شەڕی سینگان

یه‌كێك له‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ دوای شكستهێنانی كۆماری كوردستان و پاشه‌كشه‌كردنی بارزانییه‌كان بۆ خاڵه‌ سنوورییه‌كانی نێوان هه‌ر دوو و‌ڵاتی ئێران و عێراق تووشی بوون شه‌ڕی سینگان بوو.


یه‌كێك له‌و شه‌ڕانه‌ی كه‌ له‌ دوای شكستهێنانی كۆماری كوردستان و پاشه‌كشه‌كردنی بارزانییه‌كان بۆ خاڵه‌ سنوورییه‌كانی نێوان هه‌ر دوو و‌ڵاتی ئێران و عێراق تووشی بوون شه‌ڕی سینگان بوو. له‌ درێژه‌‌ی ئه‌و پاشه‌كشه‌یه‌ و دوای داگیركردنی هه‌ردوو ناوچه‌ی وه‌زنه‌ و خان تاووس له‌لایه‌ن هێزه‌كانی سوپای ئێران، ده‌بینین ئه‌و هێزه‌ به‌رفراوانه‌ی كه‌ حكومه‌تی ئێران بۆ هێرشكردنه‌ سه‌ر هێزی بارزانییه‌كان ڕه‌وانه‌ی ناوچه‌كه‌ی كردبوو به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ هێرشكردن، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش  هێزێكی سوپای ئێران له‌ هه‌مه‌دان و یه‌ك ده‌سته‌ توپی ٧٥ شه‌وانه‌ ده‌ڕۆنه‌ نه‌لۆس و له‌ لایه‌كی دیكه‌یش هێزی سواری منگۆر بۆ لای سینگان ده‌ست ده‌كه‌ن به‌ پێشڕه‌ویكردن، هه‌موو سواره‌كان به‌ ڕۆژ له‌ ڕووباری گاده‌ر تێپه‌ڕ ده‌بن و پێكه‌وه‌ به‌ره‌و سینگان به‌ڕێ‌ ده‌كه‌ون. 

هێزی بارزانییه‌كان‌ له‌ قه‌ڵای سینگان بارودۆخه‌كه‌یان كۆنترۆل كردبوو و چاودێری هێزی سواری منگۆریان ده‌كرد، ژماره‌یه‌ك له‌ هێزه‌كانی خۆیان ده‌نێرنه‌ لای ڕاست و پشتی چه‌كدارانی هێزی منگۆر و چاوه‌ڕێ ده‌كه‌ن تا ئه‌و سوارانه‌ بگه‌نه‌ نزیك و له‌ ناكاو هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ریان و ژماره‌یه‌ك له‌ هێزی منگۆر ده‌كوژن. له‌ ئه‌نجامی ئه‌و كاره‌ هێزی منگۆر پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌نه‌ لای ڕووباری گاده‌ر و له‌و شوێنه‌ش دووباره‌ له‌ لایه‌ن بارزانییه‌كان هێرش ده‌كرێته‌ سه‌ریان، بۆیه‌ نزیكه‌ی ٣٠٠ سواری منگۆر به‌ره‌و به‌رزاییه‌كانی باشووری ئه‌و ناوچه‌یه‌ پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌ن.  جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ هێزی چه‌كداری منگور له‌ شه‌ڕی سینگان تووشی شكست و پاشه‌كشه‌ ده‌بن، هێزی سوپای ئێرانیش ڕووبه‌ڕووی بۆردومانی توپه‌كانی هێزی بارزانی ده‌بن كه‌ له‌ به‌رزاییه‌كانی ئه‌و ناوچه‌یه‌ دایان مه‌زراند بوو و به‌و شێوه‌یه‌ش هێزی ئێران له‌ سمنگان (سینگان) تووشی شكست ده‌بێت و ناچار ده‌بێت هێزی پیاده‌ و تۆپخانه‌كه‌ی خۆی بۆ گوندی نه‌لۆس بگوازێته‌ و له‌وێ جێگیر ببن. له‌م شه‌ڕه‌دا زیان به‌ر هێزی بارزان كه‌وت و  چه‌ند كه‌سێك شه‌هید و بریندار بوون، یه‌كێك له‌و شه‌هیدانه‌ی ئه‌و شه‌ڕه‌ ناوی باقی عه‌زیز مێرگه‌سۆری بوو و یه‌كێك له‌ برینداره‌كانیش كه‌كۆ مه‌لا عالی بوو، كه‌ قاچێكی بریندار ده‌بێت و هه‌روه‌ها  چاوێكیشی له‌ ده‌ست ده‌دات.


سه‌رچاوه‌كان:

١- حسین علی رزم آرا،فرهنگ جغرافیایی ایران(آبادیها)استان ٣و٤آذربایجان،( انتشارات دایره‌ جغرافیایی ستاد ارتش،١٣٣٠.

٢- نجفقلی پسیان، نجفقلی پسیان،از مهاباد خونین تا كرانه‌های ارس، تهران،شركت سهامی چاپ،١٣٢٨.

٣- علی اصغر احسانی،خاطرات ما از قیام افسران خراسان،تهران،نشر علم،١٣٧٨.

٤- ئەرشیفی دەستەی ئینسکلوپیدیای پارتی دیموکراتی کوردستان.

 


بابەتی پەیوەندیدار

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى شکێرا ١٩٨٦

لێدانى ڕەبایەى شکێرا چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ١٩ى کانوونى دووەمى ١٩٨٦ هێزێکى پێشمەرگەى ڕێکخراوەکانى سەر بە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى شکێرا لە ناوچەى گولی دەڤەرى بادینان، توانیان دەست بەسەر ڕەبایەدا بگرن و زیانێکى زۆرى گیانى و ماددى بە چەکدارانى بەکرێگیراو بگەیەنن.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ ١٩٨٣

لێدانى ڕەبایەى ماسیکێ یەکێک لە چالاکییەکانى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزى سەربازى ڕژێمى بەعس بوو، کە هێرشیان کردە سەر بنکەیەکى سەربازى عێراقى لە ناوچەى شێخانى دەڤەرى بادینا لە حوزەیرانى ١٩٨٣، لە ماوەیەکى کەمدا توانیان دەست بەسەر بنکە سەربازیەکە و چەک و تەقەمەنیدا بگرن و دوو سەربازیش بەدیل بگرن، پاشان کە چالاکییەکەیان بەسەرکەوتووى ئەنجامدا شوێنەکەیان بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

بۆسەى گوندى بەربانکێ ١٩٨٨

بۆسەى گوندى بەربانکێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعس، لە ١٢ی شوباتی ١٩٨٨ لە نزیک گوندى بەربانکێ ڕێگای نێوان بامەڕنێ و سکرینێ بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى حکومەت دانایەوە، ئۆتۆمبێلێکى هێزە ئەمنییەکان کەوتە بۆسەکەوە و تەواوى سەرنشینانى کوژران و بەدیل گیران، دواى تەواوبوونى چالاکییەکە، هێزەکەى پێشمەرگە شوێنەکەیان جێهێشت و گەڕانەوە.

زانیاری زیاتر

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر