شەڕی شیشار ١٩٧٤

شەڕی شیشار لە پایزى ١٩٧٤ ڕوویدا نێوان سوپاى عێراق و هێزى پێشمەرگە، کە سوپا ویستى دەست بەسەر چیاى شیشاردا لە ناوچەى بێتواتە بۆ ئەوەى دەسەڵاتى بەسەر ناوچەکانى دەوروبەردا بڕوات، بەڵام هێزى پێشمەرگە زۆر بە توندى بەرەنگارى بووە و هێرشەکەیان تێشکاند، نەیانھێشت ئەو چیایە بکەوێتە دەستى حکومەت بەڵکو هەر لە دەستى پێشمەرگە مایەوە تا نسکۆى شۆڕش ساڵى ١٩٧٥.


شیشار چیایەکى سەخت و ستراتیژى ناوچەى بێتواتەیە لە نزیک چیاى ماکۆک و شارەدێی سەروچاوە، سەختى چیاکە واى کردووە هەر هێزێکى سەربازى چیاکەى بە دەستەوە بێ باڵا دەستە بەسەر ناوچەکەدا چونکە زاڵە بەسەر تەواوى ناوچەکە و دەڕوانێتە سەر ڕێگاى سەروچاوە - بالیسان.

دواى ئەوەى کە سوپاى عێراق نەیتوانى لە چیاى کیوەڕەش و ماکۆک و هەورێ پێشڕەوى بکات، لە ناوەڕاستى مانگى ئەیلوولى ١٩٧٤ نەخشەى دەست بەرسەرداگرتى چیاى شیشارى داڕشت بۆ ئەوەى باڵادەست بێت بەسەر تەواوى ناوچەکە، بە گرتنى ئەو چیایە چەند ئامانجێک دەپێکی وەکو سەنگەرەکانى پێشمەرگە بەرتەسک دەبوونەوە بەتایبەتى ئەو هێزەى چیاى هەورێ لایەکیان لێ دەگیرا، هەروەها هێزى پێشمەرگە نەیدەتوانى بە دۆڵى نێوان چیاى شیشار و ماکۆک هاتووچۆ بکات، گوشارى سوپاى عێراق لەسەر هێزى پێشمەرگە دروست دەبوو لە بێتواتە و بالیسان، مەوداى تۆپخانەى سوپاى عێراق درێژتر دەبوو لەوەى پێشووتر.

فەرماندەى لەشکرى ٢ى پێشمەرگە ڕەشید سندی فەرمانى کرد کەوا هێزەکانى سەفین و دەشتى هەولێر و بێتواتە هێڵى بەرگرى لە دۆڵی بالیسان بەهێز بکەن، بەشێکى هێزى دەشتى هەولێر هەماهەنگ و هاوکار بێت لەگەڵ هێزى کاوە لە پشدەر، فیرقەى ٢ى سوپاى عێراق بە تەواوى پێکهاتەیەوە لە کەتیبەى تانک و هێزى ١٦ زرێپۆش و هێزى ئاسمانى و چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش) لە ئامادەباشیدا بوون بۆ هێرشکردنە سەر چیاى شیشار، هێزى پێشمەرگەى کە لە سەنگەرى بەرگریدا بوون بریتى بوون لە بەتالیۆنى ٣ی هێزى سەفین بە فەرماندەیى محەمەد سابیر سەرلقى یەک و عومەر سوڵتان سەرلقى دوو و سادق محەمەد ئەمین سەرلقى سێ. 

سەرەتاى دەستپێکى هێرشى سوپاى عێراق بە تۆپبارانێکى خەستى سەنگەرەکانى پێشمەرگە دەستیپێکرد، بەو نیازەى کە لە دواى تۆپبارانەکەوە پێشمەرگە تواناى خۆڕاگرى نامێنێ و بە ئاسانى سەربازانى سوپا دەتوانن سەرکەون بۆ سەر چیا، دواى وەستانى تۆپباران هێزى پیادەى سوپا هەڵیکوتایە سەر سەنگەرەکانى پێشمەرگە، هێزى پێشمەرگە بە پلانێکى ڕێکخراوەوە لە سەنگەرەکانیان لە ئامادەباشیدا بوون، کە لێیان نزیک بوونەوە ڕووبەڕوویان بوونەوە و بە توندى پەرپەرچیان دانەوە، هێرشەکەیان تێکشکاندن و سەراوژێر بوونەوە ژمارەیەک کوژراویان لە مەیدانى شەڕ پێ بەجێهیشتن. لەم ھێرشەدا ٣ پێشمەرگە شەهید بوون لەگەڵ چەند بریندارێک بەهۆى تۆپبارانى چڕەوە.   

