شەڕی بێلمبیر

ئه‌م شه‌ڕە‌ له‌ ٢٥ی ئایاری ١٩٧٧ له‌ گوندی بێلمبیری باكووری پارێزگای دهۆك له‌ ناوچه‌ی به‌رواری باڵا، له‌ نێوان هێزی پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێمی یه‌كی سه‌ركردایه‌تی كاتی پارتی دیموكراتی كوردستان و سوپای ڕژێم ڕوویدا ، له‌و شه‌ڕە‌دا زیانێكی زۆر به‌ر هه‌ردوو لایه‌ن كه‌وت و به‌ پاشه‌كشێی سوپا كۆتایی هات.


ڕوودانی شه‌ڕ

ساڵی ١٩٧٧ هه‌ردوو باره‌گای گۆڤكێ و بێلمبیری پێشمه‌رگه‌ی سه‌ركردایه‌تی كاتی له‌ ناوچه‌ی به‌رواری باڵا ده‌كه‌وتنه‌ نزیكی یه‌كترییه‌وه‌، باره‌گای گۆڤكێ پێشمه‌رگه‌ی زۆری لێ بوو، جگه‌ له‌ مه‌فره‌زه‌كه‌ی حه‌جی قادۆ مه‌فره‌زه‌كانی محه‌مه‌د خالید بۆسه‌ڵی و محه‌مه‌د گه‌وداش كه‌ زیاتر له‌ سه‌د پێشمه‌رگه‌بوون له‌و باره‌گایه‌ بوون، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر ته‌نیا مه‌فره‌زه‌كه‌ی ئه‌حمه‌د شانه‌ی لێ بوو، له‌ ٢٥ی ئایاری ١٩٧٧ هێزێكی گه‌وره‌ی سوپای ڕژێم كه‌ پێكهاتبوون له‌ ٥٠٠ ئه‌فسه‌ر و سه‌رباز به‌ پشتیوانی نۆ فڕۆكه‌ی جۆری هه‌لیكۆپته‌ری نه‌فه‌ر هه‌ڵگر و شه‌ڕكه‌ری بێده‌نگ (سه‌متی) له‌ سێ به‌ره‌ی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا و باشوور هێرشیان كرده‌ سه‌ر باره‌گای بێلمبیر (هه‌لیكۆپته‌ری سمتی تازه‌ له‌ فه‌ڕە‌نسا كڕابوون و یه‌كه‌م جاربوو سوپا دژی پێشمه‌رگه‌ به‌كاری بهێنێت)، شه‌ڕ له‌نێوان هه‌ردوولا ده‌ستیپێكرد، پاش ئه‌وه‌ی له‌ باره‌گاكه‌ی گۆڤكێ ده‌نگی ته‌قه‌ ده‌بیسترێت له‌وێوه‌ حه‌جی قادۆ، محه‌مه‌د خالید، محه‌مه‌د گه‌ودا به نزیكه‌ی شه‌ست‌ پێشمه‌رگه‌‌وه‌ به‌هانای هاوڕێكانیانه‌وه‌ ده‌چن، له‌ ڕێگا ئه‌وانیش ده‌كه‌ونه‌ به‌ر په‌لاماری هێرشی فڕۆكه‌كان و له‌ نزیك باره‌گاكه‌ی ئه‌حمه‌د شانه له‌ ئه‌نجامی گوللە‌بارانی هه‌لیكۆپته‌ره‌كان حه‌سه‌ن هه‌جه‌ر ئامۆزای حه‌جی قادۆ به‌ پله‌ی‌ ئامر مه‌فره‌زه‌ و پێشمه‌رگه‌یه‌كی تر شه‌هید ده‌بن، میرخان و شه‌مۆ و سێ پێشمه‌رگه‌ی حه‌جی قادۆش بریندار بوون. فڕۆكه‌كان نزم ده‌بوونه‌وه‌ ته‌رمی كوژراوه‌كانی خۆیان و ته‌نانه‌ت هی پێشمه‌رگه‌ شه‌هیده‌كانیشیان هه‌ڵده‌گرت، ته‌واوی هێزه‌كه‌ یه‌ك (ئار. پی. جی)یان پێ بوو ئه‌ویش سێ گوللە‌ی له‌سه‌ر بوو، پاش ئه‌وه‌ی به‌كاریان هێنا، فڕۆكه‌كان كه‌متر ده‌وێران نزم ببنه‌وه‌، كاتێك پێشمه‌رگه‌كانی حه‌جی قادۆ، محه‌مه‌د خالید و محه‌مه‌د گه‌ودا گه‌یشتن ئه‌حمه‌د شانه‌ و زۆر له‌ پێشمه‌رگه‌كانی گوللە‌یان پێ نه‌مابوو، به‌ڵام هێشتا به‌رگریان ده‌كرد، به‌ گه‌یشتنی ئه‌م هێزه‌، پێشمه‌رگه‌ پێگه‌ی خۆی له‌ به‌رگرییه‌وه‌ بۆ هێرشكردن گۆڕی و توانیان ژماره‌یه‌كی زۆری سه‌ربازی سوپا له‌ مه‌یدانی شه‌ڕدا بكوژن و سوپا ناچار به‌ پاشه‌كشێ بكه‌ن، فڕۆكه‌كان تا توانیان جه‌نازه‌ و برینداری خۆیان و ته‌نانه‌ت ته‌رمی زۆراب و پێشمه‌رگه‌یه‌كی تری شه‌هیدیان له‌ مه‌یدانی جه‌نگ هه‌ڵگرت، پێشمه‌رگه‌یه‌كیش به‌ناوی ڕە‌سول دۆسكی له ‌لایه‌ن سوپاوه‌ گیرابوو، ئه‌ویشیان له‌گه‌ڵ خۆیان برد، له‌ گه‌ڕانه‌وه‌دا ڕە‌سول دۆسكیان به‌ زیندووی له‌ فڕۆكه‌ فڕێدایه‌ خواره‌وه‌ و شه‌هیدیان كرد.

له‌ ئه‌نجامی شه‌ڕە‌كه‌دا هه‌شت پێشمه‌رگه‌ و دوو له‌وانه‌ی تازه‌ په‌یوه‌ندییان كردبوو، له‌گه‌ڵ چوار هاووڵاتی شه‌هیدبوون، نۆ پێشمه‌رگه‌ش له‌وانه ساڵح سیتۆ و‌ خودی ئه‌حمه‌د شانه‌ بریندار بوون، پێشمه‌رگه‌یه‌كی ئه‌حمه‌د شانه‌ به‌ناوی عه‌لی هرووری به‌ ده‌یان گوللە‌ی به‌ركه‌وتبوو و شه‌هید ببوو، زۆران عه‌بدولعه‌زیز (ئه‌نوه‌ر) هه‌مان ڕۆژ شه‌هید بوو. سوپای ڕژێمیش زیاتر له ٤٥ بۆ‌٥٠ كوژراوی هه‌بوو، ته‌رمی شه‌هیده‌كان له ‌لایه‌ن حه‌جی قادۆ، مولازم محه‌مه‌د سۆرانی، محه‌مه‌د خالید، محه‌مه‌د گه‌ودا و پێشمه‌رگه‌كان گواسترانه‌‌وه‌ بۆ گوندی ئارووشێ و له‌وێ به‌خاك سپێردران و خۆشیان گه‌ڕانه‌وه‌ باره‌گای گۆڤكێ.

بۆ ڕۆژی دواتر حه‌جی قادۆ به‌ چوار پێشمه‌رگه‌وه‌ بڕیاریدا بچێته‌وه‌ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر و ئه‌و چه‌كانه‌ی له‌وێ كه‌وتوون بیانهێنێته‌وه‌، ئه‌وه‌بوو به‌ره‌وه‌ باره‌گای بێلمبیر به‌ڕێكه‌وتن، پاش ئه‌وه‌ی چه‌كه‌كانیان هه‌ڵگرته‌وه‌ و باریان كردن بڕیاریاندا نانی نیوه‌ڕۆش هه‌ر له‌وێ بخۆن و دواتر بگه‌ڕێنه‌وه‌ دۆڵی شه‌هیدان، هه‌مان ڕۆژ واتا ٢٦ی ئایار چوار فڕۆكه‌ی جۆری هه‌لیكۆپته‌ری سمتی بۆ باره‌گاكه‌ی بێلمبیر گه‌ڕانه‌وه‌ كه‌ حه‌جی قادۆ و پێشمه‌رگه‌كانی لێ بوو، له‌ ناكاو فڕۆكه‌كان له‌ پشت دۆڵه‌كه‌ ده‌ركه‌وتن و پێشمه‌رگه‌كان ئاماده‌یی و بواری به‌رگریان نه‌بوو، له‌ ئه‌نجامی ته‌قه‌ و بۆردومانی فڕۆكه‌كان حه‌جی قادۆ هه‌ر له‌وێ دەستبە‌‌جێ شه‌هید ده‌بێت.

بۆ ڕۆژی دواتر واتا ٢٧ی ئایاری ١٩٧٧ جارێكی تر سوپای ڕژێم به‌ ڕێگه‌ی حه‌فت فڕۆكه‌ی جۆری نه‌فه‌رهه‌ڵگر خۆیان گه‌یانده‌ باره‌گای گۆڤكێ و پاش دابه‌زاندنیان له ‌لایه‌ن سه‌ربازه‌كانی سوپای ڕژێمه‌وه‌ هێرشێكی به‌ربه‌ڵاو كرایه‌ سه‌ر هێزی پێشمه‌رگه‌، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ ڕۆژی پێشتر سه‌ركرده‌كه‌یان و چه‌ندین پێشمه‌رگه‌ی قاره‌مانیان له‌ده‌ست دابوو، كه‌چی قاره‌مانانه‌ به‌رگرییان كرد و سوپای هێرشكه‌ریان به‌خراپی تێكشكاند و ناچار به‌ پاشه‌كشه‌یان كردن.

پاش ئه‌م شه‌ڕە‌ چه‌ند مه‌فره‌زه‌یه‌كی تر هاتنه‌ دۆڵی شه‌هیدان و باره‌گای گۆڤكێ بۆئه‌وه‌ی پاسه‌وانی له‌ شوێنه‌كه‌ و گۆڕی شه‌هیده‌كان بكه‌ن، چۆنكه‌ هه‌واڵیان پێگه‌یشتبوو ڕژێم مه‌به‌ستیه‌تی به‌ فڕۆكه‌ بێته‌ ناوچه‌كه‌ و ته‌رمه‌كان بگوازێته‌وه، مه‌فره‌زه‌كان بۆ ماوه‌ی چل ڕۆژ له‌ ناوچه‌كه‌ مانه‌وه‌ تا ئه‌وكاته‌ی دڵنیابوون له‌وه‌ی سوپا بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‌ ناگه‌ڕێته‌وه‌.‌


سه‌رچاوه‌:

 ئه‌رشیفی ده‌سته‌ی ئینسكلۆپیدیای پارتی دیموكراتی كوردستان.


بابەتی پەیوەندیدار

شەڕى گەلی قیرکی (سەرێ مەغارا) ١٩٨٥

شەڕى گەلی قیرکی چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگەى کوردستان بوو لە سنوورى لێژنەى ناوچەى شێخانى پارتى دیموکراتى کوردستان، کاتێ کە هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گەلى قیرکی لە ٤ى حوزەیرانى ١٩٨٥، دواى شەڕێکى گەرم بەهۆى سەختى شوێنەکە و شەهیدبوونى بەرپرسى هێزەکان، هێزى پێشمەرگە دەستیان لە هێرشەکە هەڵگرت و شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر

لێدانى ڕەبایەى باتیفا سەیدا

ئەم شەڕە بریتى بوو لە چالاکییەکى پارتیزانى هێزێکى پێشمەرگە سەربە ڕیکخراوى ١٦ى ئابى پارتی دیموکراتى کوردستان لە باتیفا دژبە هێزێکى چەکدارانى بەکرێگیراو (جاش)، لە ڕۆژێکى ساڵى ١٩٨٧ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەکە و بەماوەیەکى کەم دەستیان بەسەرداگرت و ١٠ چەکداریان بەدیل گرتن، ئەوانی دیکەش ڕایان کرد پاشان پێشمەرگەکان شوێنەکەیان جێهێشت و بێ زیان گەڕانەوە بنکەکانیان.

زانیاری زیاتر

شەڕى چیاى بەڕانشێ ١٩٨٦

شەڕى بەڕانشێ چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە بوو لەسەر ڕێگاى سەرەکى چیاى بەڕانشێ نزیک گوندى گرێ بیێ، لەو چالاکییەدا هێزێکى پێشمەرگەى ناوچەى زاخۆى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ١٥ى تشرینى دووەمى ١٩٨٦ بۆسەیەکیان لەسەر ڕێگاى سەرەکى دانایەوە، بۆ لێدان لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانى هێزەکانى ڕژێمى بەعسى داگیرکەر.

زانیاری زیاتر

شەڕى شیڤێ ١٩٨٧

شەڕى شیڤێ ڕووبەڕووبوونەوەى هێزى پێشمەرگە و هێزى چەکدارانى بەکرێگیراوى ڕژێمى بەعس لە ٢٥ى ئایارى ١٩٨٧، کە بە نیازى وێرانکارى و ڕوخاندنى گوندى شیڤێ هێرشیان کردە سەر گوندەکە، هێزى پێشمەرگەش بەرەنگاریان بووەوە و لە ماوەى دوو کاتژمێرى شەڕدا هێزى چەکدارانى بەکرێگیراو شکستیان خوارد و ڕایانکرد، چوار لاشەیان لە مەیدانى شەڕ بەجێهێشت.

زانیاری زیاتر

شەڕى گوندى بادێ ١٩٨٣

چالاکییەکى پارتیزانى هێزى پێشمەرگە دژى هێزەکانى ڕژێمى بەعسە، هێزێکى پێشمەرگەى لێژنەى ناوچەى دهۆک و ڕێکخراوەکانى هورمز مەلیک و تاهر زێوەیی لە شەوى ١١ لەسەر ١٢ى کانوونى یەکەمى ١٩٨٣ هێرشیان کردە سەر ڕەبایەى گوندى بادێ، لە ماوەیەکى کەمدا دەستیان بەسەرداگرت و ئاگریان تێبەردا، تەواوى سەربازانیان کوشت و چواریشیان بەدیل گرتن، پاشان شوێنەکەیان جێهێشت.

زانیاری زیاتر