شەڕی بێستانە

شەڕی بێستانە لە ئەنجامى هێرشى لیواى سێى سوپاى عێراق بۆ سەر هێزى دەشتى هەولێرى پێشمەرگە ڕوویدا، بەهۆى کوژرانى سەرۆک جاشێکى عەرەب بەناوى شێخ عەنەش لە بەهارى ١٩٦٨، دواى شەڕێکى سێ کاتژمێرى پێشمەرگە توانى هێرشەکەى سوپاى عێرق تێکبشکێنێ و ژمارەیەک ئەفسەر و سەرباز بکوژن و پاشەکشە بە هێزەکەیان بکەن.


هێرشى حکومەت بۆ سەر بێستانە بۆ بەهارى ١٩٦٨ دەگەڕێتەوە، بە هۆکارى کوژرانى سەرۆک فه‌وجێكی چەکداری بەکرێگیراو (جاش)ى عەرەب بەناوى شێخ عەنەش کە لە ١٣ى نیسانى ١٩٦٨ لە کەمینێکدا لەسەر ڕێگەى هەولێر- گوێڕ نزیک گوندى توڕەق کوژرا، کارى ئەم شێخە عەرەبە و پیاوەکانى بریتى بوو لە هەڵکوتانە سەر گوندەکانى کوردنشین و ئەنجامدانى تاڵانکارى و ئازار و ئەشکەنجەدانى گوندنشینە کوردەکان، نزیکەى ١٠ کوردى بێ تاوانى شەهید کردبوو، لە هێرشى سەر گوندى تەلخێمى بنارى چیاى قەرەچوغ لە ٦ى حوزەیرانى ١٩٦٣ خۆى و چەکدارەکانى بەشدارییەکى بەرچاویان هەبوو لەگەڵ حەرەس قەومی و هێزەکانى دیکەى حکومەت کە تێیدا چوار پێشمەرگە و دوو هاوڵاتى گوندەکە شەهید بوون.

دیارە هۆکارى کوژرانى شێخ عەنەشى سەرۆک جاش بۆ هەڵوێستى توند و دوژمنکارانە و دەستدرێژى کردن بۆ سەر بەرژەوەندییەکانى ئەو هاوڵاتى و گوندنشینانە دەگەڕێتەوە کە بەو جۆرەى باسکرا ڕەفتارى لەگەڵ کردبوون، بەتایبەتى لە تۆڵەى شەهیدبوونى دوو برا بە ناوەکانى ئەنوەر و تایەر لە هێرشەکەى سەر گوندى تەلخێمی ساڵى ١٩٦٣.

سەبارەت بە هەڵویستى حکومەتى عێراق بەرامبەر بە ڕووداوەکە، هەر لەگەڵ کوژرانى ناوبراو وەزارەتى بەرگرى بەیانێکى توندى بڵاوکردەوە و هێرشێکى لە ناکاوى بۆ سەر پێشمەرگە ڕاگەیاند، هەر لە هەمان ڕۆژدا دواى نیوەڕۆ لیواى سێى سوپاى عێراق پەلامارى پێشمەرگەی دا لە گوندى بێستانەى سەر بە دەشتى هەولێر کە شەڕێکى سەختى سێ کاتژمێرى لێ کەوتەوە، بەڵام هێزى پێشمەرگەى دەشتى هەولێر بە فەرماندەیى فارس باوە زۆر بە توندى ڕووبەڕوویان بوونەوە، دواى هاتنە ئاراى شەڕێکى گەرم پێشمەرگە توانیان هێزەکەى سوپاى عێراق گەمارۆ بدەن و ئەفسەر و سەربازى زۆریان لێ بکوژن، پاشان لە ڕێگاى وتووێژ و ڕێککەوتنەوە  پێشمەرگە ڕێگەى پاشەکشەى پێدان و سوپاكه‌یان بە تێکشکاوى گەڕایەوە دواوە.

پێویستە ئەوەش ئاماژە پێ بکەین کە چەند ڕۆژێک پێش کوژرانى شێخ عەنەش واتا لە ٥ى ئادارى ١٩٦٨ سەرۆک جاشێکى کورد بە ناوى حەوێز مام یەحیا لە نزیک شارى کۆیە لەلایەن پێشمەرگەوە بە سەرکردایەتى عەریف عوسمان یوسف و دکتۆر خالید سەعید کەمینى بۆ دانرایەوە و کوژرا، کە زۆر لایەنگرى حکومەت بوو و کەسێکى زۆر دڵڕەقیش بوو بەرامبەر بە پێشمەرگە، بەڵام حکومەت نە هەڵوێستى نواند و نە باسیشى لێوە کرد، کەچى بۆ سەرۆک عه‌شیره‌تێكی عەرەب ئەو هەموو هەرا و هێرشکاریەى نایەوە.   

     


سەرچاوەکان:

١- مسعود بارزانی، بارزانی و بزوتنەوەى ڕزگاریخوازی کورد، بەرگی سێیەم، بەشی یەکەم، شۆڕسی ئەیلوول ١٩٦١-١٩٧٥، چ: یەکەم ٢٠٠٤.

٢- سەید کاکە، بیرەوەرى پێشمەرگەیەک، چاپخانەى وەزارەتى رۆشنبیرى، چاپى یەکەم،١٩٩٧.

٣- ئارى کەریم، چەند لاپەڕەیەکى زیندوو لە شۆڕشى ئەیلوولدا، چاپخانەى خەبات، دهۆک ١٩٩٩.

٤- خورشید شێرە، خەبات و خوێن، بیرەوەریەکانی ساڵانی خەباتی پێشمەرگایەتی، چاپی سێیەم، هەولێر، ٢٠١٥.

 


 


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى پردەکەى چۆمى دەرەدوینە لە تەمووزى ١٩٦٣

ئه‌و شەڕە لە سەر ڕێگاى نێوان مەیدان و دەربەندیخان لە کاتێکدا ڕوویدا، کە هێزى پێشمەرگە ویستى ڕێگا لە کاروانێکى سەربازى سوپاى عێراق بگرێت کە بە ڕێگاى جەلەولا- دەربەندیخان بەرەو بەغدا تێدەپەڕی، لە شەڕەکەدا سوپاى عێراق و چەکدارانى بەکرێگیراو زیانێکى گیانى زۆریان پێکەوت، کاروانە سەربازیەکەش ڕۆژی یەکەم نەیتوانى تێپەڕێ بەڵکو بۆ ڕۆژى دوایی دەرباز بوو.

زانیاری زیاتر

شەڕی مەندیل

شەڕى مەندیل، هێرشێکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بۆ سەر بارەگاى فەوجى تایبەتى ٦ لە مەندیلى دوورى ٥ کم لە شارى چەمچەمال بوو کە لە شەوى ١٠ لەسەر١١ى کانوونى دووەمى ١٩٨٨، دواى شەڕێکى گەرم توانیان دەست بەسەر بارەگاى فەوجدا بگرن و ژمارەیەک چەکدار بکوژن و ژمارەیەکیش بەدیل بگرن هەروەها بڕێکى زۆرى چەک و تەقەمەنى و کەلوپەل و تفاقى سەربازى دەستکەوتى هێزى پێشمەرگە بوون.

زانیاری زیاتر

شەڕی بەرۆشکێ

شەڕى بەڕۆشکێ چالاکییەکى دیکەى هێزى پێشمەرگە بوو دژ بە دامودەزگا ئەمنیەکانى ڕژێمى بەعس، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک بە فەرماندەى محەمەد مراد، لە یەکێک لە شەوەکانى بەهارى ١٩٨٣ لە ناو شارى دهۆک بۆسەیەکیان دانایەوە،

زانیاری زیاتر

شەڕی باگێڕا ١٩٨٣

ئەو شەڕە چالاکییەکى دیکەى هێزێکى پێشمەرگەى کوردستان لە سنوورى لێژنەى ناوچەى دهۆکى پارتى دیموکراتى کوردستانە. لەو شەڕەدا ٢٥ پێشمەرگە لە شەوى ١٩ لەسەر٢٠ی نیسانی ١٩٨٣ لەسەر ڕێگاى باگێڕا–سوارەتوکا بۆسەیەکیان بۆ هێزەکانى سوپاى عێراق دانایەوە،...

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ ١٩٨٥

لێدانى ڕەبایەى گردى بیێ چالاکییەکى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو دژ بە هێزى سەربازی ڕژێمى بەعس، لە ٢٨ی ئابی١٩٨٥ هێزێکى پێشمەرگەى سەربە لێژنەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان، هێرشیان کردە سەر بنکەى سەربازى گردی بیێ لە ناوچەى گولیاى دەڤەرى بادینا، بەڵام نەیانتوانى دەستى بەسەردا بگرن بەهۆى بوونى مینێکى زۆر لە دەوروبەری ڕەبایەکە و تەقینەوەی بە ژمارەیەک پێشمەرگەدا، زیانى زۆرى پێگەیاندن لە شەهید و بریندار، بەو هۆیەوە دەستیان لە گرتنى ڕەبایەکە هەڵگرت و تەرمى شەهید و بریندارەکانیان دەربازکردن.

زانیاری زیاتر