جموجۆل و چالاكییه‌كانی پێشمه‌رگه له زیاد بوون دابوو، ده‌سته‌ی هێزی پێشمه‌رگه به‌رده‌وام له لادێ و بگره زۆرجاریش له ناو شار و شارۆچكه‌كانیش به‌رده‌وامی هه‌بوو، ئامانجی ئه‌و جموجۆڵانه زۆر جاری وا هه‌بوو چاڵاكی پێشمه‌رگه‌یی لێ ده‌كه‌ته‌وه، زۆر جاری تریش بۆ بینین و پته‌وكردنی ڕیكخستنی ناو شاره‌كان بوو، له هه‌ردوو دیوه‌وه حكومه‌تی به‌عسیان دووچاری سه‌غله‌تی و سه‌رلێشیوان ده‌كرد به ئه‌نجامدانی چاڵاكی پێشمه‌رگانه كه زیانی گیانی و ماددی به سوپا و هێزه‌كانی حكومه‌ت ده‌گه‌یاند.
له كانوونی دووه‌می ١٩٨٢ هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان به فه‌رمانده‌یی نادر هه‌ورامی هێرشێكی به‌ربڵاویان كرده سه‌ر بنكه و مۆڵگه‌كانی سوپای عێراق له ناوچه‌ی بیاره و شرام، به‌هۆی فراوانی ناوچه‌كه هێرشه‌كه چه‌ند ڕۆژێكی خایاند، له ئه‌نجامدا هێزی پێشمه‌رگه توانی ده‌ست به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا بگرێت و زیانی گه‌وره به هێزه‌كانی حكومه‌ت بگه‌یه‌نێ، چه‌ندین كوژراو و برینداری لێكه‌وته‌وه، هه‌روه‌ها (٤٥) سه‌ربازیش به دیلی كه‌وتنه به‌ر ده‌ستی پێشمه‌رگه، له‌گه‌ڵ چه‌ند ده‌ستكه‌وتێكی تر له‌و شەڕه‌دا كه له چه‌ندین پارچه چه‌ك و كه‌ل و په‌ل و تفاقی سه‌ربازی پێكهاتبوو، زیانه‌كانی پێشمه‌رگه‌ش له ئه‌نجامدانی ئه‌و چاڵاكیه برتیبوون له چوار شه‌هید به ناوه‌كانی سلێمان شه‌میرانی و مه‌جنون هه‌ورامی و حه‌سه‌ن شیره‌مه‌ڕی و عومه‌ر براخاس و ژماره‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ی تریش بریندار بوون.
دیاره له‌و ڕۆژگاره‌دا جه‌نگی نێوان ئێران و عێراق له ئارادابوو كه له ٢٢ی ئه‌ی‌لوولی ١٩٨١ ده‌ستی پێكرد، ماوه‌ی هه‌شت ساڵی خایاند بۆیه به شەڕی هه‌شت ساڵه ناسراوه، به‌شێكی زۆری سنووری ئه‌و دوو ده‌وڵه‌ته به كوردستاندا تێپه‌ڕ ده‌بێ بۆیه ناوچه سنووریه‌كان بوونه گۆره‌پانی شەڕوو هێرشكاری هه‌ردوو ده‌وڵه‌ت، بیارە و ته‌وێڵه‌‌ش یه‌كێك بوون له‌و ناوچانه‌ی پڕیشكی شەڕه‌كه‌یان به‌ركه‌وت و هێزی پێشمه‌رگه‌ش له شەڕه‌كه‌دا به‌شدار بوو، هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه پانتاییه‌كی فراوانی ناوچه‌كه كه‌وته ده‌ستی پێشمه‌رگه‌وه، له هه‌ل و مه‌رجێكدا هێزه‌كانی ئێران به بڕیاری تاران له ناوچه‌كه پاشه‌كشه‌یان كرد، كه بۆ پێشمه‌رگه و سه‌ركردایه‌تی شۆڕش جێی سه‌رسوڕمان بوو دو‌ای ئه‌وه‌ی ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرت له ناكاودا بڕیاری كشانه‌وه‌یاندا، وه‌ك له ئاماژه‌كاندا هاتووه له‌وه ده‌چوو ئێران نه‌یویستبێ ببێته هۆكاری وروژاندنی هه‌ستی عه‌ره‌به‌كان.
هه‌ر له‌و ساته‌وه‌خته‌دا بوو كه حكومه‌تی به‌عس ناحیه‌ی شێروان مه‌زنی تێكداو دانیشتوانی گواستنه‌وه بۆ ناوچه‌كانه‌ی ده‌وروبه‌ری هه‌ولێر. دیاره ئه‌و هه‌نگاوه‌ی حكومه‌ت دوو ڕه‌هه‌ندی جیاواز هه‌ڵده‌گرێ: یه‌كێكیان وه‌ك په‌رچه‌كردارێك له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردنی پێشمه‌رگه له‌و هێرش و په‌لامارانه‌ی كه ده‌كرانه سه‌ر ناوچه سنووریه‌كان، ئه‌وه‌ی تریش مه‌ترسی حكومه‌تی عێراق بوو له دانیشتوانی ناوچه‌كه كه هاوكاری پێشمه‌رگه بن له‌وه‌ی كه وه‌كو ناوچه‌ی بیارە ده‌ستی به‌سه‌ردا بگرێت.
سه‌رچاوه‌كان:
-
مه‌سعود بارزانی: بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، به‌رگی چواره‌م، ١٩٧٥-١٩٩٠ شۆڕشی گوڵان، به‌شی دووه‌م، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوكسانا، ٢٠٢١.
-
حاجی میرخان دۆله‌مه‌ری: گه‌ڕان به‌دوای نه‌مرێدا، به‌رگی دووه‌م، چاپی دووه‌م، كوردستان – ٢٠٢١، ل٢٤٤.
-
نوری حه‌مه عه‌لی: مێژووی تێكۆشانی پێشمه‌رگه‌یه‌ك له نێوان ژیان و مه‌رگدا، چاپخانه‌ی شه‌هاب، چاپی دووه‌م، هه‌ولێر – ٢٠١٦.
