرەنگارى پێشمەرگە بووەوە ...

زانیاری زیاتر

شەڕی ئاڤا زێ ١٩٨٧

چالاکی هێزى پێشمەرگەى سنوورى لقی (١)ى دەڤەرى بادینان بوو لە ساڵى ١٩٨٧، کە هەستان بە هێرش کردن بۆ سەر یەکێک لە ڕەبایەکانى سەربازى سوپاى عێراق لە نزیک شارۆچکەى شێلادزێ لە سەر ئاڤا زێ، بە ماوەیەکى کەم دەستیان بەسەر ڕەبایەکەدا گرت و تەواوى سەربازانى کە لەو سەنگەرە لە ئەرکدا بوون کوژران، پێشمەرگەکانیش بە بێ زیان شوێنەکەیان بەجێ هێشت.

زانیاری زیاتر

داستانی خواکوڕک

شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەیەکى گەورەى نێوان هێزى پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمى بەعس لە ١٩ى تەممووز تا ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ لە ناوچەى خواکوڕکى دەڤەرى برادۆست ڕوویدا، بە مەبەستى دەست گرتن بەسەر ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى شۆڕش لە سێگۆشەى سنوورى (عێراق - ئێران - تورکیا)، سوپاى عێراق هێرشێکى گەورە و بەربڵاوی ئەنجام دا، لە ماوەى ٤٥ ڕۆژى شەڕ و هێرشکارى، هێزە چەکدارەکانى عێراق لەلایەن هێزى پێشمەرگەوە تێشکێندران و زیانى گەورەى گیانى و ماددیان بەرکەوت، لە ٥ى ئەیلوولى ١٩٨٨ بەهۆى چەند هۆکارێک ...

زانیاری زیاتر

شەڕی خێزاڤا ١٩٨١

لە ڕێکەوتی ٢٥ی ئایاری ١٩٨١ شەڕی خێزاڤا لە نێوان هێزی پێشمەرگە و سوپاى ڕژێمی عێراقدا ڕوویدا. کاتێک کە هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لیژنەى ناوچەى زاخۆ لە گەڕانێکدا(جولە) بوون لە گوندەکانى ناوچەى باتیفاى دەڤەرى بادینان بۆ جێبەجێ کردنى ئەرکى پێشمەرگایەتى، لە گوندى خێزاڤا ڕووبەڕووى هێزێکى سەربازیی سوپای رژێمى بەعس بوونەوە، دواى شەڕێکى سەخت هێزێکى دیکەى سەربە لیواى باتیفا و دەشتى چیێی سوپای عێراق بەرەو شوێنى ڕوداوەکە بۆ پشتیوانى و هاوکاریى ئەو هێزەى کە لەگەڵ پێشمەرگە لەشەردا بوون، هاتن.

زانیاری زیاتر

شەڕ و بۆسەى زەمبیل فرۆش ١٩٨٠

شەڕى زەمبیل فرۆش یەکێکیترە لە ڕووبەڕووبوونەوەکانی هێزی پێشمەرگەی کوردستان لەگەڵ سوپای ڕژێمی بەعس. لە ٢٢ی ئازاری ١٩٨٠ لە دەڤەری باتۆفا، هێزێکی پێشـمەرگە لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی بۆسەیەکیان بۆ هێزێکی سەربازیی سوپای عێراق دانایەوە، لە ئاکامدا هێزەکەی سوپا کەوتنە نێو بۆسەکەوە و زیانێکی زۆریان بەرکەوت. لەم کاتەدا هێزێکیتری سەربە لیواى باتوفای سوپای عێراق بۆ پشتیوانی و هاوکاریی هێزە تێکشکاوەکەیان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە، بە گەیشتنیان شەڕ و پێکدادانێکی سەخت لە نێوان هێزەکەی پێشمەرگە و سەربازانی سوپادا ...

زانیاری زیاتر