سوپاى عێراق بەردەوام تۆپبارانى پێشمەرگەى دەکرد لەو ماوەیەدا، بەڵام نەیتوانى دەست بەسەر چیایەکەدا بگرێ تا نسکۆى شۆڕش ساڵى ١٩٧٥. دواى ئەوەى کە نەیتوانى دەست بەسەر شیشاردا بگرێ لە کۆتایی مانگى ئەیلوول، ئاراستەى هێرشەکانى گۆڕی و زنجیرەیەک هێرش و پەلامارى بۆ دۆڵە ڕەقە ئەنجامدا بۆئەوەى بارى سەرشانى هێزەکانى سووک بکات لە بەرەى ڕواندز تاکو بەشێکى هێزى پێشمەرگە لە ڕواندز بگوازرێتەوە ناوچەى بێتواتە و گوشارەکانى پێشمەرگەى لەو بەرەى میحورەى شەڕەوە لەسەرى سووک ببێ کە لەوێوە پێشڕەوى بە هێزەکانى بکات، لەگەڵ ئەوەشدا هێزى سەفین و دەشتى هەولێر و بێتواتە و بەتالیۆنى ٤ی زۆزک پێشیان پێ گرتن نەیانهێشت بێنە پێشەوە و پەلامارەکانیان تێکشکاندن.


سەرچاوەکان:   

  1. مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی دووەم، شۆڕشی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چاپى یەکەم – هەولێر،  ٢٠٠٤.

  2. سه‌نگه‌ر ئيبراهيم خۆشناو، ڕووداوه‌ سه‌ربازيه‌كانى شۆڕشى ئه‌يلوول 1970-1975، چاپى يه‌كه‌م، هه‌ولێر، 2022.

  3. خوڕشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانى ساڵانى پێشمەرگایەتى، چاپخانەى حاجى هاشم، چاپى سێیەم، هەولێر – ٢٠١٥.

  4. سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى ڕۆشنبیرى، چاپى یەکەم، هەولێر- ١٩٩٧.

 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینە لە تەمووزى ١٩٦٣

ئه‌و شەڕە لە سەر ڕێگاى نێوان مەیدان و دەربەندیخان لە کاتێکدا ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە ویستى ڕێگا لە کاروانێکى سەربازى سوپاى عێراق بگرێت کە بە ڕێگاى جەلەولا- دەربەندیخان بەرەو بەغدا تێدەپەڕی، لە شەڕەکەدا سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو زیانێکى گیانى زۆریان پێکەوت، کاروانە سەربازیەکەش ڕۆژی یەکەم نەیتوانى تێپەڕێ بەڵکو بۆ ڕۆژى دوایی دەرباز بوو.

زانیاری زیاتر

شەڕی مەندیل

شەڕى مەندیل، هێرشێکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ سەر بارەگاى فەوجى تایبەتى ٦ لە مەندیلى دوورى ٥ کم لە شارى چەمچەمال بوو کە لە شەوى ١٠ لەسەر١١ى کانوونى دووەمى ١٩٨٨، دواى شەڕێکى گەرم توانیان دەست بەسەر بارەگاى فەوجدا بگرن و ژمارەیەک چەکدار بکوژن و ژمارەیەکیش بەدیل بگرن هەروەها بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەل و تفاقى سەربازى دەستکەوتى هێزى پێشمەرگە بوون.

زانیاری زیاتر

شەڕی بەرۆشکێ

شەڕى بەڕۆشکێ چالاکییەکى دیکەى هێزى پێشمەرگە بوو دژ بە دامودەزگا ئەمنیەکانى ڕژێمى بەعس، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک بە فەرماندەى محەمەد مراد، لە یەکێک لە شەوەکانى بەهارى ١٩٨٣ لە ناو شارى دهۆک بۆسەیەکیان دانایەوە،

زانیاری زیاتر

شەڕی باگێڕا ١٩٨٣

ئەو شەڕە چالاکییەکى دیکەى هێزێکى پێشمەرگەى کوردستان لە سنوورى لێژنەى ناوچەى دهۆکى پارتى دیموکراتى کوردستانە. لەو شەڕەدا ٢٥ پێشمەرگە لە شەوى ١٩ لەسەر٢٠ی نیسانی ١٩٨٣ لەسەر ڕێگاى باگێڕا–سوارەتوکا بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق دانایەوە،...

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر